Vísbending - 13.05.2021, Qupperneq 36

36 V Í S B E N D I N G • 2 0 2 1
Þann 15. apríl samþykkti Alþingi að leggja niður
Nýsköpunarmiðstöð Íslands. Lokun stofnunar-
innar markar tímamót í nýsköpunarstefnu hins
opinbera, þar sem ríkisstuðningur við frumkvöðla
verður nú í öðru formi og ýmsum verkefnum sem stöðin
hefur sinnt verður hætt. En hverju hefur Nýsköpunarmið-
stöðin áorkað á sinni starfstíð og hvernig verður framhaldið?
FÓLK Í FYRSTA SÆTIÐ, TÆKNINA Í ANNAÐ SÆTIÐ
Miðstöðin var upphaflega hugarfóstur Valgerðar Sverr-
isdóttur, sem var iðnaðarráðherra frá 1999 til 2006. Á
síðasta embættisári sínu sem ráðherra lagði hún fram til-
lögu um stofnun slíkrar stofnunar, sem gæti orðið miðstöð
upplýsinga og leiðsagnar fyrir fyrirtæki og einstaklinga sem
fengjust við hvers konar nýsköpunarvinnu1.
Hugmynd Valgerðar varð svo að veruleika stuttu seinna,
en Alþingi samþykkti stofnun Nýsköpunarmiðstöðvar Íslands
í mars 2007 og hóf hún starfsemi í ágúst sama ár. Hlutverk
hennar var tvíþætt. Annars vegar átti hún að miðla þekkingu
og veita stuðningsþjónustu fyrir frumkvöðla og nýsköpunar-
fyrirtæki, en hins vegar átti hún sjálf að stunda tæknirann-
sóknir, þróun, greiningar, prófanir, mælingar og vottanir.
Þrátt fyrir að ný ríkisstjórn hefði tekið við þegar
Nýsköpunarmiðstöð tók til starfa var miðstöðinni vel
tekið. Össur Skarphéðinsson, þáverandi iðnaðarráðherra,
sagðist binda miklar vonir við að hún yrði leidd inn á
farsæla framtíðarbraut. „Ég þykist nokkuð viss um að
hún muni setja fólk í fyrsta sæti en tæknina í annað sæti,
tæknina í þjónustu fólksins en ekki öfugt,” hafði Morgun-
blaðið eftir Össuri skömmu fyrir opnun miðstöðvarinnar2.
1 https://www�althingi�is/altext/raeda/132/rad20060410T153521�html
2 https://www�mbl�is/frettir/innlent/2007/06/04/tilkynnt_um_hver_verdur_forstjori_nyskopunarmidstod/
3 https://www�nmi�is/static/files/frumkvodlar/utg_08_frumkvodlasetur_2020�pdf
4 https://www�diva-portal�org/smash/get/diva2:728296/FULLTEXT01�pdf
LÍTIL FYRIRTÆKI EN FJÖLBREYTT STARFSEMI
Nýsköpunarmiðstöðin hefur stutt við frumkvöðla með
frumkvöðlasetrum, þar sem sprotafyrirtæki eru „alin upp”
og studd til að vinna að viðskiptahugmyndum sínum.
Samkvæmt úttekt miðstöðvarinnar hefur hún staðið að
rekstri yfir 20 frumkvöðlasetra frá stofnun, þar sem yfir
400 fyrirtæki hafa haft aðsetur3. Flest fyrirtækjanna hafi
starfað í hátækni, hugbúnaði, þjónustu eða hönnun.
Fyrirtækin sem áttu aðsetur á frumkvöðlasetrum mið-
stöðvarinnar voru ekki stór, en starfsmannafjöldi þeirra
taldi samtals tæplega 400 manns árin 2018 og 2019.
Samanlögð velta 30 stærstu fyrirtækjanna árið 2019 nam
svo um 16 milljörðum króna, sem var einungis brotabrot
af heildarveltu viðskiptahagkerfisins á þeim tíma.
Þrátt fyrir takmarkaða stærð var starfsemi þessara frum-
kvöðlasetra þó nokkuð fjölbreytt. Til dæmis eru þau talin
hafa gegnt mikilvægu hlutverki í að hvetja til nýsköpunar
og sprotastarfsemi í kjölfar fjármálahrunsins með stofnun
sérstakra viðskiptasetra sem sum voru í húsnæði bankanna
árið 2008. Samkvæmt meistararitgerð um málið gætu
þessi viðskiptasetur hafa átt sinn þátt í að fjölga störfum
og koma efnahaginum á réttan kjöl í síðustu kreppu4.
Á svipuðum tíma var frumkvöðlasetrið Kím - Med-
ical Park einnig stofnað, fyrir félög í heilbrigðistækni og
skyldum greinum. Á meðal fyrirtækja sem nýttu sér þá
aðstöðu var Nox Medical, sem þróaði svefngreiningartæki
fyrir börn og fullorðna. Fyrir rúmum tíu árum síðan var
velta Nox metin á um 120 milljónir króna, en árið 2019
nam hún tveimur milljörðum króna og hafði fyrirtækið
þá um 56 starfsmenn í vinnu.
Lj
ós
m
yn
d:
S
hu
tte
rs
to
ck

NÝSKÖPUNARMIÐSTÖÐ ÍSLANDS
– IN MEMORIAM