Fréttablaðið - 20.11.2021, Blaðsíða 18

Sif
Sigmarsdóttir
n Mín skoðun
n Gunnar
Útgáfufélag: torg ehf. Stjórnarformaður: Helgi Magnússon forStjóri og Útgefandi: Björn Víglundsson ritStjóri: Sigmundur Ernir Rúnarsson ser@frettabladid.is,
fréttaStjórar: Aðalheiður Ámundadóttir adalheidur@frettabladid.is Ari Brynjólfsson arib@frettabladid.is, Garðar Örn Úlfarsson gar@frettabladid.is VefStjóri: Einar Þór Sigurðsson einarthor@frettabladid.is
Fréttablaðið kemur út í 80.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslun um á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í
stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. ISSn 1670-3871 fréttaBlaðið Kalkofnsvegur 2, 101 reykjavík Sími: 550 5000, ritstjorn@frettabladid.is helgarBlað: Björk Eiðsdóttir bjork@frettabladid.is menning: Kolbrún
Bergþórsdóttir kolbrunb@frettabladid.is Íþróttir: Hörður Snævar Jónsson hoddi@frettabladid.is ljóSmyndir: Anton Brink anton@frettabladid.is framleiðSluStjóri: Sæmundur Freyr Árnason sfa@frettabladid.is
Og kerfið
ræður fyrir
vikið. Það
setur ekki
lögin, en
lætur sér
fátt um
finnast...
Rétt eins og
umgengni
við aðra
er okkur
mikilvæg
er einvera
það líka.
Sigmundur Ernir
Rúnarsson
ser
@frettabladid.is
„Enginn maður er eyland,“ orti skáldið John
Donne í desember árið 1623. Donne var pró-
fastur við St. Paul’s dómkirkjuna í London.
Þegar hann veiktist alvarlega af dularfullum
sjúkdómi var hann settur í einangrun í pró-
fastsbústaðnum vegna smithættu. Donne
líkaði einsemdin illa. „Einvera er pynting
sem bíður okkar ekki einu sinni í Helvíti,“
sagði Donne, sem orti hina ódauðlegu ljóð-
línu þegar hann slapp loks úr prísund sinni.
Einvera hefur á sér illt orð. Rannsókn sem
gerð var við Háskólann í Virginíu í Bandaríkj-
unum sýnir að meirihluti fólks kýs heldur að
fá raflost en að eyða tíma eitt með hugsunum
sínum. Sameinuðu þjóðirnar skilgreina
einangrunarvist sem varir lengur en í fimm-
tán daga, sem pyntingu. Í fréttafyrirsögnum
um þessar mundir er ítrekað varað við því að
í veröldinni geisi „faraldur“ einmanaleika,
en tilfinningin sé „jafnskaðleg heilsu og að
reykja fimmtán sígarettur á dag“.
Samtíminn lítur á einsemd sem mein-
semd. En er málið svo einfalt?
Helvíti er annað fólk
Í síðasta mánuði lá samfélagsmiðillinn
Facebook niðri í sjö klukkustundir ásamt
samskiptaforritum fyrirtækisins, Messenger
og WhatsApp. Sem dyggur snjallsíma-
notandi voru fyrstu viðbrögð mín að fara á
taugum. Ég náði ekki í neinn. Enginn náði
í mig. Ég var sambandslaus, umkomulaus,
umvafin þrúgandi þögn.
En felmtrið fjaraði fljótt út. Ró færðist
yfir. Andrúmsloftið varð allt í einu eins og í
gamla daga þegar rafmagnið fór af. Það var
ekkert annað að gera en að vera.
Það er viðtekin skoðun að við séum
félagsverur. Vísindin boða að yfirburðir
mannskepnunnar á jörðinni stafi af hæfni
hennar til að vinna saman í stórum hópum.
Þannig sé samvera hið náttúrulega ástand
og samstarf hin æðsta dyggð. Það er ekki
aðeins gott að eiga vini heldur flott. Vinátta er
ekki eingöngu mæld í gæðum heldur einnig
magni; fjölda fagnaðarfunda í dagbókinni,
fjölda vina og velgjörðarsmella á Facebook,
flóði ljósmynda á Instagram af þér og vinum
þínum að drekka kokteil eða klífa fjall.
Þegar kórónaveirufaraldurinn skall á var
heilu samfélögunum skellt í lás í sóttvarna-
skyni og einstaklingar skyldaðir í einangrun.
Margir vöruðu við skaðanum sem einveran
kynni að valda. Niðurstöður nýrrar rann-
sóknar sem gerð var í Bretlandi á afleiðingum
aðgerðanna komu hins vegar öllum í opna
skjöldu. Samkvæmt þeim fékk meirihluti
fólks ánægju út úr einverunni sem hlaust af
sóttvarnaaðgerðum. Þátttakendur lýstu auk-
inni vellíðan eftir að hafa varið tíma sínum
einir með sjálfum sér, frelsistilfinningu og
gleði yfir að geta lesið og lært eitthvað nýtt.
„Helvíti er annað fólk,“ er haft eftir per-
sónu í leikriti franska heimspekingsins Jean-
Paul Sartre. Þótt það sé full djúpt í árinni
tekið er ljóst að einsleitt viðhorf samtímans í
garð samvista við aðra, er ekki á rökum reist.
Enska ljóðskáldið William Wordsworth
var á öndverðum meiði við kollega sinn
Donne. „Ég reikaði aleinn eins og ský,“ orti
Wordsworth í óði til einverunnar sem hann
kallaði „alsælu“. Listmálarinn Pablo Picasso
sagði „enga alvöru iðju vera mögulega“ án
einveru. „Skriftir, upp á sitt besta, eru ein-
mana tilvera,“ sagði rithöfundurinn Ernest
Hemingway.
Enginn vill vera einmana; öllum er félags-
skapur hollur. Upphafning samtímans á
samskiptum byrgir okkur hins vegar sýn.
Þegar klingjandi áminningar um vináttu
þögnuðu við skyndilegt „straumleysi“ hjá
Facebook, blasti við hið augljósa: Það er ekki
lengur einvera í einsemdinni.
Rétt eins og umgengni við aðra er okkur
mikilvæg er einvera það líka. Við bíðum öll
eftir að Covid-sóttvörnum linni. En ef vel er
að gáð má kannski koma auga á tækifæri í
takmörkununum. n
Er einsemd meinsemd?
jackandjones.is
Skyrtur
verð frá
7.990 krPeysur
verð frá
5.990 kr
Alþingi kemur saman á þriðjudag,
tæpum tveimur mánuðum eftir
kosningar og má ætla að þingmenn
hafi haft nægan tíma til að búa sig
undir þingstörfin í vetur.
Meginhlutverk Alþingis er þríþætt, en það fer
með fjárlagavald ríkisins, sinnir ríkri eftirlits-
skyldu með stofnunum þess og setur lands-
mönnum lög og breytir þeim eftir atvikum.
Af þessu mætti ráða að þingmenn hafi meiri
völd en gengur og gerist meðal annarra lands-
manna. En raunin er önnur, því þótt þeir annist
lagasetninguna, láta þeir öðrum eftir að túlka
lögin og fylgja þeim eftir.
Fyrir vikið er vilji Alþingis oft og tíðum
hafður að vettugi, en þingmál sem jafnvel njóta
stuðnings allra þjóðkjörinna fulltrúa löggjafar-
samkundunnar og verða fyrir vikið að lögum,
liggja eftir á skrifborðum framkvæmdavaldsins
og undirstofnana þess og leka þaðan ofan í
læstar hirslur.
Óheyrilegur fjöldi þingmála hefur fengið
þennan dóm, en ástæðuna má annað tveggja
rekja til ofríkis framkvæmdavaldsins og ein-
ræðislegra tilburða innan stofnanakerfisins.
Og kerfið ræður fyrir vikið. Það setur ekki
lögin, en lætur sér fátt um finnast, svo sem allir
þeir þingmenn þekkja sem hafa komið sínum
málum í gegnum þingið – í krafti meirihluta
þess og vilja velflestra landsmanna, en upplifa
svo algert áhugaleysi og fálæti framkvæmda-
valdsins þegar að því kemur að fylgja þeim eftir.
Gildir hér einu hvaða góði hugur þingmanna
býr að baki, hvort heldur þeir hafa lagt ómælda
vinnu í þingsályktunartillögu um verulegar
umbætur, eða leggja öðrum þingmönnum lið
með stuðningi við þaðan af stærri þingmál,
því húsið vinnur oftar en ekki, ekki þinghúsið,
heldur hitt húsið sem geymir opinbera embætt-
ismenn, eina vernduðustu starfsmenn íslensks
atvinnulífs, sem ákveða hvort og hvernig lögin
virka.
Tökum bara eitt dæmi, en árið 1994 sam-
þykkti þingheimur lög um vernd, friðun og
veiðar á villtum fuglum og spendýrum sem
ýmist voru eða hafa verið á válista eða í bráðri
útrýmingarhættu. Þingmenn þessa tíma
greiddu frumvarpi þessa efnis atkvæði í góðri
trú, einmitt til að stemma stigu við ofveiði.
En í krafti túlkana Umhverfisstofnunar og
fyrirrennara hennar hafa dýrin verið veidd öll
árin í miklum mæli frá því lögin voru sett, ef
undan er skilin rjúpan í tvö ár af þessum 27 sem
liðin eru.
Alþingi setur lög. Samkvæmt vilja meirihlut-
ans. En það dugar oft skammt. n
Sjálftaka valds
Skoðun FréttAblAðið 20. nóvember 2021 LAuGARDAGuR