Morgunblaðið - 02.10.2021, Síða 10

10
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 2. OKTÓBER 2021
Fiskislóð • Bíldshöfði • Smáratorg • Helluhraun • Baldursnes
www.gaeludyr.is
MEÐ SJÁLFBÆRNI
AÐ LEIÐARLJÓSI
Magnús Davíð Norðdahl, oddviti
Pírata í Norðvesturkjördæmi (NV),
hefur afhent Alþingi og dómsmála-
ráðuneytinu kosningakæru þar sem
þess er krafist að Alþingi úrskurði
ógilda kosningu allra framboðslista
stjórnmálasamtaka í kosningunum í
kjördæminu.
Í kærunni kemur enn fremur fram
að Alþingi fresti úrskurði um kjör-
bréf allra þingmanna og varaþing-
manna í kjördæminu.
Magnús segir í kærunni að yfir-
kjörstjórn Norðvesturkjördæmis
hafi brotið gegn mikilvægum ákvæð-
um XV. kafla kosningalaga við með-
ferð kjörgagna og talningu atkvæða í
kjördæminu. Ágallar séu verulegir
og með engu móti hægt að útiloka að
þeir gætu hafa haft áhrif á úrslit
kosninga til Alþingis 25. september
sl. Því beri að ógilda kosningu í NV-
kjördæmi og fyrirskipa uppkosn-
ingu.
Fram kemur í tilkynningu, að
Magnús trúi því og treysti að þing-
menn skoði þessa kosningakæru af
fullri sanngirni og alvöru.
„Uppspretta valdsins í okkar sam-
félagi er í þingkosningum. Löggjaf-
arvaldið velur síðan hverjir fara með
framkvæmdarvald sem síðan skipar
þá sem fara með dómsvald. Heilindi
kerfisins í heild eru undir í þessu
máli,“ segir Magnús m.a. í kærunni.
Harma stöðuna
Yfirkjörstjórn í Norðvesturkjör-
dæmi sendi í gær frá sér yfirlýsingu
þar sem hörmuð er sú staða sem upp
sé komin vegna starfa hennar á taln-
ingarstað í kosningunum.
Biður yfirkjörstjórnin frambjóð-
endur og kjósendur afsökunar, en
tekið er fram að talningarfólk og
starfsfólk á talningarstað hafi sinnt
starfi sínu af heilindum. Lýsir hún
því að ábyrgðin á stöðunni sé alfarið
yfirkjörstjórnar og óskar þess að
starfsmenn verði ekki dregnir í um-
ræðuna um málið.
Kæra afhent vegna
kosninganna í NV
- Yfirkjörstjórnin biðst afsökunar
Magnús Davíð
Norðdahl
Ingi
Tryggvason
BAKSVIÐ
Andrés Magnússon
andres@mbl.is
Úrslit kosninganna um liðna helgi
eru mönnum enn ofarlega í huga, þó
ekki væri nema vegna óvissunnar í
kjölfar mistaka við talningu í Norð-
vesturkjördæmi, en svo eru auðvitað
margir uppteknir af viðræðum
stjórnarflokkanna um endurnýjað
stjórnarsamstarf. Þar skiptir kosn-
ingaárangur flokkanna talsverðu
máli þegar kemur að því að semja
um ráðherrastóla og stefnumál í
stjórnarsáttmála.
Þar munu vafalaust allir flokkar
gefa talsvert eftir og pólitísk nauð-
syn hefur sín áhrif, en eftir sem áður
þarf að horfa til úrslitanna, hvaða
árangri flokkarnir náðu og hvar;
hvað má úr því lesa um vilja kjós-
enda, sem endurnýjaðri ríkisstjórn
er hollast að fara eftir.
Stjórnarflokkarnir hafa að vonum
keppst við að undirstrika þá trausts-
yfirlýsingu kjósenda við ríkisstjórn-
arsamstarfið, sem felist í kosningun-
um. Þar má segja að gervallri
stjórnarandstöðunni nema Flokki
fólksins hafi verið hafnað og ríkis-
stjórnin jók meirihluta sinn.
Vinstrisveiflan sem ekki var
En það má lesa fleira úr úrslit-
unum. Í miðri kosningabaráttunni,
þegar fylgi tók loks að hreyfast í
könnunum, mátti greina væga
vinstrisveiflu. Sú sveifla gekk raunar
til baka fyrir kjördag, en úr sjálfum
kosningaúrslitunum var engin leið
að lesa vinstrisveiflu úr kortunum.
Öðru nær og mætti frekar segja að
vinstrinu hafi verið hafnað, þar sem
Sósíalistaflokkurinn komst ekki á
blað eftir allt saman og bæði Sam-
fylking og Píratar hlutu illa útreið.
En hvað má þá segja um Vinstri-
græn, flokk Katrínar Jakobsdóttur
forsætisráðherra? Hann missti
fjórðung fylgis síns frá kosningunum
2017, þótt vissulega megi benda á að
það hafi gerst þegar eftir þær kosn-
ingar. Og þrátt fyrir að flokkurinn
hafi náð að auka fylgið talsvert á
lokametrunum, þá blasir við að Katr-
ínu Jakobsdóttur mistókst að endur-
heimta fyrra fylgi. Að því leyti má
vel segja að úrslitin séu hluti af
afhroði vinstrisins.
Á hinn bóginn er ekki unnt að
segja að kosningarnar hafi verið sig-
ur hægriflokka, svona að því marki
sem þeir eru til á Íslandi. Talað er
um að Sjálfstæðisflokkurinn sé
hægriflokkur, en hann stendur
býsna nærri miðju, ekki ósvipað
kristilegum demókrötum suður í
álfu. Hann náði að halda fylgi sínu
mikið til óbreyttu, þótt hann hafi víð-
ast dalað örlítið, sem að einhverju
leyti má, eins og hjá mörgum flokk-
um öðrum, rekja til fjölgunar fram-
boða.
Miðflokkurinn er sömuleiðis
blendinn til hægri og hið sama má á
sinn hátt segja um Viðreisn, sem átti
að heita til hægri við miðju, en hallar
sér orðið um sumt til vinstri. Mið-
flokkurinn var nálægt því að þurrk-
ast út af þingi og árangur Viðreisnar
ekkert til þess að færa í tal.
Aftur á móti má segja það um báða
þá flokka, sem mest juku fylgi sitt,
Framsóknarflokk og Flokk fólksins,
að þeir eru báðir miðjuflokkar, en
samt frekar óræðir á þessum hefð-
bundna vinstri-hægri-ás og fátt ef
nokkuð í helstu stefnumálum þeirra,
sem auðveldar slíka staðsetningu.
En e.t.v. athyglisvert, að báðir höfðu
það helst að markmiði að bæta kjör
eða aðstæður bágstaddra, efnalítilla,
barna og aldraðra.
Fjórir ásar eða fleiri
Kannski er það þó of einföld eða
jafnvel röng nálgun í stjórnmála-
umhverfi 21. aldar að horfa aðeins til
vinstri-hægri-áss. Líkt og dregið
hefur verið fram hér að framan og
margir þekkja sjálfsagt af eigin raun
af svokölluðum kosningakompásum
duga þeir engan veginn til. Flokkar
geta verið frjálslyndir í samfélags-
legum efnum en íhaldssamir í ríkis-
fjármálum, nú eða öfugt. Sumir
hneigjast til alþjóðlegrar nálgunar
en aðrir leggja meira upp úr þjóð-
legum gildum, vilja t.d. ganga í Evr-
ópusambandið eða fara úr Atlants-
hafsbandalaginu, dást að fjöl-
menningu eða ekki. Skipta má
flokkum í borgaralega flokka eða
róttæka, sem er svipað og hægri-
vinstri en þó ekki alveg hið sama.
Aðrir eru hallir undir pópúlíska
nálgun í málflutningi sínum meðan
aðrir eru meiri kerfisflokkar, og svo
mætti lengi áfram telja.
Hér að ofan má sjá huglægt mat á
nokkrum þessara ása, ásamt með
skilum þar á milli ef menn vilja
hugsa í meirihlutum, en flokkarnir
eru misákafir í þessum efnum. Rétt
er að ítreka að sú hugsanaæfing
byggist ekki á neinum vísindalegum
rannsóknum og er meira til gamans
gerð, þótt vissulega megi úr því lesa
vísbendingar um hvaða flokkar eru
líklegri til þess að geta unnið saman
en aðrir. Nú eða runnið saman ef
tvístrun hins pólitíska litrófs á Ís-
landi skyldi einhvern tímann linna.
13
16
5
6
3
6
8
6
24,4%
17,3%
5,4% 8,3%
8,8%
9,9%
12,6%
8,6%
Huglæg skipting stjórnmálaflokka á Alþingi
Samkvæmt úrslitum Alþingiskosninga 25. september 2021
J
J
J
J J
J
J J
J
Sjálfstæðisflokkur
Framsókn
Miðflokkur Viðreisn
Flokkur fólksins
Samfylking
Vinstri græn
Píratar
Stjórnfesta Lýðhyggja
Íhaldssamir FramsæknirAlþjóðlegir Þjóðlegir
Borgaralegir Róttækir
J táknar jöfnunarmenn
Fleiri ásar en vinstri og hægri
- Kosningaúrslit sýna mikið afhroð vinstriflokka - Engin hægrisveifla í landinu merkjanleg heldur
- Flokkar með óljósustu stefnumálin unnu mest á - Kortleggja má pólitíkina út frá fleiri ásum
2021
2021 ALÞINGISKOSNINGAR