Saga - 2016, Page 147

hvert jeg hefi nokkurn tíma spurt hann að nafni.“ Í sögunni er lýst
ferð að næturlagi um haust yfir fjallveg á Snæfellsnesi og í byrjun
skírskotað til íslenskra samtíðarmálefna, því óruddur vegarspotti,
sem angrar sögumann, er til kominn út af ágreiningi tveggja ná -
granna sveita. Hestur fylgdarmannsins leggst og neitar að fara lengra,
nærri steinkerlingu nokkurri, og verður sögumanni ekki svefns
auðið enda hallar kerling sér yfir hann og segir sorgarsögu af álög-
um síðan um kristnitöku. Hún spyr frétta af stjórnarfari og hafði
fyrr um daginn séð höfðingja ríða hjá með spjót á lofti. Það leiðrétti
sögumaður og eru ofsjónir tröllsins ekki ólíkar ímyndunum Don
kíkóta: „munu þetta hafa verið kaupamenn þeir enir sömu, er við
fjelagar mættum í dag; reiddu þeir orf sín um axlir og munu þjer
spjót sýnst hafa, er langt var til að sjá. en þar sem þú sást blika á
skildina, þá voru það súrmjólkur leiglar einir og snjeru botnarnir við
sólu.“5
Gísli Brynjúlfsson hafði sjálfur skrifað „Sögur afdalakarlsins“ í
svipuðum anda en birti þær ekki.6 Hann var sjö árum yngri en Jón
og kom til kaupmannahafnar haustið 1845 ásamt móður sinni,
Guðrúnu Stefánsdóttur. Hugur Gísla stóð til bókmenntalegra afreka,
líkt og hann skrifaði í dagbók sína 14. janúar 1848, eftir viðdvöl í
bókabúð: „Þegar eg sé þetta ógrynni bóka, langar mig til líka að rita
bók, og alltaf styrkist hjá mér það áform að gera allt til þess eg geti
búið til íslenzka smíðissögu.“7 Þetta göfuga markmið hafa þeir
félagar áreiðanlega rætt sín á milli og veturinn eftir að Jón kom úr
stríðinu lét hann á það reyna. Hann hafði þá verið átta ár í Dan -
mörku, með heimsóknum til Íslands sumurin 1843 og 1847. Fram á
haust 1846 bjó hann á stúdentagarði og fékk hefðbundinn styrk
íslenskra námsmanna úr konungssjóði, en leigði eftir það herbergi
úti í bæ, síðast í húsi við Nybrogade, gegnt nýbyggðu safni Bertels
Thorvaldsens.8 Þann 29. maí 1845 seldi faðir hans, Þórður Thorodd -
skáldsagan pil tur og stúlka 145
5 Norðurfari 1 (1848), bls. 21 og 25–26; Skáldsögur Jóns Thoroddsens I. Steingrímur J.
Þorsteinsson gaf út (Reykjavík: Helgafellsútgáfan 1942), bls. 211 og 220. Gísli
Brynj úlfsson dáðist mjög að Don kíkóta og las bókina í enskri þýðingu, sjá
Dagbók í Höfn, bls. 256. Öll íslensk tímarit og fréttablöð, sem vísað er til í þessari
grein, eru aðgengileg á vefslóðinni timarit.is sem Landsbókasafn-Háskólabóka -
safn annast.
6 Gísli Brynjúlfsson, Ljóð og laust mál. Sveinn yngvi egilsson bjó til prentunar og
ritar inngang (Reykjavík: Bókmenntafræðistofnun 2003), bls. 271–274 og 345.
7 Gísli Brynjúlfsson, Dagbók í Höfn, bls. 64.
8 Bréf Jóns Thoroddsens, bls. 127.
Saga haust 2016.qxp_Saga haust 2004 - NOTA 17.5.2019 10:12 Page 145