Læknablaðið - 01.01.2022, Blaðsíða 53

L ÆKNABL AÐIÐ 2022/108 53
B R É F T I L B L A Ð S I N S
Margt dynur á Landspítala um þessar
mundir og heimsfaraldur setur alla hefð-
bundna starfsemi úr skorðum. Reksturinn
var þó ekki vandræðalaus fyrir og í raun
man ég ekki eftir að hann hafi verið í
lagi þá áratugi sem ég hef unnið á stofn-
uninni. Af því að mér er annt um það
mikilvæga starf sem þar er unnið, vaknar
spurningin: „Hvað er til ráða?“
Um miðjan áttunda áratuginn vann
ég nokkur sumur í fiskvinnslu og við
togveiðar frá Vestmannaeyjum. Þetta
var fyrir daga kvótakerfisins og höfnin
var full af trollbátum. Allir kepptust við
að veiða sem mest og iðulega var land-
burður af fiski. Bryggjan fyrir framan
Fiskiðjuna fylltist af fiski þegar hæst stóð í
stönginni. Vinnslulínan lá frá móttökunni
inn í vélasalinn, gegnum flakasnyrtingu,
pökkun og loks í tækin þar sem afurðin
var hraðfryst. Aflinn hjá bátunum var
ísaður í lausar stíur og það sem fyrst kom
í trollið var orðið að graut við löndun.
Mikil virðing var borin fyrir aflamagni
en minni fyrir einstaka fiski. Síðan hefur
mikið vatn runnið til sjávar og nú má sjá í
fiskveiðum og vinnslu gríðarlega framför
þar sem áhersla er lögð á sérhvert flak.
Markið sett á aðferð, skilvirkni, verð og
gæði.
Ég tel að glettilega stóran hluta verk-
efna Landspítalans megi skilgreina
sem framleiðslu og þess vegna líkja við
starfsemi sjávarútvegsfyrirtækis – og ég
tel að það viðhorf geti verið hjálplegt.
Hráefni þess síðarnefnda er meðhöndlað
þannig að það skemmist ekki í meðförum
og stefnt á að koma því út í verðmæt-
ara ástandi en við var tekið. Sjúklingar
leita til sjúkrahússins í sama tilgangi en
Hvað er sjúkrahús?
Eiríkur Jónsson
þvagfæraskurðlæknir
eirikjon@landspitali.is
virðisaukinn mælist í betri líðan, virkni
eða lengra lífi. Samlíking sjúkrahúss við
sjávarútvegsfyrirtæki og sjúklinga við
hráefni hljómar kannski óviðeigandi og á
hugsanlega við um skurðlækningar um-
fram aðrar sérgreinar. Ef grannt er skoðað
á hún þó við hjá fleirum. Mér dettur til
dæmis í hug inngrip röntgen-, hjarta- og
meltingarlækna og umfangsmikla dag-
og göngudeildastarfsemi krabbameins-,
gigtar- og blóðsjúkdómalækna. Slík hug-
myndafræði á kannski ekki við um alla
meðferð en ég bendi þó á að sjúklingur
sem leggst inn vegna þunglyndis og
sjálfsvígshugmynda er settur í fjölþætta
meðferð og gæslu sem hugsanlega má
skilgreina sem vandasamt vinnsluferli.
Þá er kennsluhlutverk spítalans gríðar-
lega mikilvægt, hvar nemendur læra rétta
aðferð og rétt handtök. Vísindastörf eru
svo krúnudjásn starfseminnar.
Markmið sjúkrahússins á fyrst og
fremst að vera lausn fjölbreytilegra og
flókinna verkefna frekar en að setja fram-
leiðslumet í þeim einfaldari. Það er ekki
öllum ljóst hversu flókin verkefni eru leyst
á Landspítala og telst til undantekninga
ef sjúklingar eru sendir til annarra landa.
Það telst afrek í sjálfu sér fyrir ekki fjöl-
mennara samfélag og er ein haldbesta
staðfesting á sjálfstæði þjóðarinnar.
Vel má flytja verkefni frá Landspítala
á aðrar sjúkrastofnanir á höfuðborgar-
svæðinu eða út á land. Ég sé ekkert að því
að læknar Landspítala stundi sjúklinga
á öðrum stofnunum og þess vegna sem
starfsmenn spítalans. Þau verkefni sem
ekki tilheyra Landspítala þarf með öllum
ráðum að halda utan þess. Sjúkrahúsið
getur til dæmis aldrei haldið uppi eðli-
legum afköstum ef það á einnig að vera
hjúkrunar- eða dvalarheimili. Það er
ein ástæða þess glundroða sem ríkir nú.
Heimsfaraldur hefur sannanlega aukið
hressilega á upplagið en afhjúpar þó eldra
vandamál.
Fiskiðjan hafði vinnslulínu og það er
auðvelt að koma auga á slíka í skurðlækn-
ingum þó svo hún sé einnig greinileg hjá
öðrum sérgreinum. Göngudeild, dagdeild,
legudeild, skurðstofa, vöknun, gjörgæsla
og sjúkrahótel raða sér til dæmis þannig
upp. Sé línan tekin úr sambandi eða
flæðið tregðast er öll vinnsla og afköst í
uppnámi. Á Covid-tímum hrekkur svo
keðjan endanlega af hjólinu þegar þetta
80 milljarða fyrirtæki snýr sér til einnar
áttar. Einn sér ekki fram úr verkefnum á
meðan annar situr verklaus.
Eftir því sem árin líða verður þetta
vinnsluhlutverk sjúkrahússins mér
hugstæðara og finnst sem augu margra
hvarfli frá þeirri einföldu staðreynd.
Þrátt fyrir að víða sjáist frábært framlag
einstaklinga og eininga, sjá starfsmenn sig
ekki endilega hafa framleiðsluhlutverki
að gegna, hvað þá sem hlekk í virðiskeðju.
Sakna þá hins vökula auga frystihúsverk-
stjórans sem gekk um húsið og umturnað-
ist ef útaf bar.
Eitt og annað gæti Landspítali lært af
reynslu sjávarútvegsins og hvernig sú
grein komst á betri stað, til dæmis með
því að líta á ákveðin viðfangsefni sín sem
framleiðslu. Hana tel ég kjarnann í erindi
sjúkrahússins og standi maður frammi
fyrir vali á milli kosta skal alltaf spyrja:
„Hvað er gott fyrir framleiðsluna?“ Góð
framleiðsla býr til gott sjúkrahús.