Múlaþing: byggðasögurit Austurlands - 01.01.2003, Síða 93

Hrafnkell Freysgoði
Eftir sigurinn á alþingi gumar Sámur
yfir þeirri sneypu sem Hrafnkell hafði
beðið, en hjálparhella hans vestan úr
Þorskafirði lítur raunsærri augum á hlutina;
hann veit að hér er ekki nema um sýndar-
sigur að ræða meðan ríki Hrafnkels hefur
ekki verið brotið niður:
‘En eg get,’ sagði Þorgeir, ‘að Hrafnkell
muni heim kominn og ætli að sitja á
Aðalbóli; get eg að hann muni ætla að halda
mannaforráði fyrir yður. En þú munt ætla
að ríða heim og setjast í bú þitt ef þú náir,
að besta kosti. Get eg að þú hafir það svo
þinna mála að þú kallir hann skógarmann
þinn. Slíkan ægishjálm get eg að hann beri
yfír flestum sem áður, nema þú hljótir að
fara nokkru lægra. ’
Þær píslir sem þeir Þjóstarssynir láta
Hrafnkel sæta á Aðalbóli orka á framgang
sögunnar með ýmsu móti, og nú skal tvenns
geta. I fyrsta kveikja þær samúð nreð
goðanum, enda örlar hér á hugmynd sem
orðuð er á þessa lund í Alexanders sögu
(46): ‘Því að nauðung og ofurefli minnkar
jafnan sekt þess er þolir og fyrir verður.’
Með píslunum afplánar Hrafnkell að
nokkru leyti fyrir víg smalamanns og þann
harm sem hann olli Þorbimi gamla með því
drápi. Og á hinn bóginn sýna viðbrögð
Hrafnkels við handtöku og pyndingum ótví-
ræða karlmennsku. Rétt eins og vænta mátti
af miklum höfðingja gleymir hann síst
þeirri skyldu leiðtoga að hugsa meira um
hag manna sinna en eigið líf:12
Hann bauð mörg boð fyrir sig og sína
menn, en þegar hann sá að það tjáði ekki,
þá bað hann mönnum sínum lífs, ‘fyrir því
MANNFRÆÐI
HRAFNKELS SÖGU
og frumþættir
Hermann Pálsson
Þetta kver kom út 1988. Enginn hefur skrifað
meira um Hrafnkelssögu en Hermann Pálsson.
Eftir hann liggja nœr óteljandi bœkur og greinar
um þetta sögukorn, auk þess sem hann þýddi hana
á ensku við annan mann.
að þeir hafa ekki til saka gjört við yður. En
það er yður engin ósæmd þó að þér drepið
mig, mun eg ekki undan því mælast; undan
hrakningum vil eg mælast, er yður engin
sæmd í því.’
Raunsæi Hrafnkels kemur glöggt í Ijós
þegar hann fréttir austur í Fljótsdal að
Þjóstarssynir hefðu sóað Freyfaxa og brennt
goðahúsið í Hrafnkelsdal:
12f Alexanders sögu (79) hlýtur Daríus konungur verðskuldað lof íyrir það að hann hirti ‘meir um annarra líf en sjálfs síns.’ Þar
þykir rétt að höfðingi sé öðrum til fyrirmyndar (74): ‘Hver sá er konungur skal heita verður skyldur til að gefa þau dæmi af sér
sjálfum er hreystimenn mega hraustleik af nema.’ Hrafnkell tekur fyrirhuguðum dauða sínum af sönnum hetjuskap, rétt eins og
Rómverjar hinir fomu ætluðust til: ‘Sú er hugrekki lofuð mest góðra drengja að það finnast aldrei að þeir hræðist bana sinn og
vilji aldregi lengja líf sitt með svívirðing, þó að eigi girnist þeir sjálfir að deyja’ {Rómverja saga, bls. 113). Vitnað er einkum til
eldri gerðar hennar í útgáfu Rudolfs Meissners: Rómverja saga (Berlin 1915). Báðar gerðir birtust í riti Konráðs Gíslasonar: 44
Prover af old-nordisk Sprák og Litteratur (Kobenhavn 1860). Sjá einnig nmgr. 20.
91