Bændablaðið - 10.02.2022, Blaðsíða 56

Bændablaðið | Fimmtudagur 10. febrúar 202256
MATARKRÓKURINN
LÍF&LYST – BÆRINN OKKAR
Tyrfingur Sveinsson og Hulda
Brynjólfsdóttir tóku við búskap í
Lækjartúni af foreldrum Tyrfings
sumarið 2011.
„Við búum á nýbýlinu
Tyrfingsstöðum sem er byggt í
einu túninu, en búskapurinn er allur
í Lækjartúni. Unnið hefur verið
markvisst að uppbyggingu á húsum,
ræktun og framleiðslu síðan og
stefnt með öllum ráðum að því að
verða sjálfbær og vistvæn í okkar
framleiðslu. Að búa í sátt við jörðina og
rækta í samvinnu við náttúrulögmálin
er eitthvað sem við erum að kynna
okkur og byrjuð að vinna eftir. Við
byrjuðum með 50 kindur og sex
holdakýr og á fyrstu tveimur árum var
fénu fjölgað að 300 ám sem var svo
fækkað aftur, en kúahjörðin stækkar
jafnt og þétt og nú bera um 30 kýr
á hverju ári hjá okkur. Árið 2017
byrjuðum við með Uppspuna sem er
smáspunaverksmiðja og þar vinna nú
5 manns,“ segja þau.
Býli: Lækjartún 2, / Tyrfingsstaðir,
Ásahreppi.
Staðsett í sveit: Lækjartún
stendur rétt austan við Þjórsárbrú í
Rangárvallasýslu.
Ábúendur: Tyrfingur Sveinsson og
Hulda Brynjólfsdóttir.
Fjölskyldustærð (og gæludýra):
Það er breytilegt eftir árstímum,
en Tyrfingur og Hulda eru hér
allt árið og hundurinn Dimma og
gullfiskurinn Kobbi, en auk þess
eiga hér lögheimili; Agnes Fríða,
Anna Guðrún, Guðlaugur, Þráinn og
Janneke, sem eru flest við nám og/
eða vinnu annars staðar yfir veturinn.
Á sumrin bætast síðan oft við
vinnumenn á ýmsum aldri og
verknemar.
Stærð jarðar? 200 hektarar sem
er allt ræktanlegt land, ýmist móa-
eða mýrarjarðvegur. Um 60 ha eru
ræktuð tún mest í móahluta land-
sins og allt landið er nýtt til beitar.
Skjólbeltaræktun má sjá í smáum
stíl hér og þar og stendur til að fjölga
þeim eitthvað.
Gerð bús? Holdanaut og sauðfjárrækt
eru helstu búgreinarnar sem eru
stundaðar á bænum, en auk þess
rekum við viðgerðarverkstæði og
smáspunaverksmiðju. Við ræktum
einnig bygg til að fóðra nautin og
hænurnar njóta góðs af því.
Fjöldi búfjár og tegundir? 160
fjár – allar kollóttar og u.þ.b. 20 eru
af feldfjárkyni, 60 nautgripir – allt
holdablendingar og næsta sumar
byrjum við að blanda það með nýja
erfðaefninu frá Noregi, 4 geitur, allar
hyrndar, 17 landnámshænur og 14
hross.
Hvernig gengur hefðbundinn
vinnudagur fyrir sig á bænum?
Allir dagar byrja á að sinna
dýrunum, hvar Dimma og Kobbi fá
fyrstu afgreiðslu en síðan þau dýr
sem eru stærri. Hulda fer síðan í
spunaverksmiðjuna (Uppspuna) og
vinnur þar fram eftir degi með sínu
starfsfólki og Tyrfingur heldur áfram
við bústörfin, smíðar á verkstæðinu
eða sinnir viðgerðum hvers konar. Við
erum með mark vissar beitarstýringar
og því er daglega verið að færa
girðingar og á veturna að gefa út til
kúnna, en einnig að líta eftir að allar
skepnur hafi það sem þær þurfa til
að líða vel. Á sumrin fer góður tími
hjá Huldu í garðyrkju og gróðurhúsið
auk þess að sinna skjólbeltunum og
hjá Tyrfingi í að auka hagræðingu í
kringum beitarstýringuna. Á sumrin
eru hænurnar í húsbíl og ferðast um
landareignina í honum (við keyrum
– ekki þær) á eftir kúnum og dreifa
úr úrgangi þeirra til hagræðis fyrir
jarðveginn. Að sjálfsögðu er líka
heyskapur og girðingareftirlit eins
og gengur og gerist á öllum bæjum
en okkar markmið er að draga úr
áburðarnotkun og heyskap með
aukinni beitarstýringu.

Skemmtilegustu/leiðinlegustu
bústörfin? Okkur finnst allt
skemmtilegt, að byggja upp og sjá
árangur af unnu dagsverki skilar
miklu fyrir sálina og það er sama
í hvaða mynd það er. Ef eitthvað
á að draga fram, þá finnst Tyrfingi
skemmtilegast að dreifa skít og minnst
skemmtilegt í sauðburði á meðan
Huldu finnst hvað skemmtilegast í
sauðburðinum og minnst gaman að
skítkastinu.c
Hvernig sjáið þið búskapinn
fyrir ykkur á jörðinni eftir fimm
ár? Sjálfbærari en hann er í dag.
Minni áburðarnotkun (helst enga
af tilbúnum áburði) og minna af
rándýrum innfluttum aðföngum en
meira af okkar eigin framleiðslu í
hringrás búsins. Mögulega verðum
við alltaf að kaupa innflutt fræ,
en vonandi verður einhvern tíma
hægt að uppskera fræ og geyma
til notkunar milli ára og því ekki
að gefa sér fimm ár í þann draum.
Fræ úr innlendri ræktun ættu
allavega að þróa með sér aukið þol
gagnvart íslenskri veðráttu og það
er eftirsóknarvert.
Hvar teljið þið að helstu tækifærin
séu í framleiðslu á íslenskum
búvörum? „Þetta hefur alltaf
verið gert svona!“ er setning sem
alltof margir hafa í hávegum og
er hættuleg hverri þróun. Okkar
skoðun er að stærstu tækifærin
liggi í þeirri hugarfarsbreytingu að
þora að gera öðruvísi. Tækifæri til
framleiðslu á íslenskum búvörum
liggja hvað mest í sjálfbærninni –
að rækta sínar eigin afurðir til að
endurnýta á allan mögulegan hátt.
Rækta af eigin fræi fóður fyrir dýrin
eða okkur sjálf hlýtur að vera ónýtt
tækifæri sem mætti horfa meira til.
Hvað er alltaf til í ísskápnum?
Ég segi nú eins og einn góður. „Þar
er alltaf til matur.“ En annars er
engu logið með því að segja að þar
sé alltaf til rabarbarasulta, það er
aðallega af því að það er búið svo
mikið til af henni að hún nær aldrei
að klárast.
Hver er vinsælasti maturinn
á heimilinu? Heimakryddað og
grillað kjöt af eigin gripum klikkar
aldrei. En annars er það fjölbreytnin
í matreiðslu á íslensku lambi, nauti
eða fiski ásamt grænmeti sem gerir
allan mat vinsælastan.
Eftirminnilegasta atvikið við
bústörfin? Þegar heimasætan missti
símann sinn í haughúsið og klæddi
bróður sinn upp í veiðivöðlur til að
fara og sækja hann.
Svartbaunakarrí og fersk lúða
Þetta auðvelda svarta baunakarrí
er mjólkurlaust, egglaust og
bragðgott, fullt af kryddi og djúpu
bragði. Bara gott grænmeti og
handfylli af framandi kryddi skila
þessu ljúffenga karríi á rúmlega
hálftíma.
Svartbaunakarrí
› 4 matskeiðar jurtaolía
› 2 msk. karríduft
› ½ stk. laukur, smátt saxaður
› 2 meðalstórir tómatar, fræhreinsaðir
og smátt saxaðir
› 500 g gróft skorið grænmeti eftir
smekk
› ¼ tsk. cayenne pipar (valfrjálst)
› ½ matskeið malað kóríander
› ½ tsk. garam masala
› ½ tsk. túrmerik
› 2 bollar soðnar svartar baunir ( u.þ.b.
ein dós)
› 1 bolli grænmetiskraftur
› 1 dós kókosmjólk eða kókosrjómi
› Salt eftir smekk
Setjið olíu á pönnu við meðalháan
hita.
Bætið þá við lauknum. Eldið um það
bil fimm mínútur þar til laukurinn er
létt brúnaður. Bætið við karrídufti,
svo tómötum út í, minnkið hitann
í miðlungs og steikið í um tvær til
þrjár mínútur, hrærið oft þar til
tómatarnir eru mjúkir – og loks
grænmetinu.
Bætið cayenne pipar, kóríander,
garam masala og túrmerik út í.
Blandið vel saman og steikið eina
mínútu í viðbót.
Bætið skoluðum baununum,
grænmetinu og grænmetiskraftinum
út í. Saltið eftir smekk (ég bætti ¼
tsk. við en það fer eftir því hversu
saltur grænmetiskrafturinn er).
Hækkið hitann í háan þar til hann
mallar líflega og lækkið síðan niður
í miðlungs hita í tólf mínútur þar til
það er þykkt, eða að vild eftir því
hversu mikla sósu þú vilt.
Bætið við kókosmjólk eða
(kókosrjóma) sjóðið stutt áður en
borið er fram með hrísgrjónum og
ögn af kóríanderlaufum til skrauts
(ef fólk vill).
Fersk lúða, roðlaus og skorin í
fjóra bita
› ½ tsk. pipar
› ½ tsk. sjávarsalt
› 2 matskeiðar extra virgin ólífuolía
› 6 matskeiðar smjör
› 1 lítil sítróna, skorin í sneiðar
› 3 matskeiðar hvítlaukur, saxaður
› 1 msk. skalotlaukur, saxaður
› ½ bolli þurrt hvítvín
› 2 matskeiðar kapers
› 4 matskeiðar sítrónusafi
› 300 g brokkolí eða öðru góðu
meðlæti
› 1 msk. flatblaða steinselja,
smátt söxuð
Þurrkið og kryddið lúðuflökin með
sjávarsalti og pipar.
Hitið stóra pönnu yfir meðalháum
hita. Bætið 1 msk. ólífuolíu og 2
msk. smjöri út í og hrærið á pönnuna.
Þegar olían er að hitna, bætið við
lúðuflökum og
steikið í um 5
mínútur á hlið.
Athugið hvort
fiskurinn sé
tilbúinn og færið
á disk. Bætið
sítrónusneiðum
út í og steikið
í stutta stund
þar til þær eru
mjúkar, setjið
síðan til hliðar
með fiskinum.
Þurrkið af
pönnunni.
Lækkið hitann
í miðlungs,
bætið við 1 msk.
ólífuolíu og 2
msk. smjöri.
Bætið hvítlauk
og skalotlaukum
út í og steikið í 1
mínútu.
Bætið víni út í
og sjóðið niður í
2-3 mínútur þar
til það er næstum
því gufað upp.
Bætið við kapers og 3 msk. sítrónu-
safa. Eldið í 1 mínútu.
Slökkvið á hitanum og hrærið eftir 2
matskeiðar af smjöri út í til að klára
sósuna.
Setjið lúðuflök aftur á pönnuna og
bætið við þeim safa sem er á disknum.
Hitið í 1 mínútu.
Bætið brokkáli eða öðru meðlæti og
1 msk. sítrónusafa í litla skál. Blandið
saman.
Berið fram. Setjið sítrónukapersósu
ofan á lúðuna og bætið steiktri
sítrónusneið við sem skraut. Stráið
saxaðri steinselju yfir.
Bjarni Gunnar Kristinsson
matreiðslumeistari
bjarnigk@gmail.com
Lækjartún 2
/ Tyrfingsstaðir