Saga - 2016, Page 65

„svo þið ætlið að vera ópólitískir …“ 63
undirdeildir í einstökum löndum. Iber segir að andkommúnísku
frum kvöðlarnir hafi gert sér fulla grein fyrir pólitískum markmiðum
samtakanna en hins vegar hafi þeir oft ekki vitað af tengslum CCF
við CIA. Í öðru lagi nefnir Iber menntamenn og stjórnmálamenn
sem hafi tekið þátt í starfsemi samtakanna, stutt þau með ráðum og
dáð en þó ekki komið að ákvarðanatöku eða markað stefnuna.26
Árið 1948 var Íslenzk-ameríska félagið endurreist, að frumkvæði
Upplýsingaþjónustu Bandaríkjanna á Íslandi, en starf félagsins hafði
verið óverulegt frá stofnun þess árið 1940. Þremur árum seinna voru
félagsmenn um 250 og voru það fyrst og fremst námsmenn sem
höfðu lært í Bandaríkjunum eða kaupsýslumenn sem höfðu við -
skipta sambönd þangað.27 Íslenzk-ameríska félagið lét aldrei veru-
lega að sér kveða á menningarsviðinu en um mitt sumar 1949 tók
Upplýsingaþjónusta Bandaríkjanna mikilvægt skref í þá átt, þegar
það opnaði bókasafn og lesstofu í Reykjavík með um 1400 bókum
og 150 mismunandi tímaritum.28 Andkommúnísk áróðursrit skip -
uðu líka veglegan sess í hillum þess.29 Um þetta leyti fór eyjólfur
konráð Jónsson að láta til sín taka á ýmsum sviðum, m.a. í bókaút-
gáfu, og þegar horft er á Frjálsa menningu er hann góður fulltrúi
fyrri hópsins sem Patrick Iber skilgreindi. eyjólfur tók sér snemma
stöðu meðal hægri manna á vettvangi stjórnmálanna, var t.d. tengi -
liður milli lögreglunnar og varaliðs hennar í átökunum á Austur -
velli 30. mars 1949, þegar Alþingi greiddi atkvæði um inngöngu í
Atlantshafsbandalagið.30 Á þeim tíma var hann aðeins tuttugu og
eins árs að aldri og var að ljúka stúdentsprófi við Verzl unarskólann.
Síðar átti hann eftir að starfa sem lögfræðingur, gegna stöðu ritstjóra
Morgunblaðsins og sitja á alþingi fyrir Sjálfstæðis flokkinn. eyjólfi
konráði hefur líka verið eignuð hugmyndin að stofnun AB en fyrsti
vísir þess var bókaforlagið Stuðlaberg, sem hann kom á fót árið 1950
ásamt öðrum lögfræðingi, Geir Hall gríms syni, sem þá var nýkom -
26 Patrick Iber, Neither Peace nor Freedom. The Cultural Cold War in Latin America,
bls. 85−86.
27 Valur Ingimundarson, Í eldlínu kalda stríðsins: Samskipti Íslands og Bandaríkjanna
1945−1960, bls. 265.
28 „Amerískt bókasafn opnað hér í gær“, Alþýðublaðið 15. júní 1949, bls. 8.
29 Valur Ingimundarson, Í eldlínu kalda stríðsins: Samskipti Íslands og Bandaríkjanna
1945−1960, bls. 261.
30 Guðni Th. Jóhannesson, Óvinir ríkisins. Ógnir og innra öryggi í kalda stríðinu á
Íslandi (Reykjavík: Mál og menning 2006), bls. 84.
Saga haust 2016.qxp_Saga haust 2004 - NOTA 17.5.2019 10:12 Page 63