Fréttablaðið - 20.11.2021, Blaðsíða 38

Af hverju
er þá viður-
kennt að
vera með
laxeldi í
sjó, vitandi
það að
þetta er
tifandi
tíma-
sprengja?
Konur eru miklu meiri
„predatorar“ en við,
það er miklu meira
frumeðli í konunni en í
karlmanninum.Sigurður Héðinn Harðarson,
einn fremsti fluguhnýtinga-
maður landsins, hefur gefið
út þrjár veiðibækur á jafn-
mörgum árum og liggur ekki
á skoðunum sínum, sérstak-
lega þegar kemur að framtíð
íslenska laxastofnsins.
Sig urður Héðinn, betur
þekktur sem Siggi Haugur,
opnaði fluguhnýtingaverk-
stæði og verslun við Rauð-
arárstíg í febrúar í fyrra.
Hann er heimsþekktur í bransanum
og hnýtti sína fyrstu flugu árið 1999
sem ber nafnið Haugur. Nafnið
kom til þar sem flugan var hnýtt úr
haug af afgöngum og er viðurnefni
hans þaðan komið. Síðan þá hefur
Siggi skapað sér sérstöðu sem einn
fremsti fluguhnýtingamaður lands-
ins og þótt víðar væri leitað.
Nú fyrir jólin gaf Siggi út bókina
Veiði, von og væntingar, þar sem
hann fjallar um veiðitækni, birtir
fluguuppskriftir og fjallar um fram-
tíð íslenska laxastofnsins.
Siggi er borgarbarn en flutti í sveit
á áttunda áratugnum sem barn með
móður sinni og systkinum. Móðir
hans gerðist ráðskona á sveitabæ
í Vestur-Húnavatnssýslu og giftist
svo bónda þar. Hann segir að frá
því að hann renndi fyrst fyrir fisk í
Víðidalsá, einni þekktustu laxveiðiá
landsins, hafi veiðin átt hug hans
allan. „Þá byrjaði bullið,“ segir Siggi.
Síðan þá hefur hann starfað sem
veiðileiðsögumaður en ein ástæða
þess að hann opnaði verkstæðið var
að hann vildi sjá Reykjavík í júlí en
það hafði hann ekki gert í þrjátíu ár.
Hann segir það hins vegar lítið hafa
breyst þar sem hann vinni myrkr-
anna á milli. „Dætur mínar þekkja
ekkert annað.“
Opnaði viku fyrir Covid
Hugmyndin að verslunni kviknaði
á fluguhnýtingakvöldi í febrúar árið
2019. Þá segist hann hafa áttað sig á
að hér væri markaður fyrir slíkan
rekstur. „Ég horfði yfir salinn og
hugsaði: Þetta er geðveikt tækifæri.
Laxeldi í sjó er
tímaskekkja
Þorvarður
Pálsson
thorvardur
@frettabladid.is
Sigurður Héðinn
Harðarson, Siggi
Haugur, er einn
fremsti flugu-
hnýtingamaður
landsins. Hann
gerði fyrstu
fluguna sína,
Hauginn, árið
1999 og hefur
ekki litið til baka
síðan.
Fréttablaðið/
Valli
Ég opnaði viku fyrir Covid og hugs-
aði: Hvað er ég nú búinn að koma
mér út í? Það fyndna er að Covid
hafði engin áhrif og fyrsti mánuður-
inn fór fram úr öllum væntingum,“
segir Siggi.
Þrátt fyrir að Haugur sé sköpun-
arverk Sigga segir hann aðra fram-
leiða fluguna í óþökk sinni. „Það er
vandamálið sem ég á við að stríða.
Það er ekkert launungarmál. Ég á
Hauginn. En það eru allir að fram-
leiða þetta og selja. Þetta er eins og
ég tæki lag eftir Bubba og henti á
plötu. Ég held að það yrði hröð leið
niður í héraðsdóm. Menn segja að
þetta sé bara fluga en í mínum huga
er þetta sköpun. Það er frekar fúlt
þegar menn taka sér þetta bessa-
leyfi.“
Gæði minnka og verð hækkar
Siggi segir að í faraldrinum hafi
áhugi Íslendinga á stangveiði og
f luguhýtingum aukist gríðar-
lega, mikil nýliðun sé í sportinu
og konum hafi fjölgað. Hann segir
verð á veiðileyfum þó vera vanda-
mál og koma í veg fyrir að hinn
venjulegi Íslendingur geti stundað
stangveiði. „Það er eiginlega búið
að skáka okkur út af borðinu í lax-
veiðinni. Við erum aftur komnir inn
á jaðartímana, endann og byrjunina
á veiðitímabilinu. Gæðin eru alltaf
að minnka en verðið er alltaf að
hækka,“ segir hann.
„Þetta er rosalega stórt samfélag,
miklu stærra en fólk heldur. Þetta
eru tugir þúsunda manna, bæði
karlar og konur, sem stunda þetta
sport sem er í gríðarlegri sókn, sér
í lagi silungsveiði.“ Á undanförnum
árum hefur nálgun fólks að stang-
veiði breyst. „Þetta eru ekki bara
einhverjar fyllerísferðir. Fólk er að
fara að veiða. Það er til batnaðar.“
Konan kaffiskaði karlinn
Þrátt fyrir að f leiri konur stundi
nú stangveiði er hún enn nokkuð
karllæg. „Ég veit ekki hvaða hindr-
un það er sem þarf að brjóta. Það
virðist sem það sé skrýtið viðhorf
hjá karlkyns veiðimönnum, ef það
kemur kona inn: „Hvað ert þú að
vilja upp á dekk?“ Konur eru miklu
meiri „predatorar“ en við, það er
miklu meira frumeðli í konunni en
í karlmanninum. Við erum að leika
okkur en þær eru að afla sér matar.
Þetta er alls ekki meint á neikvæðan
hátt. Ég hef verið með hjón þar sem
konan hlustaði á allt sem ég sagði
og hún kaffiskaði karlinn. Karlinn
ætlaði að gera þetta á sinn hátt því
hann var „macho“. Ég var með þau
í sex daga, hún var með 22 fiska en
hann níu eða tíu.“
Laxeldi í sjó galin hugmynd
Miklar umræður hafa verið um
laxeldi í sjó og áhrif þess á íslenska
laxveiðistofninn. Siggi hefur á þessu
sterkar skoðanir.
„Ég er algjörlega talsmaður þess
að við eigum ekki að vera með
laxeldi í sjó – Þetta er bara galin
hugmynd. Það eru nokkur samtök
sem berjast gegn þessu og ég spyr
þeirrar áleitnu spurningar: Hvar eru
Bændasamtökin? Af hverju heyrist
ekkert frá þeim? Það eru 1.850 lög-
býli sem hafa tekjur af laxveiði eða
stangveiði. Af hverju heyrist ekkert
í þeim? Er þetta eitthvað sem þeir
þora ekki að taka á?“
Siggi segist alltaf spyrja á veit-
ingastöðum hvaðan laxinn, sem
þar sé í boði, sé fenginn og panta
sér aldrei slíkt ef fiskurinn er úr sjó-
eldi. Eldisfyrirtækin þurfi að átta sig
á að valdið sé neytenda og þeir séu
margir hverjir reiðubúnir að borga
hærra verð fyrir fisk sem alinn er á
landi.
„Tíðarandinn hefur breyst, það
hefur allt breyst, það er allt að breyt-
ast og það er eðli þróunarinnar.
Það koma nýjar hugmyndir, nýjar
áherslur. Þess vegna er laxeldi í sjó
tímaskekkja að mínu viti. Ég veit vel
að það er miklu ódýrara fyrir fyrir-
tækin að vera með eldi í sjó. Ætlarðu
að stúta einni atvinnugrein fyrir
aðra? Kannski er laxeldið verðmæt-
ari atvinnugrein en stangveiði. Þá
verðum við að hugsa til þess: Hver
er fórnarkostnaðurinn? Hvað gerist
ef eitthvað fer úrskeiðis?“
Huga þarf að öðru en hagnaði
„Við getum leyst stóran hluta af
loftslagsvánni með því að setja
kjarnorkuver um alla Evrópu.
Kjarnorka er ódýrasta og hreinasta
orka sem þú færð en ef eitthvað
gerist, þá erum við „fucked up“.
Þetta er það nákvæmlega sama, ef
þú setur þetta allt í samhengi þá er
þetta allt svo bilað. Það er ekkert
viðurkennt að opna kjarnorkuver
í gegnum alla Evrópu og fram-
leiða þannig ódýrustu orku sem
til er, út af hættunni. Af hverju er
þá viðurkennt að vera með laxeldi
í sjó, vitandi það að þetta er tifandi
tímasprengja? Við höfum dæmi frá
Noregi, frá Skotlandi, frá Síle, fullt
af þessum dæmum. Það er ekkert
sem breytir hegðun fyrirtækja,
þau eru peningadrifin – ekkert
annað. Þau keyra áfram á hagnaði
og gera allt til að auka arðsemi. Það
er tímaskekkja.“
Ísland er Mekka stangveiðinnar
Hann segir mikið undir og að
tryggja þurfi að Ísland haldi sér-
stöðu sinni sem stangveiðiáfang-
astaður á heimsmælikvarða.
„Ísland er Mekka stangveiðinnar.
Það er bara þannig. Við höfum allt
sem við þurfum að hafa. Af hverju
getur ekki verið sátt um að við
verndum þessa atvinnustarfsemi,
hugsum um hana? Af hverju getum
við ekki fengið heildræna mynd á
þetta og ákveðið að laxeldi í sjó á
Íslandi sé bannað? Alveg eins og það
er bannað að vera með netaveiði í
sjó nálægt laxveiðiám. Hver er mun-
urinn?“ spyr Siggi. „Við megum ekki
drepa lax í sjó. Ef við ætlum að fara
alveg eftir strangri túlkun laganna,
þá væri tæknilega hægt að segja að
laxeldi í sjó sé ólöglegt af því að þú
drepur laxinn í sjónum. Þetta er
bara svona fílósófía.
Það breytist ekki öðruvísi en
að lagaramminn breytist. Ég veit
vel, alveg sama hvaða stjórnmála-
flokkur það er, að hann fer ekki inn
í Norðvesturkjördæmi með slag-
orðið: „Segjum nei við laxeldi í sjó.“
Það væri pólitískt sjálfsmorð. Þú
þarft ekki að vera rosalega skarpur
til að sjá það. Pressan þarf að koma
annars staðar frá. Það átti að drjúpa
smjör af hverju strái út af laxeldi
en svo koma sláturskip frá Noregi,
slátra fiskinum og sigla í burtu,
þurfa ekki að borga hafnargjöld,
þurfa ekki að gera neitt,“ segir hann
að lokum. n
38 Helgin 20. nóvember 2021 LAUGARDAGURFréttabLaðið