Heilbrigðisskýrslur - 04.12.1988, Síða 77

75
RANNSðKNIR A HEYMÆÐI I ISLENSKUM HESTUM
Eggert Gunnarsson
Tilraunastöð Háskólans i meinafræði, Keldum
Tryggvi Æsmundsson
Vífilsstaðaspitala
og
Þorkell Jóhannesson
Rannsóknarstofu Háskóla Islands i lyfjafræði
I. Inngangur
Heymæði i hestum er fyrst getið hér á landi árió 1837 af
Jóni Hjaltalin (4) . I lýsingu sinni á heymæói lagði hann
áherslu á aó hestar meó heymæði hefðu hósta og andþyngsli á
stalli á vetrum, en sýndu litil eóa engin einkenni úti á
sumrin. Samhengi milli heygjafar og sjúkdómsins hefur þannig
verið þekkt frá upphafi.
Heymæði i hestum minnir mjög á heymæði i mönnum (heysýki,
heysótt, "Farmers lung"), sem er fyrst getió hér á landi 1790
af Sveini Pálssyni (5).
Orsök þessa sjúkdóms var lengi vel óljós. Fyrir um 25
árum var sýnt fram á aó i blóði manna meó heysýki væru
svokölluó fellimótefni gegn "extracti" úr mygluðu heyi (7).
Siðar var sýnt fram á að fellimótefni voru fyrst og fremst
gegn hitasæknu geislabakteriunni Hicropolyspora faeni (6). Nú
eru menn yfirleitt sammmála um að heymæói sé ofnæmissjúkdómur,
þar sem áreitið er M.faeni eða aðrar örverur i mygluðu heyi.
Rannsóknir okkar beindust aö þvi aó kanna fellimótefni
gegn M.faeni og nokkrum öðrum örverum og gildi svokallaðs
felliprófs til greiningar á heymæði i hestum. Itarleg grein
hefur verió gerð fyrir þessum rannsóknum annars staðar (1) og
verður hér látið nægja að drepa á helstu atriói.