Múlaþing: byggðasögurit Austurlands - 01.01.2003, Síða 76

Múlaþing
15. mynd. Forn bœjarhóll undir Mosfellsheiði. Guðný Zoega fornleifafrœðingur að kortleggja rústirnar.
Ytra-Ingunef handan Suðurár.
„Menn segja að byggð hafi verið á Flugu-
staðadal undir þarnefndri Mosvallarheiði,
Grænabalafjalli og undir Flagahlíðum og skuli
bær sá sem undir Grænabalafjalli stóð, hafa
kallast Grenjaðarstaður og þar verið kirkja, en
hvört þetta er satt eða ekki verður ei með
nokkri vissu sagt, því þó á þessum stöðum
hefðu bæir staðið verður það ekki séð, þar
skriðuhlaup eru niður af nefndum tjöllum og
líka er tímalengdin búin að afmá öll merki þar
til þótt verið hefðu, því frá ómunatíð hefur þar
víst ei byggð verið svo enginn getur upplýst
um hvönær og hvömig býli þar kynni að hafa
eyðilagst þótt verið hefðu.“ (Sóknalýsingar, s.
565-566).
Ffeimamenn hafa lengi vitað um rústir á
tveimur stöðum á Flugustaðadal, undir
Mosfellsheiði rétt utan við Partsgil og í
Ystu-Hakahlíð. Þeirrar fyrrnefndu er hins
vegar ekki getið í eyðibýlaskrá Halldórs
Stefánssonar. Til að skoða þessar rústir fór
greinarhöfundur 28. október 2002 undir
leiðsögn Flosa Ingólfssonar á Flugustöðum
inn eftir Flugustaðadal ásamt Guðnýju
Zoega fomleifafræðingi og einnig var með
í för Kristín Friðriksdóttir húsfreyja á
Flugustöðum. Undir Mosfellsheiði við
fjallsrætur skammt innan við Kolhól leiddi
Flosi okkur að fomlegum en greinilegum
rústum á smá hæðarbungu, sem gæti verið
gamall bæjarhóll (sjá 15. mynd). Land er
þama mest vaxið mosa og skófum en
háplöntugróður strjáll og skám rústimar sig
í engu frá umhverfmu gróðurfarslega séð.
Bendir það eitt út af fyrir sig til að þær séu
mjög gamlar og að bærinn gæti hafa farið í
eyði í svartadauða eða fyrr. Af útlínum á
yfirborði má ætla að um sé að ræða fimm
eininga húsaröð og ein rúst er sýnileg á bak
74
J