Fréttablaðið - 12.02.2022, Blaðsíða 22

Í vor mun Margrét Sigfúsdóttir
skólastýra loka dyrunum að
Sól valla götu 12 í hinsta sinn.
Eftir að hafa stýrt Hús stjórnar­
skól anum í Reykjavík í nánast
aldarfjórðung afhendir hún
eftirmanni sínum keflið og er
ákveðin í að anda ekki ofan í
hálsmál hans.
Nýju fólki fylgja nýjar
áherslur og það vill
Margrét, þó sjálf hefði
hún treyst sér til að
vinna lengur, orðin 75
ára gömul. Nafn Margrétar hefur
verið samofið skólanum frá því
hún tók þar við stjórn árið 1989 en
Margrét menntaði sig í hússtjórnar­
fræðum við Hússtjórnarkennara­
skóla Íslands, sem þá var og hét.
Margrét ólst upp á Selfossi, næst­
elst í sex systkina hópi og segir að
aldrei hafi neitt annað komið til
greina en að ganga menntaveginn og
það hafi þau öll systkinin gert. Faðir
Margrétar, Sigfús Sigurðsson, var
deildarstjóri í Kaupfélagi Árnesinga
á Selfossi og móðir hennar, Ragn­
heiður Esther Einarsdóttir, rak hár­
greiðslustofu. Árið sem Margrét var
17 ára fór hún í Húsmæðraskólann
á Laugarvatni og var þar einn vetur.
„Þar lærði ég margt og kynntist
stórum hóp af stelpum sem hittast
á hverju ári nema núna í Covid, en
það fer nú að lagast. Haustið eftir fór
ég sem „au­pair“ til Scarsdale í New
York og var þar í eitt ár. Þar eldaði
maður mat fyrir alla fjölskylduna
sem voru hjónin ásamt sjö börnum.
Þetta var skemmtilegur tími og flest
öll kvöld sátum við stelpurnar og
horfðum á framhaldsþætti í sjón­
varpinu sem var mikil upplifun
fyrir stelpu frá Selfossi, þar sem eina
sjónvarpsefnið var Kanasjónvarpið
í eilífri snjókomu. Á hverjum þriðju­
degi átti ég frí og fór f lesta dagana
með lestinni niður á Manhattan þar
sem ég þvældist um og skoðaði.“
Ekki bara skúrað og eldað
Margrét f lutti fyrir tvítugt úr for­
eldrahúsum til Reykjavíkur til að
ganga í skóla, hún leigði þá herbergi
í Hlíðahverfi, en dagarnir voru lang­
ir í skólanum auk þess sem kennt
var alla laugardaga.
„Ég útskrifaðist sem hússtjórnar­
kennari vorið 1969 frá Hússtjórnar­
kennaraskóla Íslands við Háuhlíð,“
segir Margrét, námið var þrír vetur
og eitt sumar við æfingakennslu á
Laugarvatni, þar sem nemendur
lærðu bæði garðyrkju og grasa­
fræði, sem Margréti fannst virkilega
fræðandi.
„Þangaði kom líka Baldvin Hall­
dórsson leikari og kenndi okkur
framsögn. Við lærðum ekki bara
að skúra og elda heldur heilmikið
af bóklegum fögum, eins og stærð­
fræði, bókfærslu, hagfræði, líffæra­
fræði, sálarfræði, kennslufræði,
uppeldisfræði, næringar fræði,
örverufræði, efnafræði, íslensku og
fleira, en við vorum alltaf með frá­
bæra kennara. Þetta var heilmikið
nám og manni þótti þetta nokkuð
erfitt fyrst, kannski þar sem margar
kennslubækurnar voru á sænsku
eða dönsku, en svo kom metnaður­
inn og skilningur á námsefninu og
þá varð gaman.“
Þó að mikið hafi verið um bókleg
fög voru þau auðvitað líka verkleg
og segir Margrét töluvert hafa verið
um æfingar og sýnikennslu.
„Þá þurfti maður til að mynda
að baka fyrir framan prófdómara
og tala um það sem maður var að
gera í svona 45 mínútur. Ég gleymi
því til dæmis aldrei þegar við áttum
að læra að f laka fisk. Þá byrjaði
kennarinn rólega á að sýna hand­
tökin en svo tók einn nemenda við,
Hjördís Stefánsdóttir, ungur nem­
andi frá Húsavík sem skellti fiskn­
um á borðið og f lakaði á tveimur
mínútum. Hún hafði flakað fisk frá
barnsaldri og það var gaman að sjá
vinnubrögðin,“ rifjar Margrét upp.
Boðið dús eftir útskrift
„Í skólanum var þérað, ég var ung­
Námið snýst um að geta
bjargað sér sjálfur
frú Margrét enda ógift og skóla­
stjórinn var fröken Vigdís og kenn­
ararnir voru líka kallaðir fröken.
Þegar við útskrifuðumst var okkur
boðið dús, en þegar ég tala um
þessa kennara tala ég enn um þær
sem fröken.“
Þegar Margrét útskrifaðist árið
1969 gerðist hún ráðskona á sjúkra­
húsinu á Selfossi og var þar í þrjú
ár. „Þar lærði ég rosalega mikið af
góðum konum eins og Aðalheiði
Waage sem hafði rekið mötuneyti
í verbúð og kunni svo sannarlega
til verka. Mikil lifandis reiðinnar
býsn lærði ég af henni, til dæmis að
úrbeina læri hratt og örugglega. Það
er svo gaman að fylgjast með svona
handbrögðum og maður lærði mörg
trikk.“
Eftir árin þrjú á Selfossi lá leiðin
aftur til Reykjavíkur þar sem Mar­
grét réði sig sem ráðskonu og næring­
arfræðikennara við Hjúkrunarskól­
ann sem þá var við Eiríksgötu. „Þar
kom maður í nýtískueldhús enda að
elda fyrir mikið fleiri. Þar var bæði
gaman og gefandi að vinna.“
Örlögin ráðin um borð í Gullfossi
Það var í vorferð með Gullfossi,
fyrsta skipi Eimskipafélagsins,
að Margrét kynntist eiginmanni
sínum. „Ég fór í ferðina með sam­
starfskonu minni, ljósmóðurinni
Magnesínu, blessuð sé minning
hennar, en hún var jörðuð bara í
síðustu viku,“ rifjar Margrét upp.
Skipið sigldi frá Reykjavíkurhöfn
til Edinborgar með þó nokkrum
stoppum og var mikið um dýrðir
um borð.
„Boðið var upp á morgunverð
og stórt f lott hlaðborð í hádeginu,
eftirmiðdagskaffi og svo á kvöldin
var þrírétta kvöldverður þar sem
þjónar gengu um beina. Allir far­
þegar voru uppáklæddir og svo var
dansað hvert kvöld.“
Margrét rifjar það upp að um
borð hafi verið ungir menn sem
voru að enda loðnuvertíð og voru
þarna í fríi. „Fyrsta kvöldið er ball
um borð og þegar það er dömufrí
býð ég einum þeirra upp og hann
er bara enn að dansa við mig,“ segir
hún og hlær. Um var að ræða Sigurð
Petersen, eiginmann Margrétar, en í
ljós kom að um var að ræða bróður­
son ljósmóðurinnar sem var sam­
ferðakona hennar í vorferðinni.
Dóttirin rekin úr leikskólanum
Margrét var áfram ráðskona á Sel­
fossi og Sigurður til sjós en keyrði
austur fyrir fjall þegar hann var
í landi. Dóttir Margrétar, Esther
Ágústa, kom í heiminn árið 1970 og
árið 1972 flutti fjölskyldan í bæinn
og festu þau Sigurður kaup á íbúð í
Þingholtunum.
„Esther fór á Laufásborg, ég hafði
ekki skráð okkur í sambúð, enda
verið ein með hana fram að þessu.
Svo eftir tvö ár þar var hún rekin,
enda leikskólar á þeim tíma aðeins
ætlaðir fyrir einstæðar mæður og
háskólanema. Hún fór þá á Grænu­
borg þar sem börn fengu aðeins
pláss hálfan daginn, svo ég þurfti að
sækja hana í hádeginu til að koma
henni í pössun annað. Þetta var oft
mikið vesen auk þess að ég átti ekki
bíl og fór því allra ferða í strætó.“
Þetta var í upphafi áttunda ára­
tugarins og augljóslega þurftu
mæður að hafa mikið fyrir því að
halda sér á vinnumarkaðnum.
„Þetta var ekkert auðvelt. Sig­
urður var mikið úti á sjó og ég orðin
ófrísk að Sigfúsi syni okkar, en hann
fæddist árið 1975. Þetta gerði maður
allan veturinn og engum þótti
merkilegt eða mikið,“ segir Mar­
grét. „Maður vann svo fram á síðasta
dag og barneignarleyfið var bara
þrír mánuðir,“ segir hún, en þegar
sonurinn fæddist gat hún verið
heima í fjóra mánuði með því að
bæta sumarfríi við. Þá tók við gæsla
hjá konu í götunni. „Maður varð því
að hætta að gefa brjóst snemma. Ég
setti hann bara í vagninn á morgn­
ana og gekk yfir til konunnar sem
gætti hans, bankaði á gluggann hjá
henni og skildi vagninn eftir. Esther
Ágústa var svo samferða hennar
börnum í skólann.
Nemandi tók allt upp á segulband
Þegar ákveðið var að leggja niður
eldhúsið í hjúkrunarskólanum fór
Margrét að kenna á kvöldnám­
skeiðum við Hússtjórnarskólann í
Reykjavík.
„Þá var Jakobína Guðmunds­
dóttir skólastjóri. Þetta var ofboðs­
lega gaman enda fjölbreyttur og
skemmtilegur hópur sem sótti þessi
námskeið. Á eitt námskeiðið komu
fjórir menn á besta aldri saman,
þeir voru allir templarar og voru að
styðja við bakið á einum þeirra sem
ég held að hafi verið að skilja. Þeir
gáfu mér og einnig skólanum spegil
sem einn þeirra smíðaði og hangir
minn alltaf í borðstofunni hjá mér.“
Margréti er einnig minnisstæður
annar nemandi. „Það var fullorðinn
maður sem var nýbúinn að missa
konuna sína og vildi læra að elda.
Hann tók allt sem ég sagði á nám­
skeiðinu upp á segulband og spilaði
á kvöldin fyrir svefninn því hann
ætlaði að læra. Hólmfríður Karls­
dóttir, fyrrverandi ungfrú Alheimur
var hérna hjá mér, svo góð stúlka og
mikill karakter. Hún var alltaf jafn
falleg hvort sem hún var ómáluð
með fléttur eða tilhöfð. Ég man líka
eftir Sigríði Snævarr sendiherra,
yndisleg kona. Það hentaði mér vel
að vinna á kvöldin. Þá var ég heima
yfir daginn og gat útbúið kvöld­
matinn fyrir börnin, og var síðan
með stúlku sem gaf þeim að borða
og kom þeim í rúmið.
Björk
Eiðsdóttir
bjork
@frettabladid.is
Fyrsta
kvöldið er
ball um
borð og
þegar það
er dömufrí
býð ég
einum
þeirra upp
og hann er
bara enn
að dansa
við mig.
Svo eftir tvö ár þar var
hún rekin, enda leik-
skólar á þeim tíma
aðeins ætlaðir fyrir ein-
stæðar mæður og
háskólanema.
Margrét fyrir utan Hússtjórnarskólann að Sólvallagötu 12. Húsið var upphaflega byggt sem einbýlishús en keypt árið
1942 undir Húsmæðraskóla sem svo síðar var breytt í Hússtjórnarskóla. FRÉTTABLAÐIÐ/ERNIR
22 Helgin 12. febrúar 2022 LAUGARDAGURFRÉTTABLAÐIÐ