Morgunblaðið - 21.08.2021, Side 26

26
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 21. ÁGÚST 2021
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Enn blasir
við vetur
hafta og
takmarkana
vegna kórónu-
veirunnar. Í sjón-
varpsfréttum
Ríkisútvarpsins á
fimmtudagskvöld
fóru rúmar tíu
mínútur í veiruna, tæpur
helmingur fréttatímans,
einu og hálfu ári eftir að
kórónuveiran barst fyrst til
landsins. Að auki var fjallað
um veiruna í Kastljósi sjón-
varpsins. Þórólfur Guðnason
sóttvarnalæknir telur að
takmarkanir innanlands
þurfi að vera í gildi á meðan
kórónuveirufaraldurinn
geisar í heiminum, að því er
fram kemur í minnisblaði,
sem hann sendi Svandísi
Svavarsdóttur heilbrigðis-
ráðherra um fyrirkomulag
sóttvarna innanlands og á
landamærunum til framtíðar
fyrir tíu dögum.
Rúmlega 2.500 manns eru
nú í sóttkví og tæplega þús-
und til viðbótar í skimunar-
sóttkví. Smit hafa verið
fleiri í yfirstandandi bylgju
veirunnar en í fyrri bylgj-
um. Nú eru hins vegar það
margir bólusettir að mun
færri hafa veikst alvarlega
við að smitast af kórónuveir-
unni. Allt frá því að yfir-
standandi bylgja hófst hefur
hlutfall þeirra, sem eru með
engin eða væg einkenni, ver-
ið um eða yfir 95%. Þetta
hlutfall hefur verið nokkuð
stöðugt og hlýtur að teljast
vísbending um að ólíklegt sé
að útbreidd smit setji heil-
brigðiskerfið á hliðina.
Jafnt og þétt berast frétt-
ir af frestuðum viðburðum.
Tónlistarmenn eru orðnir
ærið aðþrengdir. Í vikunni
var frestuðu Reykjavíkur-
maraþoni aflýst og fer það
þó fram utandyra. Einu
fjöldasamkomurnar um
þessar mundir eru haldnar
daglega í Leifsstöð í boði
hins opinbera.
Nú er skólastarf að hefj-
ast. Í Morgunblaðinu á
fimmtudag gagnrýndi Jón
Pétur Zimsen reglur um
sóttkví. Hann benti á að allt
yrði komið í lás eftir eina til
tvær vikur ef reglurnar yrðu
óbreyttar.
Þessi orð hafa greinilega
haft sín áhrif. Svandís Svav-
arsdóttir heilbrigðisráð-
herra sagði í gær að regl-
urnar yrðu endurskoðaðar
og Bjarni Benediktsson fjár-
málaráðherra og Áslaug
Arna Sigurbjörnsdóttir
dómsmála-
ráðherra kváðust
sömuleiðis í gær
vilja slaka á regl-
unum. Þórdís
Kolbrún Reyk-
fjörð Gylfadóttir
ferðamála-
ráðherra talar
um breytingar á
núverandi fyrirkomulagi í
grein í Sunnudagsblaðinu,
sem fylgir Morgunblaðinu í
dag, og segir stöðuna „þann-
ig hér að þjóðfélagið okkar
er komið að þolmörkum
sóttkvíar“.
Þetta er án efa rétt mat
hjá ráðherranum. Það er
engin ástæða til þess að hér
séu harðari reglur en í lönd-
unum í kringum okkur, ekki
síst vegna þess að hér er
mun hærra hlutfall íbúanna
bólusett en þar.
Sjálfsagt er að mæla smit.
Segja má að sá fjöldi smita,
sem greinist í dag, gefi heil-
brigðisyfirvöldum vísbend-
ingu um hvað margir megi
búast við að þurfi læknis-
aðstoð eftir viku. Það þarf
hins vegar að vera ljóst þeg-
ar daglegar fréttir eru flutt-
ar af smitum að þeim fylgi
ekki lengur sú ógn, sem af
þeim stafaði áður en farið
var að bólusetja.
Tilgangurinn með öllum
aðgerðunum vegna kórónu-
veirunnar er að verja heilsu
almennings. Það hefur að
mestu tekist vel til þessa.
Hlutfall þeirra, sem látist
hafa af völdum veirunnar
hér á landi, er með því
lægsta sem gerist. Aðeins á
Möltu er hlutfall bólusettra
sambærilegt við það sem hér
gerist.
En hver er staðan nú? Við
mat á því til hvaða aðgerða
skuli gripið verður að líta á
heildaráhrif.
Oft hefur komið fram að
takmarkanir og lokanir hafi
orðið til þess að fólk hafi
hreyft sig minna. Niður-
stöður rannsókna hjá Ís-
lenskri erfðagreiningu sýna
að fólk er nú beinlínis í
verra formi en áður. Þá
skapast sú hætta þegar allt
snýst um veiruna að annað
sitji á hakanum – að ástand-
ið leiði til þess að aðgerðum
sé frestað, eða einfaldlega
að sjúkdómar, til dæmis
krabbamein, sem lykilatriði
er að greina snemma, finnist
ekki fyrr en í óefni er komið.
Það gengur ekki upp ef
hætta er orðin á að aðgerð-
irnar vegna kórónu-
veirunnar valdi heilsu fólks
meira tjóni en þær afstýra.
Það gengur ekki upp
ef hætta er orðin á
að aðgerðirnar
vegna kórónuveir-
unnar valdi heilsu
fólks meira tjóni en
þær afstýra}
Slökun sóttkvíarreglna
Ó
hætt er að segja að stórir þjóð-
félagshópar á Íslandi búi við mikla
fátækt. Í þeim hópi er gamalt fólk
sem þarf að velja á milli þess
hvort það kaupir sér mat eða lífs-
nauðsynleg lyf, börn sem hafa ekki fjárhags-
legan stuðning til þess að stunda íþróttir né
önnur áhugamál, einstæðir foreldrar sem þurfa
að velta því fyrir sér hvort þeir hafi efni á því að
greiða rafmagnsreikninginn og veikt fólk sem
missir alla von í kviksyndi fátæktarinnar sem
íslenska kerfið er.
Lægstu mánaðarlegu greiðslur til lífeyris-
þega, sem engar aðrar tekjur hafa, eru aðeins
256.500 kr. eða 221.000 kr. eftir skatt. Þeim
sem búa við svo kröpp kjör er haldið í vonlausri
fátæktargildru. Á meðan framfærslukostnaður heldur
áfram að stóraukast hafa greiðslur almannatrygg-
ingakerfisins ekki fylgt almennri launaþróun í landinu.
Síðasta áratug hefur sú upphæð sem öryrkjar hafa til
framfærslu skerst um 29% miðað við launaþróun. Á árinu
2018 voru tæplega 6.000 eldri borgarar með undir 293.000
kr. á mánuði í tekjur, fyrir skatt!
Hættum að skattleggja fátækt!
Í skýrslu um dreifingu skattbyrði, sem unnin var fyrir
Eflingu árið 2019, kemur fram að milli áranna 1993 og
2015 lækkaði skattbyrði hæstu tekjuhópa á meðan skatt-
byrði lægstu tekjuhópa jókst. Áður fyrr voru skattleys-
ismörk hærri en óskertur lífeyrir almannatrygginga. Nú
eru skattleysismörk við 161.500 kr. í mánaðartekjur en
grunnlífeyrir fyrir skatt er 256.500 kr. á mán-
uði. Skattleysismörk eru því töluvert lægri en
grunnlífeyrir. Afleiðingarnar eru stóraukin
skattbyrði þeirra lægst launuðu. Þessu verður
að breyta til hins betra.
Mikil umræða hefur átt sér stað síðustu ár
um hvernig breyta eigi skattkerfinu þannig að
það íþyngi ekki þeim sem minnstar tekjur
hafa. Meðal annars hafa verið lagðar fram til-
lögur um aukna þrepaskiptingu, eignarskatta
og lækkun skatthlutfalls. Flokkur fólksins tel-
ur að hagkvæmasta og sanngjarnasta leiðin sé
að hækka skattleysismörkin í 350.000 kr. á
mánuði og miða við fallandi persónuafslátt.
Fallandi persónuafsláttur felur í sér að eftir að
350.000 kr. skattleysismörkum er náð lækkar
persónuafsláttur í samræmi við tekjuaukningu þar til
hann fellur niður við ákveðin efri mörk. Þ.e.a.s. þá myndi
persónuafsláttur ná núverandi fjárhæð við ákveðinn
vendipunkt, sem dæmi 575.000 kr. á mánuði. Allir sem
hafa tekjur undir 575.000 kr. á mánuði fá auknar ráðstöf-
unartekjur en persónuafsláttur þeirra sem hafa hærri
mánaðartekjur verður lægri en hann er nú. Þannig má
auka verulega ráðstöfunartekjur láglaunafólks en einnig
koma í veg fyrir tekjumissi ríkissjóðs með því að lækka
persónuafslátt hátekjufólks.
Með þessum tveimur aðgerðum væri hægt að útrýma
þeirri fátækt sem er okkur til skammar strax á næsta
kjörtímabili!
Inga Sæland
Pistill
350.000 kr. skatta- og skerðingalaust!
Höfundur er þingmaður og formaður Flokks fólksins.
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjóri:
Davíð Oddsson
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Ritstjóri og framkvæmdastjóri:
Haraldur Johannessen
BAKSVIÐ
Ágúst Ingi Jónsson
aij@mbl.is
V
ið spyrjum að leikslokum,“
sagði útgerðarmaður sem
rætt var við í gær um mak-
rílvertíðina. Nú er búið að
veiða um 80 þúsund tonn eða rúm-
lega helming af heimildum upp á alls
um 157 þúsund tonn. Á sama tíma í
fyrra var makrílaflinn kominn yfir
100 þúsund tonn. Í fyrra datt veiðin
niður í Síldarsmugunni milli Íslands
og Noregs viku af september og
hegði makríllinn sér á svipaðan hátt í
ár eru innan við þrjár vikur til stefnu.
Lítið hefur veiðst af makríl í ís-
lenskri lögsögu í sumar þrátt fyrir
nokkra leit fram eftir júlímánuði. Vit-
að er að talsvert er af makríl í lögsög-
unni, en hann hefur ekki fundist í
þéttleika sem hentar veiðum. Skipin
hafa því mestmegnis verið að veiðum
í Síldarsmugunni og suma daga hefur
veiðst ágætlega, en afli dottið niður á
milli. Um hálfan annan sólarhring
tekur að sigla af miðunum á hafnir
fyrir austan og norðaustan, þó mis-
jafnt eftir því hvar skipin hafa verið
að veiðum í Síldarsmugunni.
Skip einstakra útgerða eða
fyrirtækja sem vinna saman hafa
samstarf um veiðarnar. Þannig er
afla dælt um borð í eitt skip sem sigl-
ir með hann í land, en hitt eða hin
skipin geta haldið áfram veiðum.
Þetta fyrirkomulag kemur í veg fyrir
að skipin séu að sigla langan veg með
lítinn afla og eins tryggir það að afl-
inn berst ávallt sem ferskastur að
landi. Tvö ný skip eru á makríl, Vil-
helm Þorsteinsson og Börkur, en
(gamli) Börkur II er einnig á makríl
og ný Álsey hefur bæst í flota Ís-
félagsins.
Hvar er stóri makríllinn?
Stefán Friðriksson, fram-
kvæmdastjóri Ísfélagsins í Vest-
mannaeyjum, segir að vertíðin hafi
verið erfið, en vonandi rætist úr á
næstunni. Makríllinn í Síldarsmug-
unni hafi verið smærri og lélegra hrá-
efni en sá sem veiðst hafi í íslenskri
lögsögu og menn spyrji sig hvar stóri
fiskurinn sé. „Á hann eftir að koma
inn í Síldarsmuguna næstu daga á
leið sinni suður eða austur,“ spyr
Stefán. Makríll úr skipum Ísfélagsins
hefur verið unninn á Þórshöfn.
Auk Íslendinga hafa Færey-
ingar, Grænlendingar, Rússar og ein-
staka norskt skip verið að veiðum í
Síldarsmugunni. Norðmenn og Fær-
eyingar settu sér mun stærri makríl-
kvóta en þeir höfðu áður. Norðmenn
hafa ekki lengur heimild til að veiða
makríl í breskri lögsögu og óljóst er
hvernig makrílvertíðin þróast hjá
þeim. Stefán segir að mest af makr-
ílnum frá Íslandi fari á lönd í Austur-
Evrópu og sé verð sambærilegt við
það sem var í fyrra, en krónan er hins
vegar sterkari en á síðasta ári. Fær-
eyingar og Grænlendingar geta selt
sinn afla til Rússlands, en Íslend-
ingar ekki.
Erfið makrílvertíð
en vonandi rætist úr
Staðsetning íslensku makrílveiðiskipanna
Kortagrunnur: marinetraffic.com
ÍSLAND
NOREGUR
Staðsetning
skipanna
kl. 13 í gær
Vísitala lífmassamakríls í uppsjávarleiðöngrum 2010-2020
2010 2012 2013 2014 2015
2016 2017 2018 2019 2020
Hver reitur er tvær breiddargráður og fjórar lengdargráður 480 Lífmassi, 0-48 tonn/km2
Heimild:
Hafrannsóknastofnun
Göngur Kortin sýna útbreiðslu og þéttleika makríls á norðurslóðum 2010 til 2020. Um miðja næstu viku eru vænt-
anlegar endanlegar niðurstöður úr makrílleiðangri fimm skipa fyrr í sumar. Anna Heiða Ólafsdóttir, fiskifræð-
ingur á Hafrannsóknastofnun, segir að í mörg ár hafi stærsti makríllinn gengið lengst í vestur, en fiskurinn hafi
verið blandaðri í Smugunni og smærri fiskur nær ströndum Noregs og í Norðursjó. 2018 hafi farið að bera á minni
útbreiðslu makríls í íslenskri lögsögu og sú þróun hafi haldið áfram. Heldur meiri útbreiðsla makríls hafi verið fyrir
austan land í sumar heldur en 2020, en magnið verið mjög svipað og í fyrra.