Bændablaðið - 10.02.2022, Blaðsíða 4

Bændablaðið | Fimmtudagur 10. febrúar 20224
„Ég fagna því að verðið komi fram
svo snemma, þetta er nokkuð sem
við sauðfjárbændur höfum lengi
barist fyrir. Það sem ég les út úr
þessu er að fyrirtækið er að boða
hækkun út á markaðinn og það
er í takt við þær verðhækkanir
á matvælum sem verslunin
hefur boðað að séu í vændum,“
segir Birgir Arason, formaður
Búnaðarsambands Eyjafjarðar
og bóndi á Gullbrekku í
Eyjafjarðarsveit.
Kjarnafæði Norðlenska hefur
ákveðið að greiða 3% uppbót á
innlagt dilkakjöt árið 2021 og
verður hún greidd út í byrjun maí
næstkomandi. Samhliða ákvörðun
um uppbótargreiðslur var jafnframt
gefið út að verð á dilkakjöti haustið
2022 hækki að lágmarki um 10%
frá endanlegu verði fyrir dilkakjöt á
liðnu ári. Fram kemur í tilkynningu á
vefsíðu fyrirtækisins að vonir standi
til þess að markaðsaðstæður verði
með þeim hætti að unnt verði að
hækka innlegg næsta haust umfram
þessi 10%.
Skilaboð út á markaðinn
Birgir segir skilaboðin þau að
lambakjöt muni hækka um að
minnsta kosti 10% næsta haust,
eðlilegt sé að kjötið hækki enda
fyrirsjáanlegt að verð á matvöru
muni hækka mikið á komandi
mánuðum.
„Það virðist sem við sem erum
í frumframleiðslunni sitjum eftir
eina ferðina enn, það er vissulega
hækkun í kortunum og 10% hækkun
á verði til okkar þýðir að bændur
fá ríflega 600 krónur fyrir kílóið af
kjöti. Staðreyndin er sú að til að hafa
upp í framleiðslukostnað þurfa þeir
um 850 krónur,“ segir hann.
Bændur þyrftu 60% hækkun
Birgir segir að 20% hækkun út á
markaðinn væri nær lagi, en þörf
bænda væri þó enn mun meiri eða
um 60% hækkun frá því verði sem
í boði er. Liggja þurfi fyrir hvað
kostar að framleiða kjötið og hvort
við viljum halda framleiðslunni
áfram á því verði sem þarf. Bændur
hafi ekki mikið svigrúm sjálfir til að
hagræða í sínum rekstri, þeir standi
frammi fyrir kröfum um aðbúnað
dýra, skýrsluhald kringum búin sé
mikið og þannig mætti lengi telja.
„Það er í raun fátt sem við getum
skorið niður,“ segir hann og bætir
við að taka þurfi samtalið um hvort
framleiða eigi lambakjöt og bjóða
á því verði sem kostar að fram­
leiða það. Markaðurinn myndi án
efa dragast saman. Þá bendir hann
á að ekki sé alltaf hægt að elta
allar neyslubreytingar sem verði
í samfélaginu.
Birgir nefnir einnig dæmi um
að sauðfjárbú, með 500 kindum
greiði nú í ár um 6 milljónir króna
fyrir áburð, ríflega helmingi meira
en í fyrra.
„Þeir peningar eru ekki til, bænd­
ur draga þá ekki undan koddanum.“
Framlag ríkisins til að mæta auknum
útgjöldum sé vissulega þakkarvert,
en einungis plástur á sárið, það leysi
engan vanda til frambúðar.
Glórulaus akstur
Bendir Birgir á að sláturleyfishafar
gætu frekar en bændur hagrætt
hjá sér og nefnir í því sambandi
flutningskostnað, en fé sé iðulega
ekið um langan veg og jafnvel fram
hjá sláturhúsum til að fara í annað.
Dæmi séu um flutninga fram hjá
sláturhúsi á Húsavík og þá sé fé flutt
af Suðurlandi og til Sauðárkróks.
„Þetta er alveg glórulaust og
kostar mikinn pening,“ segir hann en
eftir því sem hann kemst næst liggi
kostnaður við sauðfjárflutninga ekki
fyrir. Til sé 10 ára gömul skýrsla
sem leiði í ljós að spara hefði mátt
um 120 milljónir króna með því að
hagræða í akstri.
Hann bendir einnig á að sauðfé
hafi fækkað um 100 þúsund fjár frá
árinu 2016, en það jafngildir nánast
því sem sláturhúsin á norðanverðu
landinu slátri að jafnaði á hverju
hausti. „Fækkunin nemur einu
sláturhúsi, en samt er enn verið
að slátra í öllum húsunum fyrir
norðan.“ /MÞÞ
FRÉTTIR
Afurðaverðshækkanir fyrir dilkakjöt:
Norðlenska hækkar að lágmarki
um tíu prósent næsta haust
Kjötafurðastöðin Norðlenska
hefur tilkynnt um að afurðaverð
fyrir dilkakjöt haustið 2022
muni hækka um tíu prósent
að lágmarki, frá endanlegu
verði fyrir dilkakjöt árið 2021.
Gildir hækkunin einnig fyrir
dóttur félögin SAH Afurðir og
Norðlenska matborðið.
Þá var einnig tilkynnt um þriggja
prósenta hækkun fyrir innlagt
dilkakjöt á síðasta hausti, hjá áður­
nefndum félögum. Uppbótin kemur
til greiðslu í byrjun maí 2022.
Kaupfélag Skagafjarðar til­
kynnti sömuleiðis nýverið um
afurðaverðshækkun á dilkakjöts­
innlegg haustið 2021, en þar er
hækkunin fjögur prósent og verður
sú uppbót greidd út í lok febrúar.
Vonast til að hækkunin
verði meiri
Í tilkynningu Kjarnafæði Norðlenska
kemur fram að vonir standi til
að unnt verði að hækka meira en
sem nemur þessum tíu prósentum
næsta haust, en markaðsaðstæður
munu ráða því.
Áður hafði Sláturfélag Suður­
lands tilkynnt um afurðaverðs­
hækkun á innleggið á síðasta ári, en
þar nam hækkunin fimm prósentum
og átti við um allt afurðainnlegg
ársins 2021. /smh
Afurðastöðvarnar koma nú óvenju snemma með afurðaverð til bænda vegna
slátrunar í haust.
Birgir Arason, formaður Búnaðarsambands Eyjafjarðar. Mynd / MÞÞ
Blóðbændur sameinast
í kjaraviðræðum
Yfirgnæfandi meirihluti blóð­
bænda hafa sagt upp samn ingum
sínum við líftækni fyrirtækið
Ísteka ehf. Bændurnir krefjast
betri verðlagningar fyrir afurð
sína, meira gegnsæi við vinnslu
afurða og að forræði bænda yfir
þeirra eigin búrekstri sé virt.
„Ísteka fær ekki blóð frá okkur
nema fulltrúar fyrirtækisins setjist
að samningaborði með okkur
og endursemji,“ segir Halla
Bjarnadóttir, bóndi á Ártúnum,
en hún situr í stjórn Í­ess bænda,
hagsmunafélags blóðbænda á
Suðurlandi. Samningum við Ísteka
er hægt að segja upp einu sinni á
ári, til 1. febrúar ár hvert, og hafa
nú flestir blóðbændur landsins sagt
samningum sínum lausum. Mikil
samstaða er meðal blóðbænda, að
sögn Höllu, sem vilja knýja fram
betri kjör, eðlilegri verðskrá og
heilbrigðari viðskiptahætti.
Hún segir lítil samskipti fyrir­
tækisins við blóðbændur gagnrýn­
isverð. „Við héldum fundi bæði
fyrir sunnan og norðan í desember.
Fulltrúar Ísteka mættu á báða fundina
en hafa í raun ekkert brugðist við því
sem þar kom fram, þrátt fyrir að við
sendum þeim samhljóða ályktun sem
unnin var á fundinum.“
Síðan þá hafa bændur kallað eftir
frekara samtali við aðstandendur
fyrirtækisins. Samninganefnd bænda
hefur fengið einn fund með fulltrúum
fyrirtækisins en annar var boðaður
nú í vikunni. Engar fyrirætlanir um
breytingar hafi þó verið gefnar út af
hálfu Ísteka ehf.
Vilja aukna vitneskju
Halla segir því uppsögn samninganna
vera einu leiðina til að knýja fram
viðræður um kjör blóðbænda.
„Við sjáum það svart á hvítu að
staða blóðbænda gagnvart Ísteka
er mjög veik. Við fáum ekki nægar
upplýsingar um afurð okkar og
okkur finnst skrítið að fyrirtækið
hafi allt í hendi sér en gefi ekkert
upp,“ segir Halla, en ein af kröfum
þeirra fyrir endurnýjun samninga
er aukið gagnsæi og vitneskja um
afurðir, líkt og þekkist í öðrum
búgreinum.
Í tilfelli blóðbænda byggir afurða­
verð til þeirra á meðalmagni blóðs
eftir hverja hryssu sem talin er í
stóðinu en ekki eftir gæðum blóðs­
ins eða verðmæti þess til vinnslu.
Bændur telja rök skorta að baki verð­
lagningunni og krefjast þess að hún
verði aflögð.
Halla segir viðbrögð Ísteka eftir
útgáfu myndbands dýraverndar­
samtaka í vetur hafi komið blóð­
bændum í opna skjöldu. „Ísteka fer
í felur og fulltrúar fyrirtækisins lyftu
ekki litla fingri til að koma félög­
um okkar og dýralæknum til hjálp­
ar, heldur þvert á móti reyndu þeir
að hvítþvo sig, sem gerði illt verra.
Við viljum vita hver staða bænda
er gagnvart Ísteka og hvernig þeir
hyggjast bregðast við og styðja
okkur, sem sinnum þessari búgrein.“
Halla segir blóðbændum umhug­
að um dýrin sín og myndu aldrei
stunda búskap sem fæli í sér dýraníð.
„Við sem vinnum við þetta vitum
að blóðtaka hefur ekki slæm áhrif á
hryssurnar. Ef svo væri, þá væri þetta
ekki gert. Dýralæknar myndu aldrei
taka það í mál að sinna blóðtökum
ef það væri slæmt fyrir hryssurnar,“
segir Halla.
/ghp
Halla Bjarnadóttir, bóndi á Ártúnum..
Bændur sem stunda blóðmerarbúskap krefjast gagnsæis við afurðavinnslu
og rökstuðning fyrir verðlagningu ætli þeir að endursemja við Ísteka.
Myndir/Páll Imsland
Formaður BES fagnar að verð fyrir afurðir komi snemma fram:
Skilaboð út á markaðinn
um hækkun á lambakjöti
– Bændur þyrftu 60% hækkun til sín til að standa undir framleiðslukostnaði