Strandapósturinn - 01.06.2006, Qupperneq 148

146
anlegt að móbrennslan hafi verið þar um skeið þrefalt meiri en í
sveitunum eða 86.400 tonn og landsframleiðslan þannig 115.200
tonn. Þessi atvinnugrein hefur því svo sannarlega mátt kallast
stóriðja á sínum tíma. Og með því að nota sér þennan mikla auð
mýranna sparaði þjóðin ómældar fjárhæðir í dýrmætum gjald-
eyri með minni eldsneytiskaupum. En skyndilega leggst þessi
atvinnugrein niður. Hvers vegna gerðist það?
Á árum seinni heimsstyrjaldarinnar 1939-1945 batnaði atvinnu-
ástand í landinu og menn fengu meiri fjárráð. Gaseldavélar og
fleiri nýjungar komu til skjalanna og þá var orðið algengt að
hita híbýli manna með olíukyndingu og einnig tóku húsmæður
almennt að elda matinn á rafmagnseldavélum eða gljákola- og
koksvélum Og þar með lagðist móbrennslan niður á tiltölulega
skömmum tíma og vinna við mótekjuna, sem stunduð hafði
verið um aldaraðir, var úr sögunni.
Þannig var og málum háttað á Gjögri. Þar lagðist mótekja
líka niður eins og annars staðar. Það var ekki fyrr en nokkrum
áratugum seinna að þeir Ólafur Thorarensen og Jakob bróðir
hans keyptu miðstöðvarketil og hugsuðu sér að kynda hann með
spýtum af rekanum til þess að hita íbúðarhús sitt. Þá datt Ólafi í
hug að gott væri að brenna dálitlu af mó með sprekunum til þess
að drýgja eldsneytið. Lét hann ekki sitja við orðin tóm heldur
hófst handa og tók enn á ný upp mó í fáein ár um og eftir 1980.
Og við þá iðju var hann þegar undirritaðan bar að garði sumarið
1981 og til allrar lukku með myndavél í farteskinu. Og þar til
annað kemur á daginn verður það haft fyrir satt að þessi mótekja
á Gjögri í Strandasýslu hafi verið hin síðasta á Ströndum og gott
ef ekki á öllu Íslandi.
Ritað í ágúst 2005