Bændablaðið - 10.03.2022, Blaðsíða 7

Bændablaðið | Fimmtudagur 10. mars 2022 7
LÍF&STARF
Í flumbrugangi urðu mér á þau mistök við
gerð síðasta þáttar að fara vitlaust með
nafn á söngkór Ásamanna, þegar ég
birti ljóð Óskars heitins Sigurfinnssonar
í Meðalheimi á Ásum. Kórinn nefndi
ég „Vormenn“ en að sönnu hét kórinn
„Vökumenn“. Beðist er velvirðingar á
þeim mistökum.
Enn berst þættinum kærkomið vísnabréf
frá Davíð Hjálmari Haraldssyni á Akur­
eyri. Óstöðugt tíðarfar, einkum á Suður­
og Vesturlandi, er fréttaefni flesta daga.
Davíð Hjálmar setti saman „Veðurspá
fyrir Góu“ og beitir spávísi sinni af mikilli
list í eftirfarandi ljóði:
Í sjónvarpsfrétt er spámaður að spá
og spákort eru svört (sem ekki má).
Hann gengur um og öskrar
svo áhorfendum blöskrar:
„Bráðum skella ragnarökin á.
Gervallt landið fer á kaf í fönn,
fáu bjargar vesæl ýtutönn
og hagl á fjárhús fellur,
á fjósum brimið skellur
og fellibyljir blása í óðaönn.“
Því spámaðurinn er að vara við.
Nú vælir hann og stekkur út á hlið
og blæs og froðufellir,
með fingrunum hann smellir,
með kollhnísum hann kemst á fullan skrið.
Og spámanninum liggur lífið á,
hann löðursveittur reynir enn að spá.
Hann skeiðar um og skoppar
og skakklappast og hoppar
og andskotast svo eistun verða blá.
En hér fer eins og hendir sérhvern mann
þótt hann sé mikill spámaður með sann
og það er eins og orri
Í andaslitrum korri
er loksins virðist líða yfir hann.
En eftir fréttir kemur náðug nótt.
Er næsti morgunn kyssir land og drótt
hve bændur gamla gleður
góu sumarveður!
En spámaðurinn spaki sefur rótt.
En fyrst verið er að kveða um veðurlag og
spár, þá kemur hér glæný veðurlýsing frá
Ingólfi Ómari Ármannssyni:
Emjar þrár um úfinn sjá,
enn sig kári grettir.
Fyssa bárur, freyðir lá
froðurárum skvettir.
Það er svipur með vísu Ingólfs Ómars og
þessari eftir Jónas í Hróarsdal:
Kafar gnoðin saltan sjá,
súðir froðu spýta,
skrafa boðar brjóstum á,
belgist voðin hvíta.
Eftir Sveinbjörn Björnsson er þessi
hringhenta hríðarvísa:
Vindar svelja, héruð hrjáð
hríðar kvelja slögum.
Ríður helja lög og láð
löngum éljadrögum.
Steindór Sigurðsson orti eins konar
veðurvísu:
Allt vort líf er stormastríð,
stöðug áraun þorsins
við að þrauka hret og hríð
og hjara fram til vorsins.
Þessa kunnu vísu Valdimars Benónýssonar
má vel hafa í þessum flokki vetrarvísna:
Vetrarþilju hjaðnar hem,
hljóðnar byljastrengur,
sér í iljar öllu sem
andstætt vilja gengur.
Engan veit ég höfund að þessum gamla húsgangi:
Nú er Góa gengin inn,
gaf hún Þorra meydóminn.
Reif ‘ann af henni ræfilinn
svo ráðalaus stóð kerlingin.
Umsjón:
Árni Geirhjörtur Jónsson
kotabyggð1@gmail.com
293MÆLT AF
MUNNI FRAM
Pétur Þ. Óskarsson, framkvæmdastjóri Íslandsstofu, Lilja Dögg Alfreðsdóttir ferðamálaráðherra og Bjarnheiður Hallsdóttir, formaður Samtaka
ferðaþjónustunnar í Grósku, við undirritun samningsins. Mynd / Menningar- og viðskiptaráðuneytið
Framhald á markaðsverkefni ferðaþjónustunnar Ísland saman í sókn:
550 milljóna framlag stjórnvalda til
að viðhalda samkeppnisstöðunni
Markaðsverkefni ferðaþjón ustunnar
Ísland saman í sókn mun halda áfram á
þessu ári, en nýverið undirrituðu Lilja
Dögg Alfreðsdóttir ferðamálaráðherra og
Pétur Þ. Óskarsson, fram kvæmda stjóri
Íslandsstofu, samn ing þess efnis.
Verkefnið er hluti af viðspyrnu stjórnvalda
vegna Covid­19 og gengur út á að styrkja ímynd
Íslands sem áfangastaðar, auka eftirspurn
og viðhalda samkeppnisstöðu íslenskrar
ferðaþjónustu og annarra útflutningsgreina.
Ríkissjóður veitti verkefninu upphaflega 1.500
milljónir króna fyrir árið 2020, til að bregðast
við neikvæðum áhrifum heimsfaraldursins á
íslenska ferðaþjónustu.
Verkefnið er unnið í samræmi við
framtíðarsýn og leiðarljós íslenskrar
ferðaþjónustu til 2030 sem ber yfirskriftina
„Leiðandi í sjálfbærri þróun“ og
langtímastefnu stjórnvalda og atvinnulífs
fyrir íslenskan útflutning.
Verkefnið á að styrkja ímynd og
auka eftirspurn í því skyni að auðvelda
fyrirtækjum að auka sölu. Íslandsstofa mun
vinna markaðsáætlun og greiningar í breiðu
samstarfi og halda virkri upplýsingagjöf milli
hagaðila.
Pétur Þ. Óskarsson sagði við undirritun
samningsins að í gegnum faraldurinn hafi
tekist að viðhalda miklum áhuga á ferðalögum
til Íslands með markvissum aðgerðum.
„Markaðssetning áfangastaðar er langhlaup,
og nú þegar gera má ráð fyrir að ferðaþjónusta
sé að taka við sér á ný þurfum við að
vera tilbúin til þess að mæta þeirri miklu
samkeppni sem gera má ráð fyrir frá öðrum
áfangastöðum og breyta þessum uppsafnaða
áhuga í heimsóknir til landsins. Við erum
spennt fyrir því verkefni sem fram undan
er í samstarfi við íslenska ferðaþjónustu,“
sagði Pétur.
Bjarnheiður Hallsdóttir, for maður Samtaka
ferða þjón ustunnar, sagði að það væri í raun
nauðsynlegt fyrir greinina og áfangastaðinn
Ísland að fá þennan stuðning núna þegar allir
áfangastaðir heims keppist um að ná til sín
takmörkuðum fjölda ferðamanna. „Ég vil
hrósa ríkisstjórninni fyrir að taka þetta skref
núna. Þessi fjárfesting mun skila sér í hraðari
viðspyrnu fyrir ferðaþjónustuna í landinu og
efnahagslífið í heild.“ /smh
Stríð í Úkraínu mun hafa mikil áhrif á fæðuöryggi þjóða:
Heimsbyggðin horfir fram á töluverðan
samdrátt í matvælaframleiðslu
Stríðið í Úkraínu hefur haft mikil áhrif á
hrávörumarkaði um allan heim. Þar skiptir
verulegu máli að bæði Rússland og Úkraína
eru meðal stærstu kornframleiðsluríkja
heims og ýmsar afleiður í olíuiðnaði hafa líka
veruleg áhrif. Varað hefur verið við miklum
samdrætti í framboði á nauðsynjavörum.
Sjálfbærni þjóða og fæðuöryggi hefur
ekki verið eins mikilvægt um áratuga skeið.
Fyrirséð var fyrir stríðsátökin í Úkraínu að
samdráttur yrði í framleiðslu á matvöru víða
um heim vegna stórminnkaðs framboðs og
verðhækkana á áburði sem orsökuðust af
stórhækkun orkuverðs. Íslendingar komast ekki
hjá því að taka mið af þessu og mun þetta verða
mikil áskorun fyrir íslenska bændur og aðra
matvælaframleiðendur að tryggja fæðuöryggi
Íslendinga.
Útflutningur á áburði frá Rússlandi
stöðvast
Í kjölfar átakanna í Úkraínu birtist frétt
rússnesku fréttastofunnar TASS um að hætt
yrði öllum útflutningi á áburði frá Rússlandi
frá 31. mars allavega á meðan flutningar til og
frá Rússlandi eru ekki með eðlilegum hætti.
Stærstu skipafélögin, eins og A.P. Moller­
Maersk A/S og Mediterranean Shipping Co,
hafa hætt tímabundið öllum sínum siglingum
til og frá Rússlandi.
Stærsti kaupandinn á áburði frá Rússlandi
er Brasílía, sem er jafnframt stórframleiðandi
á maís og nautakjöti. Þar hefur allt verið sett
í gang til að reyna að tryggja áburð fyrir
bændur, en vandséð er hvernig það mál verður
leyst. Þá bætir ekki úr skák að verð á áburði
í framvirkum samningum hefur hækkað um
32% frá 24. febrúar.
Rússland framleiðir um 50 milljón tonn af
áburði á ári og er einn stærsti útflytjandi heims
á köfnunarefni, fosfór og kalíum. Belarus
(Hvíta­Rússland), bandamaður Rússa í stríðinu
í Úkraínu, er líka stór útflytjandi á kalíáburði.
Miklir áhrifavaldar í matvælaframleiðslu
Í síðustu viku hækkaði kornverð í framvirkum
samningum á mörkuðum um 40% og hafði þá
ekki verið hærra í tíu ár. Síðan hefur verðið
bara hækkað en hefur samt ekki náð þeim
himinhæðum sem kornverðið var í um mitt
ár 2012. Í ársbyrjun hafði hins vegar verið
spáð verðlækkunum á korni eftir hækkanir á
síðasta ári.
Rússland og Úkraína framleiða samanlagt
um 14% af öllu hveiti í heiminum og hafa verið
með um 29% af útflutningsmarkaðnum. Á
árinu 2021 flutti Rússland út um 35.000.000
tonn af hveiti og Úkraína um 24.000.000 tonn,
en heildarútflutningsmarkaðurinn var um 208,5
milljónir tonna. Þá framleiða þessi tvö ríki um
14% af heimsframleiðslu á byggi og eru þar
líka með um 33% af milliríkjaviðskiptunum á
heimsmarkaði.
Um 76% af allri sólblómaolíu á heims­
markaði kemur frá Rússlandi og Úkraínu.
Verðið á jhenni hefur hækkað um
Það er þó ekki bara áburðurinn sem hefur
hækkað í verði sökum minna framboðs, því
gróðureyðingarefni, sem mikið eru notuð við
ræktun á erfðabreyttu korni, hafa líka hækkað
gríðarlega. Eru bandarískir bændur farnir að
finna verulega fyrir því, samkvæmt frétt The
Wall Street Journal. Fyrirséð er að afurðaverð
muni hækka mikið af þeim sökum.
Stórhækkanir á hráefni til iðnaðar
Samkvæmt Plus500 var verð á fötu (bushel) af
korni (maís) í rúmum 750 dollara við opnun
markaða miðvikudaginn 9. mars í framvirkum
samningum og hafði þá heldur lækkað frá því
á mánudag. (Ein fata „bushel” samsvarar
tæpum 36,4 lítrum af korni). Hveiti var í 1.250
dollurum fatan.
Fyrir utan verð á korni, þá er afleiðingin
af stríðinu að koma í ljós á fleiri sviðum.
Olíuverð hefur rokið upp í hæstu hæðir og
var hráolíutunnan við opnun á Brent markaði
á þriðjudag komin í tæpa 127 dollara en fór í
122 á miðvikudagsmorgun.
Framleiðsla á bílum í Evrópu er farin að
hökta verulega þar sem verksmiðjurnar fá
ekki lengur íhluti í bíla sína sem framleiddir
hafa verið í Úkraínu. Hefur þetta þegar haft
áhrif á Groupe Renault, BMW, Jaguar, Land
Rover, Stellantis og Volkswagen Group. Ekki
má heldur gleyma því að sala evrópskra bíla í
Rússlandi er umtalsverð. Rússland er áttundi
stærsti bílamarkaður í heimi, en þar seldust
á síðasta ári 1.666.780 bílar, eða fleiri en í
Frakklandi og einnig fleiri en í Bretlandi og
í Kanada. Þá hefur hráefni eins og platína frá
námum í Síberu hætt að berast en það er mjög
mikilvægt í hálfleiðara í tölvur og bíla.
Einnig er búist við samdrætti í framboði á
liþíum sem er lykilhráefni í rafhlöður í tölvur
og bíla. Kínverjar eru þar í kjörstöðu sem
nánast eini viðskiptaaðili Rússa.
Þá eru Rússar með um 10% af heims fram­
leiðslunni á nikkel og er rússneska fyrirtækið
MMC Norilsk Nickel PJSC stærsti framleiðandi
heims á þeim málmi. Nikkel er líka mikilvægt
í framleiðslu á rafhlöðum í rafmagnsbíla og
til framleiðslu á ryðfríu stáli. Skortur á nikkel
kemur ofan í 111% verðhækkun sem orðin var
á þessum málmi á markaði þegar verðið fór í
methæðir á dögunum, eða í 101.365 dollara
tonnið. Voru viðskipti með nikkel stöðvuð á
markaði LME í London á þriðjudagsmorgun
eftir að verðið hafði óvænt rokið upp um 250%.
Verð á gulli og sumum öðrum málm tegundum
eins og nikkel hefur líka hækkað veru lega.
Þá tókst heldur ekki á fyrstu viku stríðsins
að útvega íhluti frá Úkraínu fyrir stáliðnaðinn,
samkvæmt frétt The Wall Street Journal, og
hefur það m.a. haft áhrif á stáliðnað í jafn
fjarlægu landi og Japan. Þar spilar aðallega
inn í að flugsamgöngur til og frá Úkraínu hafa
lagst af.
Fjármálakerfi heimsins nötrar
Áhrifin af stríðinu varða fleiri þætti í hagkerfum
heimsins. Hlutabréfaverð hefur verið á miklu
flökti í kauphöllum um allan heim. Hlutabréf
í flugfélögum hefur t.d. hríðfallið samfara
stórhækkun á verði þotueldsneytis (steinolíu).
Á sama tíma hefur verð á góðu ræktarlandi
stórhækkað að undanförnu, eða um nær
fjórðung í mörgum ríkjum Bandaríkjanna
samkvæmt tölum Market Watch.
Innspýting Evrópusambandsins upp
á 1,8 billjón evra vegna Covid­19 hélt
fjármálamörkuðum þó gangandi en ljóst er að
setja þarf peningaprentunina á fullan snúning
aftur vegna átakanna í Úkraínu. Peningaprentun
án samsvarandi verðmætasköpunar getur þó
aldrei verið til annars en að fleyta vandamálinu
fram í tímann. Það mun trúlega leiða til
viðvarandi verðbólgu og áframhaldandi
vandræða í Evrópu. /HKr.