Læknablaðið - 01.01.2022, Blaðsíða 22

22 L ÆKNABL AÐIÐ 2022/108
kirtilfrumukrabbamein eða forstig krabbameins (carcinoma in situ).
Þess vegna er ráðlagt að fylgja hélubreytingum eftir lengi, eða í
allt að 5 ár.28
Jáeindaskanni (JS, jáeindasneiðmynd: PET/CT) er myndrann-
sókn sem notar sporefni (FDG) sem sýnir brennslu sykurs í frum-
um, og er gagnleg til að meta hvort hnútur í lungum sé ill- eða
góðkynja (mynd 2c og d). JS er ekki áreiðanleg rannsókn við mat
á hnútum undir 8 mm á stærð og nýtist sömuleiðis illa við mat á
hélubreytingum.31 Fyrir stærri þétta hnúta er hún hins vegar áreið-
anleg rannsókn og er jákvætt og neikvætt forspárgildi um 90%.31
Staðbundnar bólgubreytingar geta gefið falsk-jákvæðar niðurstöð-
ur á JS, en lítil æxli eða íferðir með lítilli efnaskiptavirkni, eins og
kirtilfrumukrabbamein í formi hélubreytinga og krabbalíki, geta
gefið falskt neikvætt svar.31 Yfirleitt er mælt með sýnatöku úr hnút-
um sem taka upp sporefni á JS til að staðfesta að um krabbamein
sé að ræða.31 Á næstu árum má gera ráð fyrir að gervigreind verði
í auknum mæli nýtt til að bæta myndgreiningu illkynja hnúta32
en einnig í meina- og ónæmisfræðirannsóknum lungnakrabba-
meins.33
Rannsóknir til stigunar
Lungnakrabbamein sem ekki er af smáfrumugerð er stigað sam-
kvæmt TNM-stigunarkerfi Alþjóðaheilbrigðisstofnunarinnar.34
Kallast það klínísk stigun (cTNM) þegar eingöngu er byggt á
Tafla III. TNM-stigun lungnakrabbameins (af ekki smáfrumugerð), 8. útgáfa.34
TNM­þættir
T: Frumæxli
Tx
Frumæxli finnst ekki eða krabbameinsfrumur greinast í hrákasýni eða berkjuskoli án þess
að frumæxli sé sjáanlegt við myndrannsóknir eða berkjuspeglun
T0 Frumæxli finnst ekki
Tis Forstig krabbameins (carcinoma in situ)
T1 Æxli ≤ 3 cm í mesta þvermáli umlukið lunga eða lungnafleiðru án vaxtar inn í aðalberkju
T1a (mi) Lítið æxli (minimally invasive adenocarcinoma)
T1a Æxli ≤1 cm í mesta þvermál
T1b Æxli >1 cm en ≤2 cm í mesta þvermál
T1c Æxli >2 cm en ≤3 cm í mesta þvermál
T2 Æxli >3 cm en ≤5 cm eða æxli sem:
- vex inn í aðalberkju óháð fjarlægð frá berkjukili (main carina) og vex ekki inn í hann eða
- vex inn í lungnafleiðru (pleura visceralis) eða
- veldur samfalli á lunga eða lungnabólgu vegna lokunar berkju sem tekur yfir hluta
lunga eða allt lunga að lungnaporti
T2a Æxli >3 cm en ≤4 cm í mesta þvermál
T2b Æxli >4 cm en ≤5 cm í mesta þvermál
T3
Æxli >5 cm en ≤7 cm í mesta þvermál eða aðskilinn hnútur/hnútar í sama lungnablaði og
frumæxlið eða æxlisvöxtur í: brjóstvegg, þindartaug eða gollurshúsi
T4
Æxli >7 cm í mesta þvermál eða aðskilinn hnútur/hnútar í öðru en samhliða lungnablaði
og frumæxlið eða æxlisvöxtur inn í þind, miðmæti, hjarta, stórar æðar í miðmæti, barka,
raddbandataug (recurrent laryngeal nerve), vélinda, hryggjarbol eða berkjukjöl
N: Meinvörp til miðmætiseitla
Nx Ekki er hægt að meta hvort meinvörp til miðmætiseitla séu til staðar
N0 Engin meinvörp í miðmætiseitlum
N1 Meinvörp eða beinn æxlisvöxtur í eitla í lungnaporti sömu megin og frumæxli
N2
Meinvörp í miðmætiseitlum sömu megin miðlínu og frumæxli ásamt meinvörpum í eitlum
undir berkjukili (subcarinal lymph nodes)
N3
Meinvörp í miðmætiseitlum, lungnaporti og hálseitlum (scalene, supraclavicular lymph
nodes) hinum megin við miðlínu miðað við frumæxli
M: Fjarmeinvörp
M0 Engin fjarmeinvörp
M1 Fjarmeinvörp til staðar
M1a
Aðskilinn hnútur/hnútar í hinu lunganu miðað við frumæxli; æxlisvöxtur í fleiðru eða
gollurshúsi eða illkynja frumur í fleiðru- eða gollurshússvökva
M1b Stakt meinvarp utan brjóstkassa
M1c Mörg meinvörp utan brjóstkassa í einu eða fleiri líffærum
TNM-stig T N M
Dulið
krabbamein
TX N0 M0
0 Tis N0 M0
IA1 T1mi N0 M0
T1a N0 M0
IA2 T1b N0 M0
IA3 T1c N0 M0
IB T2a N0 M0
IIA T2b N0 M0
IIB T1a N1 M0
T1b N1 M0
T1c N1 M0
T2a N1 M0
T2b N1 M0
T3 N0 M0
IIIA T1a N2 M0
T1b N2 M0
T1c N2 M0
T2a N2 M0
T2b N2 M0
T3 N1 M0
T4 N0 M0
T4 N1 M0
IIIB T1a N3 M0
T1b N3 M0
T1c N3 M0
T2a N3 M0
T2b N3 M0
T3 N2 M0
T4 N2 M0
IIIC T3 N3 M0
T4 N3 M0
IVA Öll T
stig
Öll N
stig
M1a
Öll T
stig
Öll N
stig
M1b
IVB Öll T
stig
Öll N
stig
M1c
Y F I R L I T S G R E I N