Börn og menning - 2020, Page 12

Þessir Rómverjar eru klikk!
– Sitthvað um ævintýri Ástríks gallvaska
og Steinríks alvaska
Stefán Pálsson
Fimmti nóvember árið 1977
var myrkur dagur í mynda-
söguheiminum. Þann dag
mætti René Goscinny í eftirlit
hjá hjartalækninum sínum
sem lét hann setjast á þrekhjól.
Niðurstaða þeirrar þrekmæl-
ingar var býsna afgerandi, því
Goscinny fékk hjartaáfall og dó
á læknastofunni aðeins 51 árs
að aldri. Þetta var reiðarslag fyr-
ir fransk/belgísku myndasöguna
sem missti þar með einn sinn mesta höfund.
Í Frakklandi en þó enn frekar í Belgíu njóta mynda-
sögur virðingar sem listgrein langt umfram það sem
tíðkast í flestum samfélögum. Er þar oft vísað til
myndasagna sem „níundu listgreinarinnar“, líkt og
franski menningarrýnirinn og kvikmyndafræðingurinn
Claude Beylie nefndi þær árið 1964.
Hefð er fyrir að tala um þrjá „skóla“ í myndasögu-
heiminum: bandarísku myndasöguna þar sem áherslan
á ofurhetjur er fyrirferðarmikil, japönsku Manga-hefð-
ina og fransk/belgísku myndasöguna, sem rekur að
miklu leyti upphaf sitt til listamannsins Hergé og hinna
geysivinsælu Tinna-bóka, en einnig manna á borð
við Franquin, Morris og Goscinny. Fransk/belgíska
myndasagan stendur sterkast í frönskumælandi löndum
Evrópu en einnig í Þýskalandi og
á Norðurlöndunum. Íslendingar
kynntust sagnahefð þessari á
áttunda áratugnum í gegnum
tengsl sín við Danmörku.
René Goscinny hóf feril sinn
sem miðlungsslakur teiknari en
fljótlega kom í ljós að hæfileikar
hans lágu í því að semja handrit
fyrir aðra listamenn, sem hann
sendi frá sér á færibandi. Það
hófst árið 1955 þegar hann tók
að semja sögurnar um Lukku-Láka. Höfundur Láka var
Morris, sem var fyrst og fremst listagóður teiknari en
fann sig ekki vel í hlutverki rithöfundarins. Ber flestum
saman um að sögurnar eftir Goscinny séu þær langbestu
í ritröðinni sem spannar nú meira en sjötíu ár.
Í samvinnu við Jean Tabary skóp Goscinny hinn
eftirminnilega Fláráð stórvesír, sem telja má fyrstu
andhetju fransk/belgísku myndasögunnar. Sögusvið
þeirra sagna var Bagdað og ævintýraheimur 1001 næt-
ur. Hann hjálpaði Franquin við að semja sögur um
kærustuparið Modeste og Pompon, sem urðu geysivin-
sælar. Þær bækur komu aldrei út á íslensku sem er synd
því þær höfðu þó að geyma eina af örfáum kvenkyns
aðalsöguhetjum í fáránlega karllægum myndasögu-
heimi þessara ára. Einnig samdi Goscinny barnabækur
Í Frakklandi en þó enn
frekar í Belgíu njóta
myndasögur virðingar
sem listgrein langt um-
fram það sem tíðkast í
flestum samfélögum.