Saga - 2016, Page 185

sverrir jakobsson
Þrjátíu ára stríðið sem vannst
einar Laxness, alfræðirit og miðlun söguskoðunar
Þegar ég hóf nám í sagnfræði við Háskóla Íslands voru hugmyndir
mínar um Íslandssögu meira eða minna komnar úr Öldinni okkar og
aldamótabókaflokki Þorsteins Thorarensens. Nýneminn sat því sína
fyrstu tíma í háskólanum og hlustaði á þegar nokkurn veginn öllu
uppáhaldslesefni hans var slátrað sem ónothæfu efni og alls ekki við
hæfi menntaðra sagnfræðinga. Loks var þó minnst á bók sem ég
hafði kynnt mér löngum stundum á skólasafninu í Langholtsskóla,
Íslandssögu a-ö eftir einar Laxness, og ólíkt öðrum bókum bernsk-
unnar fékk þetta rit hin bestu meðmæli sagnfræðikennaranna í
háskólanum. Íslandssaga a-ö tengir því saman barnið sem hafði
áhuga á sögu, sem ég var einu sinni, og sagnfræðinginn sem ég varð
síðan.
Árið 1995 vann ég hjá bókaforlaginu Vöku-Helgafelli og fékk þá
það verkefni að vinna við endurgáfu Íslandssögu a-ö. Það verk var
gömul eftirlætislesning mín en nú átti að auka enn við það og samdi
ég t.d. nafnaskrá ritsins. Sem léttvægt framlag til persónusögu ákvað
ég að láta ártöl fylgja sem allra flestum persónum en höfundur
verksins brýndi fyrir mér að það verk yrði að vinna af nákvæmni og
ekki mættu koma inn villur við hana. Hann hafði nefnilega í heiðri
þá grundvallarreglu að verk sagnfræðinga ætti að vera að eyða vill-
um en helst ekki koma nýjum á kreik. Ég hafði lítil kynni haft af
einari fyrir þann tíma, einungis heyrt sögur af honum sem vinsæl -
um kennara í Menntaskólanum við Hamrahlíð og ströngum próf-
dómara í munnlegum prófum í sagnfræði við Háskóla Íslands.
Hann reyndist enda strangur yfirlesari. Ég man eftir því að ég hafði
ekki fundið starfsheiti eins af framámönnum Flokks þjóðernissinna
og skrifaði því til bráðabirgða bara „nasisti“ í nafnaskrána. einar
gerði athugasemd við þetta, sem vonlegt var, og sagði að svona
mætti ekki standa í nafnaskrá. en svo bætti hann við: „en hann var
Saga LV:2 (2016), bls. 183–187.
Í TA R D Ó M A R
Saga haust 2016.qxp_Saga haust 2004 - NOTA 17.5.2019 10:12 Page 183