Strandapósturinn - 01.06.2006, Síða 145

er leitað. Það átti reyndar eftir að koma á daginn, því að í kass-
anum fundust nokkrar myndir af mótekju. Þar er að verki Ólafur
Axelsson Thorarensen á Gjögri og eru myndirnar teknar 1981.
Ef það er síðasta árið sem mór var tekinn upp hérlendis þá eru
þetta stórmerkilegar myndir því að þar með er lokið langri og
merkilegri sögu móskurðar á Íslandi.
Um aldaraðir hefur mótekja verið iðkuð í flestum sveitum
landsins, enda var mórinn aðaleldsneyti þjóðarinnar allt fram
undir miðja 20. öldina. Til að drýgja móinn brenndu margir
einnig rekaviði, hrísi eða skógviði og húsdýraáburði eins og taði
eða afrakstri. Steinkol voru og notuð um skeið en þó sjaldan í
stórum stíl á sveitabæjum. Mórinn liggur venjulega í mýrarjarð-
vegi, misjafnlega djúpt í jörðu og hefur myndast úr skóga- og
jurtaleifum undir miklum þrýstingi á mörgum þúsundum ára.
Mó er víða að finna, þó að því fari fjarri að hann sé alls staðar.
Til dæmis er aðeins sandur undir grasrótinni á stórum svæðum
á Suðurlandi og það jafnvel þótt þau séu drjúgan spöl frá sjó, en
sums staðar liggja stórar hraunbreiður undir grastorfunni.
Mikil og erfið vinna var við mótekjuna, sem varla hefur tekið
minna en vikutíma árlega hjá hverju heimili. En sú vinna var
143
Ólafur Axelsson tekur upp mó á Gjögri vorið 1981. Ljósm. Torfi Guð-
brands son.