Bændablaðið - 10.03.2022, Blaðsíða 46

Bændablaðið | Fimmtudagur 10. mars 202246
Öll erum við meðvituð um þá
hræðilegu atburði sem eiga sér
stað í Úkraínu um þessar mundir.
Á meðan hugur okkar er hjá hinu
hrjáða fólki þar í landi áttar maður
sig á smæð þeirra vandamála sem
við hér á Íslandi þurfum að kljást
við. Vonir stóðu til að 2022 yrði árið
sem allt kæmist á réttan kjöl á ný.
Við okkur blasti stöðugleiki, gleði
og uppgangur. En málin þróuðust
á annan veg og enginn veit hve
lengi hörmungarástandið mun
vara. En eitt er víst, að fullur þungi
loftslagsbreytinga hefur ekki enn á
okkur dunið, og hann mun verða
þyngri en annar helvítis andskoti
hingað til.
Þrátt fyrir það þurfum við m.a.
að bregðast við því ástandi sem er
að skapast í landbúnaðarframleiðslu
heimsins. Mikilvægt er að hafa
í huga að hlutfallslega lítill hluti
af landbúnaðarframleiðslu er
á heimsmarkaði og því getur
uppskerubrestur í þeim fáu löndum
sem leggja til stóra hluta af honum
haft mikil áhrif.
Verulegar hækkanir hafa orðið
á kornverði í heiminum undanfarið
ár. Frá janúar 2021–janúar 2022
hækkaði heimsmarkaðsverð á
byggi um 25%, maís um 18% og
hveiti um 23% skv. verðlagseftirliti
Framkvæmdastjórnar Evrópu-
sambandsins. Skýringuna á þeirri
hækkun má að vissu leyti rekja
til áhrifa Covid-19 en einnig til
annarra þátta. Meðal annars höfðu
gríðarlegir þurrkar og hitabylgjur
(>50°C) í Kanada neikvæð áhrif
á kornuppskeru. Kanada er sjötta
stærsta kornræktarland á heimsvísu
og því höfðu þessir atburðir áhrif á
heimsmarkaðsverð korns.
Miklar hækkanir voru einnig á
áburðarverði á árinu 2021 eins og
allir hafa orðið varir við, eða 142%
meðalhækkun á heimsvísu. Þar
sem þessi hækkun var mest á seinni
hluta ársins 2021 er því spáð að hún
muni ekki skila sér að fullu í hærra
markaðsverði kornafurða fyrr en á
miðju ári 2022.
Rússland og Úkraína eru stór
framleiðslulönd korns en samanlagt
flytja þessi lönd út um 29% af því
hveiti sem er selt í alþjóðaviðskiptum.
Einnig má nefna að Rússland
er stærsti byggframleiðandi
heims og Úkraína sjötti stærsti.
Innan landamæra Úkraínu
er gríðarlega frjósamur jarðvegur,
og er hún stundum kölluð brauð-
karfa Evrópu.
Næstu vikur eru sáðtími á
sléttum Úkraínu og ætla má að
stríðsástand muni tefja fyrir sáningu
á voryrkjum.
Viðskiptabann vestrænna ríkja
gegn Rússlandi og stríðsástandið
í Úkraínu mun að öllum líkindum
valda skerðingu á framboði
kornvara á markaði. Þessi skortur
leiðir til verðhækkana á markaði
til viðbótar við hækkanirnar sem
eru tilkomnar vegna áburðarverðs
og uppskerubrests 2021.
Kornrækt verður
hagkvæmari hérlendis
Það virðist stefna í að verð á
innfluttu fóðri til bænda muni
hækka verulega á þessu ári. Allar
slíkar verðhækkanir á innfluttu
korni breyta samkeppnisstöðu
innlendrar kornræktar og gerir hana
hagkvæmari í samanburði. Það gæti
því orðið ábótasamt fyrir bændur að
auka kornrækt í sumar.
Bygg, sex raða bygg sérstak-
lega, er þeim hæfileikum gætt
að skila meiri uppskeru á
frjósömum mýrarjarðvegi með
lægri áburðarskömmtum en til
dæmis á rýrum jarðvegi sem krefst
hárra áburðarskammta. Sá galli
er þó á gjöf Njarðar að byggið er
af lakari gæðum. Einnig fylgja
önnur vandamál við ræktun korns
á mýri, jarðvegurinn getur verið
erfiður yfirferðar í vætutíð, kornið
þroskast seint og er oft með lágt
þurrefnisinnihald við skurð. Auk
þess á það heldur til að leggjast í
svo frjósömum jarðvegi samanborið
við harðari jörð.
Í þessu sambandi má einnig nefna
að til þess að þessar frjósömu mýrar
skili áburðarefnunum í plönturnar
þarf jarðvegurinn að losa talsvert
magn kolefnis á móti. Á móti kemur
að með háum áburðarskömmtum
á sandjarðvegi er verið að binda
kolefni í jarðvegi. Að sá byggi í
mýrarjarðveg sem lið í sáðskiptum
getur minnkað áhrif hækkunar
áburðarverðs á ræktunarkostnað.
Bygg í sáðskiptum í túnrækt
er mikill kostur. Áburðarefni sem
eru til staðar í jarðvegi en ekki
aðgengilegar grösum í eldri túnum
geta losnað við jarðvinnslu og
orðið aðgengilegar korni. Þannig
má uppskera fleiri áburðarefni en
borið er á.
Á meðfylgjandi töflu má
sjá samanburð á uppskeru og
áburðarnotkun við byggrækt
á mismunandi jarðvegi og
gróffóðurræktun. Tölurnar fyrir
uppskeru og áburðarmagn byggs
eru meðaltöl 32 yrkja úr tilraunum
á Hvanneyri og í Gunnarsholti.
Sambærilegar tölur fyrir gróffóður
koma úr tilraunum á Hvanneyri,
annars vegar úr langtímatilraun lögð
út 1977 og enn uppskorin árlega,
og hins vegar úr sláttutímatilraun
sem lögð var út 2018. Fóðureiningar
uppskeru byggs voru miðaðar
við 1,1 FEm/kg þe en tölur
fyrir gróffóður eru byggðar á
niðurstöðum heyefnagreininga.
Niðurstöður töflunnar benda til þess
að hvert áborið N kg skilar sér í
flestum fóðureiningum í byggrækt.
Það má því segja að hagkvæmni
byggræktunar aukist með hækkandi
áburðarverði og hægt sé að fá
ódýrari fóðureiningar þar en með
annarri ræktun.
Jóhannes Kristjánsson og
Hrannar Smári Hilmarsson.
Höfundar starfa hjá LbhÍ.
Jóhannes er búfræðikennari og
Hrannar tilraunastjóri í jarðrækt.
Kornhorn:
Stríð og korn
– „Milli austurs og vesturs þar geisar stríð, á Kanasjónvarpið horfir fjallkonan fríð“ – Sonja Bára & Tryggvi Már Baldursbörn
Jóhannes Kristjánsson. Hrannar Smári Hilmarsson.
Kornakur í Gunnarsholti 2021. Mynd / Þóroddur Sveinsson
Ræktun Tonn Þe/ha FEm/ha Áburður kg N/ha FEm/kg N
Bygg í mýrarjarðvegi 5,3 5.830 45 130
Bygg í sendnum jarðvegi 4,5 4.950 120 41
Gróffóður nýrri ræktun 8,5 5.200 180 29
Gróffóður eldri ræktun 6,5 6.800 180 38
LANDBÚNAÐARHÁSKÓLI ÍSLANDS
Búnaðarþing 2022
Búnaðarþing 2022 verður að þessu sinni haldið á
Hótel Natura, dagana 31. mars og 1. apríl nk.
Þingsetning verður fimmtudaginn 31. mars
og hefst athöfnin kl. 12.30.
Framboðsfrestur til stjórnar BÍ er 16. mars.
Frestur til þess að senda inn mál til stjórnar
er 17. mars.
Vakin er athygli á því að kæra vegna kosningar
búnaðarþingsfulltrúa þarf að berast stjórn BÍ a.m.k.
tveimur vikum áður en þing er sett.
Óskir þingfulltrúa um setu í ákveðnum nefndum
þingsins þurfa að berast stjórn fyrir 17. mars nk.

Fundargögn verða send þingfulltrúum
í síðasta lagi 24. mars nk.

Nánari upplýsingar verður að finna á bondi.is
Stjórn Bændasamtaka Íslands
Fylgstu með bændum á Facebook, á bondi.is og bbl.is
LESENDARÝNI
Búgreinaþing sauðfjárbænda
sem haldið var 3-4. mars var
vel heppnað. Á fundinum voru
málefni sauðfjárræktarinnar
rædd vítt og breitt. Upp úr
stendur umræða um afkomu
greinarinnar, enda staða
sauðfjárbænda mjög erfið á
þessum miklu óvissutímum. Á
fundinum voru samþykktar
áherslur varðandi endurskoðun
sauðfjársamnings og lögð áhersla
á að hefja þá vinnu sem fyrst
þannig að breytingar taki gildi
1. janúar 2023.
Það er algjört forgangsatriði
nýrrar stjórnar að vinna að því
að bæta afkomu sauðfjárbænda.
Bændur hafa undanfarin ár unnið
mikið og gott starf við að efla sinn
búrekstur og munu halda því áfram.
Þetta má t.d. sjá í aukinni afurðasemi
og bættri flokkun sláturlamba. Þá
felast mikil tækifæri í hagræðingu
í afurðageiranum en óvíst hvernig
næst að sækja hana. Hér skiptir
máli að stjórnvöld stígi fram og
skapi skilyrði til að sækja þessa
hagræðingu. Ráðgjafarmiðstöð
landbúnaðarins hefur undanfarin
ár safnað saman gögnum um
rekstur sauðfjárbúa. Á grunni þessa
gagnasafns getum við sett fram
skýrar og vel rökstuddar kröfur
um afurðaverð til bænda. Miðað
við fyrirliggjandi gögn frá RML
þarf afurðaverð, að lágmarki, að
vera 850 kr/kg á komandi hausti.
Ef ekki verður viðsnúningur
í afkomu sauðfjárbænda mun
draga verulega úr framleiðslu
á næstu árum með tilheyrandi
byggðaröskun. Það er mikilvægt
að hafa í huga þann mikla mannauð
sem sveitir landsins búa yfir.
Mörgum hefur verið tíðrætt um
mikilvægi nýsköpunar í íslenskum
landbúnaði á síðastliðnum árum
m.a. á sviði loftslagsmála. Bændur
munu grípa þau tækifæri sem
gefast, það hafa þeir alltaf gert.
En besta leiðin til að virkja hugvit
og áræðni íslenskra bænda er að
tryggja þeim sanngjarna afkomu af
sinni vinnu. Ef okkur tekst það, þá
eru bændum allir vegir færir.
Trausti Hjálmarsson,
Austurhlíð,
formaður búgreinadeildar
sauðfjárbænda
Samstíga sauðfjárbændur
Trausti Hjálmarsson.