Heilbrigðisskýrslur - 04.12.1988, Síða 33

31
RANNSðKNIR Á HEYMAURUM
Thorkil E. Hallas
Statens skadedyrlaboratorium, Lyngby, Danmark
Siguróur H. Richter
Tilraunastöð Háskólans i meinafræói aó Keldum
Á síóari árum hefur komið i ljós, að ofnæmi fyrir heymaurum er
ein af orsökum þess, aó margir íslenskir bændur þola illa hey-
ryk. Ofnæmiö sem maurarnir valda er bráðaofnæmi, sem kemur
venjulega fram um 10 - 20 mínútum eftir aó þeir sem meö
ofnæmió eru hefja vinnu vió hey að vetrarlagi. Algeng ein-
kenni eru rennsli úr augum og nefi, eöa asthmaköst.
Heymaurarnir eru lítil dýr. Flestir þeirra eru minni en
punktur i bók. Venjulega verða menn ekki varir við þá, fyrr
en svo mikið er orðið af þeim, aö það likist einna helst gráu
ryki. Heymaurarnir tilheyra svonefndum áttfætlumaurum (Acar-
ina) , og séu þeir skoðaðir i smásjá, kemur i ljós aö þeir
likjast örsmáum hvitum eóa ljósleitum köngurlóm.
Heymaurar lifa úti i náttúrunni, en fjöldi þeirra þar er
sjaldan mikill. Þeim fjölgar fyrst verulega þegar lifsskil-
yrðin i umhverfi þeirra verða þeim hentug. Þeir berast inn i
hlöðurnar með heyinu af túnunum, en einnig geta þeir borist i
nýtt hey úr heyafgöngum eða fyrningum, sem fyrir eru i hlöð-
unni. Þegar heyió er komió í hlöðu, hverfa úr þvi þær myglu-
sveppategundir sem lifa á túnunum, en i staðinn nær hlöðumygl-
an yfirhöndinni. Á þessum myglusveppum nærast heymaurarnir og
þeim fjölgar ört. Á lifsferli sinum skipta maurarnir margoft
um ham, og þar sem maurar hafa verið um nokkurt skeió er auk
lifandi maura, ávallt mikið um brot úr tómum hömum, eggjaleif-
um og mauraskit. Þetta er maurarykið. Það þyrlast upp i
hvert sinn sem hreyft er við heyinu, og fyrir þvi fá sumir
ofnæmi.