Strandapósturinn - 01.06.1973, Page 46

4.
í kringum 1910 varð sú breyting í bókhaldi Hólmavíkurverzlan-
anna, að þá var farið að rita úttekt manna og innlegg á nótu
(frumbók), sem viðskiptamaður fékk í hendur, jafnframt úttekt
sinni eða innleggi hverju sinni. Aður var þetta mjög á annan veg
í þessum verzlunum, hvað sem viðgengizt hefur annars staðar á
sama tíma. Þá var öll úttekt, stór eða smá, og eins öll innlögð vara
skrifuð með bleki og penna inn í feiknamikinn doðrant (höfuðbók),
sem venjulega lá opin um daga á skrifpúlti búðarinnar, í svo sem
brjósthæð meðalmanns, ásamt blekbyttu penna og pennastöng.
Eins og fyrr er sagt, þá skrifaði afgreiðslumaður hverju sinni í bók
þessa bæði úttekna og innlagða vöru, en nótu fengu menn enga.
Snemma á næsta ári, þorra, góu eða þar um bil, fengu menn svo
reikning yfir viðskiptin árið áður, en sé ársreikningur var nákvæmt
eftirrit af öllu því, sem í stóru bókina (höfuðbókina) hafði verið
skráð, hjá viðkomandi manni. Stundum mun það hafa komið fyrir,
að einn og annar var þá búinn að gleyma einhverju af úttekt sinni,
einkum smávamingi, og rengdi reikningsskilin. Aldrei vissi ég þó til,
að alvarleg misklíð yrði af þeim sökum, enda mun engum hafa
dottið í hug að efast um drengskap búðarþjónanna, og þótt lítt hæfa
að standa yfir þeim og lesa úr pennanum á meðan þeir skrifuðu.
Nú skyldi maður ætla að allur þvílíkur ágreiningur hefði verið út
úr heiminum með tilkomu nótnanna (fmmbókanna), en þó að
skrýtið sé varð svo ekki fyrst í stað. Þegar ársreikningurinn nú
kom, á þorra eða góu eins og fyrr, þá stóð þar yfirleitt og oftast
skammstafað, úttekið samkvæmt nótu númer þetta og þetta, eða
innlagt samkv. nótu nr. ? o.s.frv. Mjög fáir munu hafa haldið
nótum sínum saman, og vom eins og fyrri daginn gleymnir á smá-
muni, en nú vom allar rengingar tilgangslausar, því að nótumar
vom í tvíriti og verzlunin geymdi afritið, með dagsetningu, ártali
og undirskrift afgreiðslumanns. Enda mun ávallt hafa birt upp í
minni viðskiptamanna, er þeir litu það.
44