Saga - 2016, Blaðsíða 89

„svo þið ætlið að vera ópólitískir …“ 87
dóttir og Jökull Jakobsson. Nýtt Helgafell birti líka talsvert af sam-
tímaskáldskap en var að auki einlægur málsvari íslenskra abstrakt-
málara. Á síðum þess birtust t.d. eftirprentanir á málverkum
Þorvaldar Skúlasonar og viðtöl Matthíasar Johannessen við Svavar
Guðnason og Gunnlaug Scheving.
Lokaorð
Í umfjöllun hér að framan um Félagsbréf Almenna bókafélagsins og
Nýtt Helgafell kann það að hafa komið á óvart að áhrif CCF skyldu
einkum koma fram í aukinni áherslu á menningarlegt efni, atóm-
skáldskap og abstraktlist. Í öllu falli kom það kristjáni Albertssyni í
opna skjöldu en titill greinarinnar er sóttur til hans: „Svo þið ætlið
að vera ópólitískir, skilst mér.“ Samskipti forystumanna AB, bæði
sín á milli og við erlenda erindreka CCF, gefa hins vegar til kynna
að fátt eða ekkert hafi verið ópólitískt á tímum hins kalda menn -
ingar stríðs.
Íslenskur almenningur fékk fréttir af CCF í íslenskum dag -
blöðum þegar við stofnun samtakanna í Berlín árið 1950. Finna má
umfjöllun um viðburði á þeirra vegum og vísanir í tímarit sem þeim
tengdust á næstu misserum. Grein Matthíasar Johannessen „Uglur
í mosanum“, sem birtist í Stefni árið 1954, er fyrsta dæmið um bein
áhrif frá þeirri stefnu sem CCF boðaði í menningarmálum. Matthías
heimfærir orðræðu CCF um módernisma upp á íslenskar aðstæður
og leggur í greininni áherslu á atómskáldskap og abstraktlist sem
andsvar við sósíal-realisma Sovétríkjanna. Þar er líka kallað eftir
breiðfylkingu hægri manna í menningarmálum en sú yfirlýsing
vísar fram á veginn til stofnunar AB.
Heimsóknir erlendra gesta hingað til lands voru skipulagðar af
skrifstofu SFk í Danmörku í samráði við aðalskrifstofu CCF í París.
Íslendingar virðast ekki hafa haft mikil áhrif á það hvaða gestir urðu
fyrir valinu enda var kostnaður við heimsóknirnar hingað til lands
greiddur af CCF.
Bréfin sem eru meginheimildir þessarar greinar bregða upp ann-
arri mynd af Gunnari Gunnarssyni á sjötta áratug tuttugustu aldar
en greinarhöfundur hafði fyrirfram gert sér í hugarlund. Í bréfunum
blasir ekki við sigraður maður, sem hefur þurft að sjá á eftir Nóbels -
verðlaunum í bókmenntum í hendur helsta keppinautar síns á rit-
vellinum, né heldur maður sem er á flótta undan fortíð sinni. Gunn -
ar kemur manni fyrir sjónir sem miðpunktur í öflugu félags- og
Saga haust 2016.qxp_Saga haust 2004 - NOTA 17.5.2019 10:12 Page 87