Bændablaðið - 10.02.2022, Blaðsíða 45

Bændablaðið | Fimmtudagur 10. febrúar 2022 45
A Wendel ehf.
Tangarhöfða 1, 110 Reykjavík,
S:551 5464 - wendel@wendel.is
www.wendel.is
Hilltip Icestriker 900–1600L
Salt og sanddreifari í tveim
stærðum fyrir stóra pallbíla og
minni vörubíla. Rafdrifinn 12V.
Hilltip Icestriker 380–550L
Salt og sanddreifarari í tveim
stærðum, fyrir minni pallbíla.
Rafdrifinn 12V.
Hilltip Icestriker 600 TR
Rafdrifinn kastdreifari
fyrir dráttarvélar m/öflugum
efnisskömmtunarbúnaði.
Hilltip Snowstriker VP
Fjölplógur fyrir pallbíla, minni
vörubíla og jeppa. Fáanlegur í
185–240 cm breidd.
Hilltip Snowstriker SP
Snjótönn fyrir pallbíla, minni
vörubíla og jeppa. Fáanleg í
165–240 cm breidd.
Hilltip Fjölplógur MVP
Fjölplógur fyrir ameríska
pallbíla t.d. RAM 3500,
GMC 3500 og FORD 350.
LÍF&STARF
En ARR hefur formlega kosti:
Þessi arfgerð er þegar alþjóðlega
viðurkennd sem verndandi arfgerð
og mjög líklega innan skamms líka
á Íslandi. Þar með er hægt að nýta
sér hana strax til að koma í veg fyrir
niðurskurð. ARR-kindur eru ekki
skornar niður ef riða kemur upp í
þeirri hjörð – sem er ómetanlegt á
riðusvæðum með mikið smitálag.
Ástæðan fyrir þessum formlega mun
er sú að ARR fannst fyrr en T137, er
til í langflestum sauðfjárkynjum og
þess vegna var ekki þörf að viður-
kenna fleiri arfgerðir – í bili.
En markmið okkar er að fá hana
viðurkennda líka ef hún reynist eins
vel á Íslandi og á Ítalíu.
„Er hægt að raðgreina sýni úr
uppstoppuðum haus?“
Þessi spennandi spurning kom upp
um daginn. Frábær hugmynd – ekki
síst ef um mjög gamlan haus er að
ræða sem gæti verið með allt annað
erfðaefni en hjörðin í dag. En því
miður eyðileggst DNA-ið við með-
höndlun með rotvarnarefnum – það
er eins með sútaðar gærur. En gömul
óþvegin ull, best ef rótin er enn til,
er hægt að nota. Niðurstöðurnar eru
samt bestar við notkun vefjasýnis, t.
d. úr eyra, þar sem það samanstendur
af talsverðum fjölda fruma. Stroksýni
úr nös getur hins vegar komið mjög
misjafnlega út þar sem frumufjöldinn
er ekki bara minni heldur líka erfitt
að hafa áhrif á.
„Af hverju látið þið ekki
raðgreina/arfgerðargreina sýnin
hér á Íslandi?“
Góð spurning. Ég sjálf er til dæmis
mjög róttæk í því að kaupa einungis
íslensk matvæli – nema af og til líf-
ræn epli eða perur frá Mið-Evrópu
á veturna og svo lífrænt korn eða
baunir. Þegar ég fann nýlega út að
heimaræktað heilkornahveiti er í
boði í Vallanesi, pantaði ég strax
20 kg. En því miður er til dæmis
ekki hægt að kaupa íslenska þvotta-
vél. Eða íslenskan farsíma. Til að
framleiða það þarf sérstaka tækni
sem er mjög dýr.
Þetta er ekki ólíkt raðgreiningu
fyrir rannsóknina miklu og arf-
gerðargreiningu fyrir stóra RML-
átakið. Það er hægt að láta raðgreina
sýni hjá Matís í Reykjavík og við
höfum stundum gert það – þjónust-
an þar er framúrskarandi og mjög
fljótleg. En á sama tíma er það dýrt,
núverandi tækni leyfir bara ekki
ódýrara verð.
Í gegnum rannsóknarsamstarf-
ið við Gesinu Lühken, prófessor
í Þýskalandi, fáum við hins vegar
raðgreiningu á mjög góðum kjörum
– sem þýðir að við getum raðgreint
miklu fleiri kindur fyrir sömu upp-
hæð. Svipað er með arfgerðargrein-
ingu í RML-átakinu nema að það
fer fram í gegnum sérhæft fyrirtæki.
En það er bæði æskilegt og líklegt
að svipuð þjónusta verði í boði hér
á landi í náinni framtíð, til dæmis
hjá Matís. Ég hef heimildir fyrir því
að Matís er að vinna í því að bæta
aðferðafræði við greiningar með
það að markmiði að auka afköst og
lækka verð til bænda.
Samhengi á milli arfgerða og
hornalags eða litar?
Í tveimur mismunandi sauð fjár-
kynjum á Bretlandseyjunum
(Hjaltlandsfé og „Welsh Moun-
tain“) virtist ARR koma marktækt
oftar fyrir í golsóttu fé. Hlutfallið
ARR var hins vegar undir meðaltali
í botnóttu fé samkvæmt skýrslu frá
árinu 2009.
Kindurnar sex sem við höfum
þegar fundið með ARR eru allar
hvítar og kollóttar, T137-kindurnar
sex eru hins vegar hvítar og hyrndar,
móbotnótt og ferhyrnd, mógolsu-
flekkótt og ferhyrnd og svo mórauð
og kollótt. Við erum enn ekki komin
með næg gögn til að sýna fram á
mögulegt samhengi á milli litar/
litaafbrigða eða hornalags og arf-
gerða sem skipta máli varðandi
næmi fyrir riðusmiti. Ástæðan er sú
að fjölbreytileikinn innan íslenska
stofnsins er miklu meiri en í þessum
tveimur kynjum og þess vegna eru
ákveðnir lita- eða hornalagsflokkar
of litlir til að vera marktækir.
Það getur hins vegar breyst ef
bændur sem taka þátt í stóra átakinu
eru duglegir að skrá þessa eiginleika
í gripalistanum sem fylgir sýnunum.
Ef svo verður þá er hægt að segja
meira um þetta þegar næsta sumar.
Karólína í Hvammshlíð
Ponta og Spjót frá Breiðavaði. Óljóst er hvort hornalag eða litur sé tengdur ákveðnum arfgerðum. Mynd / Aðsend
Eflum eldvarnir í landbúnaði
og á heimilum í dreifbýli
Í ársbyrjun gerðu Bændasamtök
Íslands og Eldvarnabandalagið
með sér samkomulag um
sameiginlegar aðgerðir til að
efla eldvarnir í landbúnaði og
á heimilum í dreifbýli.
Samstarfið mun standa yfir að
minnsta kosti þetta árið og lengur
ef okkur sýnist svo. Við höfum nú
þegar sent öllum félagsmönnum í
Bændasamtökunum bréf í gegnum
Bændatorgið þar sem við hvetjum
þá til að huga að eldvörnum
jafnt á heimilinu sem í úti- og
gripahúsum.
Könnun sem Gallup gerði
fyrir Eldvarnabandalagið sýnir
að ekki er vanþörf á. Bréfinu
fylgdi fræðsluefni um eldvarnir
í landbúnaði og á heimilum.
Von okkar er sú að bændur taki
ábendingum okkar um að bæta
eldvarnir vel og sjái til þess að
þær séu ávallt eins og best verður
á kosið.
Meginhvatinn til að efla
eldvarnir er að sjálfsögðu að
vernda líf og heilsu fólks og búfjár,
en jafnframt að vernda rekstur
og eignir. Ráðstafanir til að efla
eldvarnir eru yfirleitt ekki mjög
kostnaðarsamar og ættu að vera
á allra færi.
Samkvæmt samkomulaginu
munum við meðal annars:
• Standa fyrir fræðslu um
eldvarnir í fjölmiðlum og á
samfélagsmiðlum.
• Leita hófanna hjá
Landbúnaðarháskóla Íslands
um hvort bæta megi fræðslu
um eldvarnir og öryggismál,
meðal annars með
endurmenntunarnámskeiði
fyrir bændur.
• Útbúa fræðsluefni um
eldvarnir og koma því á
framfæri með ýmsum hætti,
meðal annars í samstarfi við
Félag slökkviliðsstjóra.
• Sjá til þess að félagsmönnum
í Bændasamtökunum bjóðist
að kaupa eldvarnabúnað á
sérstökum afsláttarkjörum og
með frírri heimsendingu.
• Taka tillit til eldvarna
og öryggismála í
stefnumótunarvinnu
Bændasamtakanna.
Könnun Gallup sýnir að vísu að
eldvarnir á heimilum í dreifbýli
eru almennt betri en gengur og
gerist miðað við kannanir Gallup
á eldvörnum á heimilum almennt.
Engu að síður er ljóst að margir þurfa
að gera miklu betur og sjá til þess
að fyrir hendi séu nægilega margir
virkir reykskynjarar, slökkvitæki og
eldvarnateppi.
Á hinn bóginn leiðir könnunin
í ljós að eldvörnum í byggingum í
landbúnaði er víða mjög ábótavant.
Algengt er að viðvörunarbúnað
skorti í úti- og gripahúsum.
Slökkvibúnaði er víða áfátt. Sums
staðar er áhætta mikil vegna
óviðunandi ástands á rafmagni
og byggingarefni eru víða mjög
eldfim. Víða er ónógur aðgangur
að slökkvivatni í grennd við býli.
Úr þessu öllu má bæta ef viljinn er
fyrir hendi.
Höfundar:
Vigdís Hӓsler,
framkvæmdastjóri
Bændasamtaka Íslands
Garðar H. Guðjónsson
framkvæmdastjóri
Eldvarnabandalagsins
Garðar H. Guðjónsson. Vigdís Häsler.