Saga - 2016, Page 196

það fyrirheit sem hún lagði upp með: „að stefna að auknum skilningi á
skrifum Þórbergs Þórðarsonar“. Verkið kemur við flesta þætti í höfundar-
verkinu, dýpkar þá og stækkar. Sérstaka athygli vekur hugkvæmni höfund-
arins við að smíða og upphugsa hugtök sem knýja fram efnið en allt er
verkið eftirtakanlega vel hugsað og stílað.
Aðeins má ég til með að hnýta í uppsetningu nótuverksins: Nóturnar
hljóta sín númer innan hvers kafla, frá einum og upp, en síðan eru engir
hlaupatitlar á nótusíðum til að auðvelda manni staðsetningar og létta
leitina. Þetta kemur ekki að sök þegar verkið er lesið frá byrjun til enda en
getur verið tafsamt þegar lesandinn vill grípa niður eftir atvikum hér og þar
og þarf þá ævinlega að fletta fyrst upp á kaflanúmerinu til að ramba á rétta
staðinn.
en ef að líkum lætur eiga menn oft eftir að grípa niður í Þórbergsbók
Soffíu Auðar Birgisdóttur.
Pétur Gunnarsson
Gunnar Þór Bjarnason, ÞeGAR SIðMeNNINGIN FÓR FJANDANS
TIL. ÍSLeNDINGAR oG STRÍðIð MIkLA 1914–1918. Mál og menn -
ing. Reykjavík 2015. 371 bls. Myndir, kort, tímalína, heimildaskrá,
nafnaskrá.
Fyrri heimsstyrjöldin var mannskæðasta stríðið sem hafði verið háð í
evrópu og átti eftir að teygja anga sína víða áður en yfir lauk. Stór hluti álf-
unnar dróst inn í átökin auk landa í Asíu, Afríku og Miðausturlöndum.
Íslendingar voru á þessum tíma enn á endimörkum evrópu, ekki aðeins
landfræðilega heldur einnig í stjórnmála- og menningarlegu tilliti. Þessi
fámenna eyþjóð nyrst í Atlantshafi horfði því á hildarleikinn úr fjarlægð, í
gegnum linsu dagblaða, tímarita og sendibréfa, en var þó stöku sinnum
dregin inn í atburðarás styrjaldarinnar. Þegar siðmenningin fór fjandans til er
fyrst og fremst ætlað að varpa ljósi á það hvernig fyrri heimsstyrjöldin kom
Íslendingum fyrir sjónir og hvernig hún snerti þá með beinum og óbeinum
hætti. Bókin veitir um leið innsýn í samskipti Íslands við umheiminn, þau
tengslanet sem tengdu landið við útlönd, fjölmiðlun og margt, margt fleira.
Hér er því um yfirgripsmikið efni að ræða sem tekur á mörgum þáttum
íslensks samfélags á umbrotatímum. Gunnar Þór Bjarnason tekst metnaðar-
fullt verkefni á hendur þegar hann einsetur sér að miðla þessum flókna
veruleika til almennra lesenda „án þess að slakað sé á fræðilegum kröfum“,
svo vitnað sé í káputexta bókarinnar.
Fyrri heimsstyrjöldin, líkt og flest önnur evrópustríð 20. aldarinnar,
hefur lengi verið vinsælt viðfangsefni sagnaritara og því fer Gunnar hér inn
ritdómar194
Saga haust 2016.qxp_Saga haust 2004 - NOTA 17.5.2019 10:12 Page 194