Læknablaðið - 01.01.2022, Blaðsíða 40

40 L ÆKNABL AÐIÐ 2022/108
aggresson), þar sem konur eru sífellt
minntar á kynferði sitt á mismunandi
hátt, hafi áhrif á það hvort konur í lækna-
stétt hafi sig í frammi; sækist eftir stjórn-
unarstörfum,“ segir hún.
„Þetta einskorðast ekki við læknastétt,
en ef konur eru sífellt minntar á að róa
sig aðeins, bíða eftir að komi að þeim,
eru þær ólíklegri til að stíga fram og
segja frá frábærum hugmyndum sínum,
rannsóknarpælingum og krefjast styrkja
og stöðu. Okkur langar að lyfta þessari
pælingu og ræða hvað við getum gert.
Einnig benda á hvaða hegðun viðheldur
kynjamisréttinu.“
Þær benda á að breyta megi vinnu-
staðamenningu með þjálfunarbúðum
á vinnustöðum. „Kenna þarf fólki í
stjórn unarstöðum að þekkja kynjamis-
rétti,“ segir Sunna. Þar byrji vandinn.
„Kynbundið ofbeldi, óviðeigandi mynd-
sendingar og að þau í valdastöðu nýti sér
aðstöðumun gagnvart samstarfsfólki sínu,
er ekki sprottið úr tómi.“ Menning skapi
aðstæðurnar.
„Gerandi hefur alist upp í samfélaginu.
Hann hefur horft á yfirmenn sína tala á
ákveðinn hátt til kvenkyns læknanema“
að þær séu að taka stéttina yfir, hvað þær
séu sætar og svo framvegis. Þetta tengist
allt og þessu þarf að breyta.“
Kastljósið á vanda til langs tíma
En hefur kynferðisleg áreitni í læknastétt
aukist? „Nei,“ eru þær allar sammála um.
„Þetta er bara alls staðar í þjóðfélaginu
óháð status, menntun, vinnustöðum,“
segir Ólöf. Nú hafi fókus verið settur á
vanda sem hafi grasserað í þögn.
En er þá ljóst að umræða um kynjamis-
rétti sé „spari“-umræða, umræða án gagn-
legra aðgerða? „Já, er það ekki. Við sjáum
þegar mál fara af stað að hvorki Landspít-
ali né Háskóli Íslands, sem hafa sett sér
flottar verklagsreglur, bregðast rétt við,“
segir Sunna. Ólöf segir stöðuna hafa sýnt
að ekki sé nóg að efsta lag stjórnenda viti
hvernig taka eigi á málum þegar þau skili
sér aldrei þangað, séu stoppuð af á lægri
stigum.
„Þú átt að fá vinnufrið og vinnuveit-
andinn ber ábyrgð á öryggi starfsmanna
sinna. Það þýðir ekki að horfa á það að
einhver sé svo mikilvægur starfsmaður
að ekki sé hægt að ræða málið við hann.
Ég tel að margir stjórnendur veigri sér við
að eiga samtöl sem þessi. Þeim finnist það
svo óþægilegt,“ segir Ólöf.
„Allir deildarstjórar, yfirlæknar og
yfirmenn innan stofnunarinnar þyrftu
á fræðslu að halda til að geta unnið rétt
úr þessum málum. Hlutverk mannauðs-
deildarinnar ætti að vera að styðja við
stjórnendur til að bregðast við þessari
ómenningu.“
Mannauðsdeild Landspítala á ekki, þótt stór sé, að finna upp hjólið. Þetta segir
Sunna Snædal, formaður vísindasiðanefndar og meðlimur í aðgerðahópi Kvenna
í læknastétt. „Mannauðsdeildin á að líta til þeirra sem gera vel, hvort sem er utan
landsteinanna eða innan, og fá utanaðkomandi aðila til að vinna ábendingar og
málin fyrir sig,“ segir hún.
„Það hefur sýnt sig í svo mörgum málum hérna, ekki aðeins kynbundnu of-
beldi heldur öðrum líka, að þótt Landspítali sé stór vinnustaður er samfélagið
lítið. Þetta er fólk sem hefur lært saman, unnið saman, verið í ábyrgðarstöðum
saman í áratugi. Það er erfitt að ætla að stíga fast til jarðar og setja vini og kunn-
ingja til hliðar á meðan rannsókn stendur yfir. Ákveða hver sé hæfur og hver
ekki.“
Hún segir fáa ef nokkurn telja hlutverkið stjórnendum auðvelt. „Þótt við fáum
forstjóra sem er utanaðkomandi er framkvæmdastjórnin og sviðsstjórnirnar
persónulega tengt fólk. Ofan á það bætist smæð þjóðfélagsins. Fólk þekkist, er
skylt, gift inn í fjölskyldu hvers annars og allavega. Við eigum að hætta að spóla í
því fari.“
Hún bendir á að síðan #MeToo fór af stað hafi þekking vaxið hjá ráðgjöfum.
„Við eigum að nýta okkur það.“
V I Ð T A L
Persónuleg tengsl flækist fyrir
ákvörðunum innan Landspítala