Læknablaðið - 01.01.2022, Blaðsíða 37

L ÆKNABL AÐIÐ 2022/108 37
Undanfarin ár hef ég velt ýmsu fyrir mér
varðandi starfsumhverfi lækna á Íslandi.
Við fluttum heim 2014 eftir 7 ára dvöl í
Svíþjóð. Ég var reynslunni ríkari eftir
að hafa byggt upp og rekið heilsugæslu
í Gautaborg ásamt öðru góðu fólki, en
kerfisbreytingar gengu þar í gegn 2009.
Það var spennandi að flytja heim og fara
aftur að starfa í íslenskri heilbrigðisþjón-
ustu. Ég starfaði fyrstu árin sem fram-
kvæmdastjóri lækninga hjá Heilsugæslu
höfuðborgarsvæðisins. Það sló mig fljót-
lega eftir heimkomu hve mikil uppsöfnuð
óánægja var til staðar hjá kollegum mín-
um hér, sem leiddi meðal annars af sér
verkföll árið á eftir. Vissulega hafa síðan
náðst kjarabætur en starfsumhverfi lækna
hér á landi veldur mér og öðrum læknum
áhyggjum.
Eftir heimkomu vann ég að því að
koma á breyttu kerfi í heilsugæslunni
eftir fyrirmynd kerfisins í Gautaborg.
Nýtt fjármögnunar- og gæðakerfi var
tekið í notkun á höfuðborgarsvæðinu
2017. Það ár tóku tvær nýjar heilsugæslu-
stöðvar til starfa, Heilsugæslan Höfða og
Heilsugæslan Urðarhvarfi, sem eru báðar
sjálfstætt starfandi. Hugmyndafræðin að
baki þessu kerfi var meðal annars að gæta
rekstrarlegs jafnræðis og búa til fjölbreytt-
ara starfsumhverfi fyrir heilsugæsluna.
Frá árinu 2017 hefur orðið töluverð efl-
ing innan heilsugæslunnar. Á sama tíma
hefur þó verið reynt af hálfu stjórnvalda
að vinna gegn þessum breytingum með
ýmiss konar mismunun milli heilsugæslu-
Ú R P E N N A S T J Ó R N A R M A N N A L Í
Starfsumhverfi lækna á Íslandi
Í pistlunum Úr penna stjórnarmanna LÍ birta þeir eigin
skoðanir en ekki félagsins.
heimilislæknir og MBA,
framkvæmdastjóri Heilsugæslunnar Lágmúla,
starfandi formaður Læknafélags Íslands
oddur@hglagmuli.is
Oddur Steinarsson
stöðva, eftir rekstrarfyrirkomulagi. Ekki
hefur enn verið brugðist við alvarlegum
ábendingum Samkeppniseftirlitsins þar
að lútandi, sem sendar voru heilbrigð-
isráðuneytinu 2017. Þvert á móti voru
sjálfstætt starfandi heilsugæslustöðvar og
Læknavaktin sniðgengnar þegar kom að
þakklætisvotti til starfsfólks í heilbrigðis-
þjónustu fyrir frammistöðu í COVID sem
veittur var sumarið 2020.
Svona vinnubrögð varðandi mismunun
gagnvart rekstrarformum í heilbrigðis-
þjónustu get ég fullyrt að hefðu aldrei
verið liðin í Svíþjóð. Þar er mun meira eft-
irlit með heilbrigðisþjónustunni og meiri
agi í stjórnsýslunni. Þar hefur Samkeppn-
iseftirlitið einnig formlegt eftirlit með allri
framkvæmd.
Á Íslandi vantar skýrari skilgreiningar
á því hver á að gera hvað. Verkefni fara á
milli þegar starfsemi hættir á einum stað
og annar þarf að taka við þeim verkefn-
um, oft án þess að nokkurt samtal hafi
átt sér stað. Þar af leiðandi fylgir ekki
fjármagn slíkum verkefnatilfærslum. Slíkt
getur haft neikvæð áhrif á aðra starfsemi
þeirrar einingar sem þarf að bæta á sig
verkefnum. Vinnuálag eykst því verkefnin
þarf að leysa.
Það ásamt oft á tíðum ófullnægjandi
vinnuaðstöðu eykur líkur á því að mis-
tök geti orðið. Þá virðist nú meiri harka
í málsmeðferð kvörtunarmála gagnvart
heilbrigðisstarfsfólki. Sem dæmi má
nefna dómsmál gegn hjúkrunarfræðingi á
Landspítala fyrir nokkrum árum. Í nýlegri
rannsókn varðandi lækna í Noregi kemur
fram að heimilislæknar eru í 8 sinnum
meiri hættu á að fá áminningu eða verða
sviptir starfsleyfi miðað við sjúkrahús-
lækna og héraðslæknar í 20-faldri áhættu.
Því er mikilvægt að skoða hvernig yfir-
völd vilja taka á slíkum málum hér. Ef
ætíð á að grípa til hörðustu úrræða gagn-
vart heilbrigðisstarfsfólki, ef eitthvað fer
úrskeiðis, er hætta á að við munum missa
lækna og aðra heilbrigðisstarfsmenn úr
starfi. Kostnaður eykst og álag á kerfið
annars staðar eykst, þar sem tilvísanir
til dæmis á bráðamóttökur aukast. Gott
eftirlit er þó nauðsynlegt. Í því felst bætt
heilbrigðiskerfi og aukið öryggi sjúklinga.
Mikilvægt er að við vinnum að því
að bæta áðurnefnd atriði í okkar samfé-
lagi. Þannig munum við geta byggt upp
heilbrigðiskerfið hér og laðað heim gott
heilbrigðisstarfsfólk að loknu námi er-
lendis. Við erum í alþjóðlegri samkeppni
um starfskrafta heilbrigðisstarfsmanna og
þurfum að geta boðið upp á gott starfs-
umhverfi til að viðhalda góðri heilbrigð-
isþjónustu. Það að fá unga sérfræðilækna
aftur heim að loknu sérnámi hefur verið
ein meginástæða þess að við höfum átt
heilbrigðiskerfi eins og best gerist. Það
þarf þó áfram að hlúa að því. Við erum að
vinna í því að bæta húsnæðismálin víða,
bæði á Landspítala og í heilsugæslunni,
en gleymum ekki mannauðnum.
Fyrir hönd stjórnar Læknafélags Ís-
lands óska ég félagsmönnum og fjölskyld-
um þeirra farsældar á komandi ári!
LÆKNAFÉLAG ÍSLANDS - MAIN LOGO + 100 YEARS ANNIVERSARY LOGO
FAL
Árni Johnsen
Þórdís Þorkelsdóttir
FÍH
Margrét Ólafía Tómasdóttir
FSL
Theódór Skúli Sigurðsson
Guðrún Dóra Bjarnadóttir
LR
Guðmundur Örn Guðmundsson
Ingibjörg KristjánsdóttirOddur Steinarsson starfandi formaður
Stjórn Læknafélags Íslands