Bændablaðið - 06.10.2022, Blaðsíða 38

38 Bændablaðið | Fimmtudagur 6. október 2022
UTAN ÚR HEIMI
Enorm Biofactory:
Stærsta skordýraeldi
á Norðurlöndum
Rétt utan við Horsens á Jótlandi
stefnir fóður- og matvælafyrirtækið
Enorn Biofactory á að starfrækja
stærstu skordýraeldisstöð á
Norðurlöndum. Blaðamaður
Bændablaðsins heimsóti stöðina
síðastliðið sumar og fræddist um
áformin og væntanlegar afurðir
eldisstöðvarinnar.
Í dag framleiðir Enorn milli 10
og 15 tonn af lirfum á viku en gangi
áætlanir eftir mun fyrirtækið innan
tíðar framleiða um 100 tonn af lirfum
svartra herflugna af tegundinni
Hermetia illucens á dag um mitt
næsta ár. Með aukinni framleiðslu
mun starfsmönnum fyrirtækisins
fjölga úr 12 í 55.
Lirfurnar eru þegar í dag
þurrkaðar og notaðar sem fóður
fyrir fiska, svín, alifugla og ýmiss
konar gæludýr og meðal annars í
hundafóður.
Fóður og manneldi
Stig Veis Jørgensen, markaðsstjóri
Enorm, segir að þrátt fyrir að áform
fyrirtækisins séu stór í sniðum hafi
lengi verið talað um skordýraeldi
í háði og sem eins konar brandari.
„Við hjá Enorm erum á öðru máli
og sannfærð um að eldið eigi
framtíðina fyrir sér. Til að byrja með
einbeitum við okkur að afurðum til
fóðurframleiðslu en ég er viss um
að skordýraprótein verði notað til
manneldis eftir nokkur ár.“
Samkvæmt yfirlýsingu Enorm er
stefna fyrirtækisins að vinna að og
hjálpa til við að tryggja fæðuöryggi
fólks í framtíðinni og á sama tíma að
ofnýta ekki náttúruauðlundir jarðar
né menga að óþörfu.
Éta úrgang frá matvælaiðnaði
„Eftir að eldið og verksmiðjan því
tengdu er komið á fullt komum
við til með að framleiða um 100
tonn af lirfum á dag. Lirfurnar
lifa mestmegnis á úrgangi
frá matvælaiðnaði og jafnvel
matarafgöngum frá heimilum.
Flugurnar eru því ekki matvondar og
því auðvelt að fá fóður handa þeim.“
Jørgensen segir að þrátt fyrir að
lirfurnar séu ekki kreðsnar á fóður
verði að gæta þess að gefa þeim ekki
hvaða sem er.
„Það mega til dæmis ekki finnast
leifar af skordýraeitri í fæðunni því
það getur drepið flugurnar.“
Flugurnar nýta fæðuna vel og að
jafnaði fást níu kíló af lirfum úr tíu
kílóum af fóðri.
Verpa frá 700 til 1.200 eggjum
Svartar herflugur eins og Danirnir
ala eru að meðaltali 16 millimetrar á
lengd, svartar að lit með lítils háttar
gljáa. Hausinn er hlutfallslega stór,
augun vel þroskuð og fálmararnir
langir.
Kvenflugur verpa frá 700 til
1.200 eggjum í sérhönnuð varphólf
í eldinu og klekjast eggin út á fjórum
dögum. Við klak eru lirfurnar um einn
millimetri að lengd. Þær vaxa hægt
fyrstu dagana en taka svo vaxtarkipp
og ná réttri stærð til áframvinnslu á 17
dögum. Líftími flugnanna frá varpi er
milli 45 til 60 dagar og fullorðnar
herflugur drepast fljótlega eftir varp.
Flugurnar þurfa ekki mikið
rými og eldið felst aðallega í að sjá
flugunum fyrir æti og halda á þeim
réttu hita-, raka- og birtustigi.
Aðspurður sagði Jørgensen
að miðað við núverandi hitastig í
Danmörku myndu flugurnar ekki
lifa utandyra og því ekki hætta á að
þær yrðu plága í landinu.
Framleiðsluferlið
Í grófum dráttum er framleiðsluferlið
hjá Enorn á þann veg að flugurnar
lifa í búrum þar sem þær para sig
og verpa í varphólf. Varphólfin eru
flutt í ræktunarhús með vaxtarbásum
þar sem eggin klekjast út og lirfurnar
fara í eldi.
Eftir að lirfurnar hafa ná kjörstærð
eru þær þurrkaðar og pressaðar og
malaðar í duft sem er gerilsneytt og
unnið í prótein og trefjar. Auk þess
sem unnin er olía úr þeim. /VH
HURÐIR
Tunguháls 10, 110 Reykjavík, sími 567 3440, vagnar@vagnar.is, vagnar.is
• Stuttur afhendingartími
• Hágæða íslensk
framleiðsla
• Val um fjölda lita í
RAL-litakerfinu
• Vindstyrktar hurðir
Bílskúrs- og iðnaðarhurðir
Iðnaðarhurðir
Iðnaðarhurðir með gönguhurð
Bílskúrshurðir
Hurðir í trékarma
Tvískiptar hurðir
Smíðað eftir máli
Fyrsta flokks þjónusta og ráðgjöf
Lirfur í æti. Svartar herflugur eins og Danirnir ala eru að meðaltali 16
millimetrar á lengd. Myndir / VH
Stig Veis Jørgensen, markaðsstjóri
Skog A/S sem á Enorm.
Sameinuðu þjóðirnar gáfu út
fyrir nokkrum árum að áratugur
fjölskyldubúskapar skyldi vera
frá 2019-2028.
Markmiðið með því er að
varpa ljósi á hvað það þýðir að
stunda fjölskyldubúskap í heimi
sem breytist hratt og sýna fram
á mikilvægt hlutverk þess konar
búskapar. Litið er á átakið sem
lið Sameinuðu þjóðanna í að ná
sjálfbærnimarkmiðum sínum.
Um 80% af þeim mat sem við
neytum veltur á vinnu fjölskyldubúa
um allan heim og því eru þessi
bú í lykilstöðu til að eyða hungri
og að móta framtíð matvæla.
Fjölskyldubúskapur býður upp
á einstakt tækifæri til að tryggja
fæðuöryggi, bæta lífskjör, fara
betur með náttúruauðlindir, vernda
umhverfið og ná fram sjálfbærri
þróun, sérstaklega í dreifbýli.
Fjölskyldubúskapur er í lykilstöðu
til að gera matvælakerfi á hverju
svæði sjálfbærari, en til þess þurfa
stjórnvöld að styðja bændurna í að
minnka matarsóun og að stjórna
betur náttúruauðlindum. Ákall
Sameinuðu þjóðanna er að til að
auka vægi fjölskyldubúskapar og
til að stuðla að nýliðun þurfi bændur
að hafa aðgang að innviðum, tækni,
nýsköpun og mörkuðum. /ehg
Ætla að auka vægi
fjölskyldubúskapar
Svartar herflugur og lirfur.
Lausnin gegn óstöðugum
mörkuðum er landbúnaður
Það er ekkert launungarmál
að heimsfaraldurinn og síðar
innrás Rússa í Úkraínu hafa
valdið óstöðugleika og óvissu
um framtíðina á alþjóðlegum
mörkuðum, fyrir bændur en einnig
fyrir neytendur.
Alþjóðasamtök bænda (WFO)
hafa vegna þessa sent frá sér
yfirlýsingu þar sem þau benda á að
lausnin við þessu ástandi sé meiri
landbúnaður því bændur séu kjarninn
í sjálfbærum matvælakerfum.
Að mati alþjóðasamtakanna
ætti leiðin fram á við að varðast
af fjölbreytileika landbúnaðar og
matvælakerfa sem eru gagnsæ og full
nýsköpunar. Samtökin mótmæla því
að oft og tíðum er það á fárra höndum,
oft og tíðum aðila sem eru ótengdir
landbúnaðar- og dreifbýlisheiminum
að segja til um reglurnar og gefa til
kynna hvaða stefnu skuli fara. Matur
sé svo margt, landsvæði, náttúra,
menning, heilsa, fjölbreytileiki og
það sé ástríðu og umhyggju bænda
fyrir umhverfinu að þakka.
Áhersla samtakanna er að slá á
þau neikvæðu áhrif sem sérstaklega
búfjárgeirinn hefur fengið á sig
undanfarin ár þar sem hann er
ranglega stimplaður að mati
samtakanna, í umræðunni um að
skipta út dýrapróteinum fyrir matvæli
sem ræktuð eru á rannsóknarstofum.
Að mati samtakanna er sú tegund
ræktunar ógn við umhverfis- og
matvælafullveldi ásamt lýðræði
landa. Náttúra og ræktun dýra
hefur nú þegar leyst mörg af þeim
málum sem tilbúin matvæli þykjast
leysa hvað varðar sjálfbærni, þar
á meðal orku, hreinlæti, æxlun
frumna og vaxtarþætti. Bændur og
ræktendur um allan heim taka þátt í
að bæta sjálfbærni framleiðslunnar,
til hagsbóta fyrir umhverfið og til
að svara kröfum samfélagsins.
Tilraunaræktuð matvæli leysi
ekki vandamálið við að auka
sjálfbærni matvælaframleiðslu
vegna mikillar orkuþarfar sem
þarf í rannsóknarferlinu. Á þessum
forsendum segir WFO nei við
öllum tilraunum til að skipta út
matvælum fyrir þau sem gerð eru
á tilraunastofum í stað hjá bændum
sem rækta landið. Eða eins og Theo
De Jager, forseti WFO, orðaði
það í yfirlýsingu frá samtökunum:
„Bændur þurfa frið, en þar að auki
þarf friður á bændum að halda.“ /ehg