Saga - 2016, Síða 186

náttúrulega nasisti.“ einar meinti þetta alls ekki manninum til
hnjóðs. Hann vildi bara jafnan halda staðreyndum til haga. Íslands -
saga a-ö ber vitni um eðli einars sem sagnfræðings, þar er fjallað um
sögulegar staðreyndir af nákvæmni og hlutlægni. Hann hafði auð -
vitað sínar skoðanir á mönnum og málefnum en honum fannst ekki
að þær ættu að hafa áhrif á verk af þessu tagi.
Annað sem bætt var við í þriðju útgáfunni var yfirlit um lög -
menn eftir 1500. Ég hafði saknað upplýsinga um lögmenn í fyrri
útgáfum og stakk því upp á því við einar að því yrði nú bætt við, en
einar sá þann ljóð á þeirri hugmynd að varhugavert væri að reyna
að telja upp lögmenn á síðmiðöldum (1262−1550); upplýsingar um
þá væru ekki nógu traustar. Niðurstaðan var því þessi málamiðlun,
að miða við árið 1500. Sannaðist þarna sem oftar að einar var mjög
opinn fyrir hugmyndum annarra í sagnfræðilegri vinnu. Hann lagði
þó jafnan áherslu á að niðurstaðan mætti ekki vera ónákvæm, að
fyllt yrði upp í eyður þekkingarinnar með ágiskunum. Ég tel mig
hafa lært mikið af honum varðandi slíka hluti.
Smávægileg aðkoma mín að Íslandssögu a-ö veldur því að verkið
hefur alltaf verið mér mjög kært en það á raunar ekkert síður við um
fyrri útgáfur þess, sem urðu til áður en ég hóf háskólanám í Íslands -
sögu.
Útgáfusaga Íslandssögu a-ö
Íslandssaga a-ö eftir einar Laxness kom fyrst út í tveimur bindum
árin 1974 og 1977, sem hluti af almennri ritröð sem nefndist Alfræði
Menningarsjóðs. Fyrra bindi verksins var endurútgefið árið 1987,
með ýmsum viðbótum, og síðan allt verkið í stærra broti hjá Vöku-
Helgafelli árið 1995. Var þá lokið aðkomu einars að bókinni, vinnu
sem hann kallaði „þrjátíu ára stríðið“ opinberlega (Morgunblaðið 19.
desember 1995). Fjórða útgáfa ritsins kom svo út árið 2015 en vinnan
við hana var einkum í höndum Péturs Hrafns Árnasonar, í sam -
vinnu við einar, hinn upphaflega höfund verksins (Fréttablaðið 1.
apríl 2015). Helsti munurinn á fjórðu útgáfunni og hinum fyrri var
að nú bættust við uppflettiorð um persónur en ekkert slíkt var í fyrri
útgáfum Íslandssögunnar. Tíðar endurútgáfur benda til þess að verk -
ið hafi átt erindi og það virðist hafa notið vinsælda umfram önnur
verk í sömu ritröð. Má eflaust benda á ýmsar ástæður fyrir því en
áherslur höfundar hljóta þar að hafa skipt umtalsverðu máli. Með
Íslandssögunni tókst einari Laxness að semja sígilt yfirlitsrit og
sverrir jakobsson184
Saga haust 2016.qxp_Saga haust 2004 - NOTA 17.5.2019 10:12 Page 184