Fréttablaðið - 12.02.2022, Qupperneq 8

Núningur á milli Rúss-
lands og NATO hefur
ekki verið jafn mikill
síðan í kalda stríðinu.
H
N
O
T
S
K
Ó
G
U
R
g
ra
fí
sk
h
ö
n
n
u
n
Auglýst er eftir umsóknum um árlega styrki úr Barna-
menningarsjóði Íslands.
Hlutverk sjóðsins er að styðja fjölbreytta starfsemi á sviði
barnamenningar með áherslu á sköpun, listir og virka
þátttöku barna í menningarlífi. Verkefni sem stuðla að
lýðræðislegri virkni barna í samfélaginu eða taka mið af inntaki
Barnasáttmála Sameinuðu þjóðanna hafa sérstakt vægi.
Áhersla er lögð á samstarf tveggja aðila eða fleiri, svo sem
menningarstofnana, skóla, listafólks og félagasamtaka og er
hvatt til þess að samstarfsverkefni séu unnin í samstarfi ólíkra
aðila, t.d. að stofnanir leiti samstarfs við skapandi fólk fremur
en við aðrar stofnanir.
Ef umsækjandi hefur þegar hlotið styrk úr sjóðnum kemur
ný umsókn ekki til álita nema að loka- eða áfangaskýrslu sé
skilað fyrir umsóknarfrest.
Umsóknarfrestur rennur út 4. apríl 2022 kl. 15.00.
Sjóðurinn er átaksverkefni til fimm ára, stofnaður í tilefni
aldarafmælis fullveldisins á hátíðarfundi Alþingis 18. júlí 2018.
Reglur sjóðsins og umsóknargögn er að finna á
barnamenningarsjodur.is. Umsóknum, áfanga- og
lokaskýrslum skal skila á rafrænu formi.
Rannís, Borgartúni 30, 105 Reykjavík
Sími 515 5800, barnamenningarsjodur@rannis.is
Styrkir úr
Barnamenningarsjóði
Umsóknarfrestur er til 4. apríl 2022
Spennan á landamærum
Rússlands og Úkraínu fer
sívaxandi og að sögn leiðtoga
úkraínskra andspyrnuafla
í landinu gæti allt keyrt um
koll á hverri stundu. Banda-
ríkjaforseti tekur undir þau
orð og sagði að „allt gæti farið
á versta veg á örskotsstundu“.
ninarichter@frettabladid.is
UTANRÍKISMÁL Breska utanríkis-
ráðuneytið sendi í gær út tilmæli
þess efnis að breskir ríkisborgarar
ferðuðust ekki til Úkraínu og skip-
uðu þeim sem þar væru að yfirgefa
landið án tafar. Er þetta svar við
yfirlýsingu Joes Biden Bandaríkja-
forseta, sem sendi í gær út tilkynn-
ingu þess efnis að allir Bandaríkja-
menn skyldu snúa heim frá Úkraínu
þegar í stað, ellegar yrðu þeir ekki
sóttir ef til átaka kæmi í landinu.
Talsmenn Bandaríkjastjórnar
fullyrða við fjölmiðla vestra að tíðar
og opinskáar yfirlýsingar Bidens í
tengslum við Úkraínudeiluna væru
vandlega úthugsuð aðgerð í samráði
við Þjóðaröryggisráð Sameinuðu
þjóðanna, leyniþjónustuna og aðrar
þjóðaröryggisstofnanir til þess að
trufla áætlanir Rússa og koma í veg
fyrir frekari hernaðaraðgerðir.
Ríkisstjórn Bandaríkjaforseta
telur sig hafa komið Vladimír Pútín,
forseta Rússlands, á óvart og segja
sömu heimildir hleranir hafa borið
árangur.
Leiðtogar vestrænna ríkja hafa á
sama tíma staðið í ströngu við að
draga úr spennunni sem myndast
hefur á svæðinu.
Núningur milli Rússlands og
NATO hefur ekki verið jafn mikill
síðan í kalda stríðinu. Jens Stolten-
berg, yfirmaður NATO, hefur kallað
þetta „hættulega stund“. Talsmaður
stjórnvalda í Kreml, Dmitry Peskov,
talaði á þriðjudag um „brýna þörf“
á að draga úr spennunni – en sagði
síðan á miðvikudaginn að rússnesk
yfirvöld yrðu að stofna til hernað-
araðgerða til að mæta „fordæma-
lausri ógn“ gegn Rússlandi.
Rússar og Úkraínumenn til-
kynntu á fimmtudag að engar sættir
hefðu náðst í deilunni eftir níu
klukkustunda viðræður við franska
og þýska sáttasemjara, í viðræðum
sem miðuðu að því að binda enda
á átök aðskilnaðarsinna í austur-
hluta Úkraínu. Sendiherra Úkraínu,
Andryi Yermak, sagði við það tæki-
færi að á meðan ágreiningur væri til
staðar væri á sama tíma vilji til að
halda áfram og ná sáttum.
Spennan kemur átta árum eftir
að Rússar innlimuðu suðurhluta
Krímskaga Úkraínu. Síðan þá hefur
Úkraínuher staðið í ströngu á móti
uppreisnarmönnum sem njóta
stuðnings Rússa á austursvæðun-
um, nálægt rússnesku landamær-
unum.
Fyrr í mánuðinum sendu rúss-
nesk yfirvöld hundrað þúsund her-
menn að landamærunum sem hafa
stundað þar heræfingar í samstarfi
við hvít-rússneska herinn. Rússnesk
yfirvöld hafa ítrekað þvertekið fyrir
allar fyrirætlanir varðandi innrás í
Úkraínu.
Rússneski herinn hóf tíu daga
heræfingatímabil á Krímskaga á
föstudag. Heræfingar hafa einn-
ig haldið áfram í Hvíta-Rússlandi,
norður af Úkraínu. Rússneski her-
inn æfir árlega í Hvíta-Rússlandi en
síðasta æfing var í september. Sér-
fræðingar hafa fullyrt að umfang
hergagna sem notuð eru á æfingun-
um sé fordæmalaust, en Rússar hafa
kallað eftir búnaði frá Mið-Austur-
löndum til að nota við æfingarnar.
Óttast er að ef Rússar reyni að
ráðast inn í Úkraínu muni æfing-
arnar ná að staðsetja rússneska her-
inn nálægt Kænugarði, höfuðborg
Úkraínu, sem geri árás á borgina
auðveldari. Rússar hafa fullyrt að
hermenn komi til með að snúa aftur
til varanlegra bækistöðva sinna eftir
að æfingunum lýkur.
Úkraína hefur hafið eigin tíu daga
heræfingar, þó að embættismenn
þar í landi hafi litlar sem engar upp-
lýsingar gefið.
Yfirvöld í Moskvu segjast ekki
geta fallist á að Úkraína – fyrr-
verandi Sovétlýðveldi með djúp
félagsleg og menningarleg tengsl
við Rússland – geti gengið til liðs við
vestræna varnarbandalagið NATO
og hafa farið fram á bann við inn-
göngu Úkraínu í bandalagið.
Rússar hafa frá árinu 2014 stutt
uppreisn í Donbass-héraði í austur-
hluta Úkraínu. Samkvæmt opinber-
um heimildum hafa 15.000 manns
– þar á meðal margir óbreyttir
borgarar – fallið í bardögum síðan
þá. Úkraínsk yfirvöld óttast þó að
talan sé mun hærri.
Að sögn bandarískra fjölmiðla
hafa teikn verið á lofti um að endur-
nýjun svokallaðra Minsk-samninga,
sem ætlað var að binda enda á
átökin í austurhluta Úkraínu árið
2014, gætu verið notuð sem grund-
völlur til að draga úr spennunni á
svæðinu. n
Kalt stríð vegna Úkraínu
Ljósmynd af æfingasvæði sem rússneska varnarmálaráðuneytið sendi til fjölmiðla í vikunni. Rússneskir og hvít-rúss-
neskir skriðdrekar á heræfingu 11. febrúar. FRÉTTABLAÐIÐ/GETTY
Þórdís vonar það besta en er búin undir það versta
Þórdís Kolbrún Reykfjörð Gylfa-
dóttir segir stöðu mála í Úkraínu
ekki hafa verið til umræðu á
ríkisstjórnarfundi í gær, en segir
að ríkisstjórn hafi upplýst utan-
ríkismálanefnd Alþingis með
reglubundnum hætti.
„Ég er að fara út í næstu viku
með varnarmálaráðherrum og
þar verður þessi staða rædd,“
segir Þórdís.
Hún segist að auki eiga reglu-
bundna fundi vegna málsins
með ýmsum kollegum, auk þess
sem utanríkisþjónustan sitji
marga fundi vegna málsins.
Aðspurð hvort ný staða komi
upp í Úkraínudeilunni á hverjum
degi segir Þórdís að vissulega sé
töluverður titringur. „En það fer
líka eftir því við hvern þú talar.“
Hún vitnar í orð Úkraínu-
forseta sem bað fólk að sýna
stillingu og forðast að valda
múgæsingi. „Við þekkjum það
úr sögunni að spennan, í sjálfu
sér, getur á endanum haft
afleiðingar. Á meðan það er
samtal í gangi er það jákvætt,“
segir Þórdís Kolbrún.
„Við vonum það besta. Við
erum að vonast til þess að
einhverja diplómatíska lausn
sé hægt að finna. En við búum
okkur undir það versta.“
Þórdís bendir í því samhengi
á aðgerðir annarra landa þegar
komi að auknum viðbúnaði.
„Auðvitað er þetta raunveruleg
ógn við okkar nágrannaþjóðir,
Eystrasaltsríkin, Finnland og
fleiri,“ segir hún.
„Auðvitað langar mann að
trúa því að það vilji enginn að
átök brjótist út. Hver á einhvern
veginn að sigra í slíkum átökum,
er einhver sigur í því?“ spyr ráð-
herrann. „En svona mikil spenna
hefur ekki verið á þessu svæði
síðan í kalda stríðinu. Það er
staðan og hún er mjög alvarleg.“
Þórdís Kolbrún
Reykfjörð
Gylfadóttir,
utanríkisráð-
herra
8 Fréttir 12. febrúar 2022 LAUGARDAGURFRÉTTABLAÐIÐ