Bændablaðið - 06.10.2022, Blaðsíða 40

40 Bændablaðið | Fimmtudagur 6. október 2022
LÍF&STARF
Eimverk stefnir að því að tífalda
framleiðslu sína á viskíi og öðrum
sterkum vínum á næstu tíu árum.
Samhliða aukningunni ætlar
fyrirtækið að tífalda ræktun á
byggi. Auk þess sem það stundar
tilraunaræktun á kúmeni.
Eva María Sigurbjörnsdóttir, fram-
leiðslustjóri Eimverks, segir
að hugmyndin sé að tífalda
framleiðsluna af hreinum spíra
á næstu tíu árum. „Það er nógur
markaður fyrir vörunni og nóg til af
landi til að auka ræktun á því byggi
sem þarf til framleiðslunnar.“
Hámarksframleiðsla
Að sögn Evu ræktar fyrirtækið sjálft
allt sitt bygg. „Í dag erum við að
nota í kringum 100 tonn af byggi
til að framleiða 40 þúsund lítra
af hreinum spíra. Við þurfum því
að auka ræktunina tífalt á næstu
tíu árum til að ná markmiðinu um
að auka framleiðsluna tífalt eða í
þúsund tonn.“ Eimverk var stofnað
árið 2009 og fyrstu vörur þess fóru á
markað fjórum árum seinna. Vöxtur
fyrirtækisins hefur verið hraður og
nú er svo komið að það hefur náð
hámarksframleiðslu með núverandi
tækjabúnaði.
Markaður um allan heim
„Til þess að áformin gangi eftir
þurfum við að bæta við okkur tækjum
þar sem við erum í dag komin í
hámarksframleiðslu með þeim
tækjum sem við eigum. Næsta skref
er að kaupa stærri kopareimingar-
tæki og bæta framleiðsluferlana
hjá okkur og skella okkur í að auka
framleiðsluna.“
Eva María segir að í dag selji
fyrirtækið yfir 90% framleiðslunnar
erlendis. „Stærsti markaðurinn
okkar er í Evrópu og sérstaklega
í Þýskalandi en við erum líka að
selja til Kína, Japan og Ástralíu.
Við höfum verið róleg við að koma
okkur á Bandaríkjamarkað þar
sem við höfum einfaldlega ekki
getað framleitt nóg til að sinna
þeim markaði.“
Tíföld ræktun á byggi
Eimverk á jörðina Bjálmholt í
Holtum sem er 270 hektarar að
stærð. „Jörðin hentar ekki öll til
byggræktar þar sem hún er mikið
mýrlendi. Við leigjum Akra af
Landgræðslunni í Gunnarsholti til að
hafa aðgang að sendnum jarðvegi á
móti mýrarjarðveginum í Bjálmholti
og svo höfum við einnig aðgang að
landi við Læk í Rangárþingi ytra.
Ástæðan fyrir því að við viljum
dreifa ræktuninni er til að draga úr
áhættunni, því ef það eru þurr sumur
virkar mýrarjarðvegurinn vel en í
blautum sumrum er betra að rækta
í sandi. Þegar ræktunin hefur gengið
best hjá okkur erum við að fá 125
tonn af 30 hekturum þannig að við
erum að tala um bygg af tæpum 300
hekturum til framleiðslunnar. Auk
þess sem við höfum keypt bygg frá
Sandhóli og Þorvaldseyri.“
Eimverk kaupir vinnu við
þreskingu byggsins en þurrkar það
sjálft sem gengur fyrir heitu vatni
auk þess sem fyrirtækið á eigin
hreinsara og flokkara.
Tilraunaverkefni í kúmenrækt
Eva María segir að auk þess
að rækta bygg sé Eimverk með
tilraunaverkefni í ræktun á kúmeni.
„Í ár fengum við um 700 kíló af
óhreinsuðu kúmeni en á síðasta
ári töpuðum við allri uppskerunni
í vonskuveðri og fræin dreifðust
allt í kringum akurinn og ekki
itt einasta fræ eftir sem við gátum
nýtt.“
Upprunalega fræið í tilrauna-
ræktunina tíndi Eva úti í Viðey á
Kollafirði í Faxaflóa þar sem það
vex villt eftir að það smitaðist
út eftir að Skúli fógeti flutti það
þangað til ræktunar. Auk þess sem
Eimverk hefur notast við finnskt
yrki í tilrauninni.
„Byggið sem við notum er allt
íslenskt og grunnurinn að öllum
spíranum sem við framleiðum en
við notum kúmenið í brennivínið.“
/VH
Bjálmholt í Holtum. Myndir / Eimverk
Eimverk Distillery:
Tífalda fram-
leiðsluna á 10 árum
Næsta skref er að kaupa stærri kopareimingartæki og bæta framleiðsluferlana.
Eva María Sigurbjörnsdóttir, framleiðslustjóri Eimverks.
Rúlluvél af gerðinni Claas
Rollant 44 var nýlega flutt
á Landbúnaðarsafnið til
varðveislu. Sú rúlluvél var tekin
í notkun í lok sumars árið 1982 í
Nesi í Reykholtsdal af feðgunum
Bjarna Guðráðssyni og Sigurði
Bjarnasyni.
Þetta eintak er fyrsta rúlluvélin
sem tekin var í búvélaprófanir á
Hvanneyri og önnur af tveimur
fyrstu Claas rúlluvélum landsins.
Umboðið fyrir Claas
landbúnaðartæki var hjá Dráttar-
vélum hf., sem var dótturfyrirtæki
SÍS. Gunnar Gunnarsson,
þáverandi framkvæmdastjóri
Dráttarvéla hf.,
man vel eftir því
þegar Bjarni kom
á skrifstofuna til
sín með eintak af
Norsk landbruk
undir hendinni
veturinn 1981-
1982. Í því blaði
voru myndir af
nýrri vél sem hafði
reynst vel erlendis
til að binda hey í
rúllubagga og
óskaði hann eftir
því að Dráttarvélar hf. myndu
útvega honum eina slíka.
Gunnar varð við þeirri ósk og í
ágúst árið 1982 var rúlluvél komin
í notkun í Nesi.
Þessi tiltekna vél var þó ekki
fyrsta rúlluvélin á landinu, en
í byrjun sumars sama ár höfðu
nokkrar vélar (líklegast tvær eða
þrjár) af gerðinni Krone farið til
íslenskra bænda. Sú saga verður
tekin fyrir síðar.
Afraksturinn tryggari
Gunnar segir að með þessum
vélum og með rúllupökkuninni
hafi orðið bylting í fóðurverkun
hér, bæði er varðar magn og gæði.
Um langt árabil höfðu bændur
glímt við verkun heyja í alls konar
turnum og gryfjum með misgóðum
árangri. Því gátu oft fylgt
vandamál – ef ekki tókst að fergja
almennilega og loka fyrir aðgang
súrefnis gat myndast hin fúla
smjörsýrugerjun. „Því fylgdi vond
lykt sem smaug í gegnum merg
og bein og í sparifötin sem menn
notuðu á laugardagsballinu. Þetta
breyttist allt með rúllutækninni
og líf elskenda fór að lagast í
sveitunum,“ segir Gunnar, sem
um árabil spilaði á sveitaböllum.
Við verkun rúllubagga hafi
afraksturinn verið miklu tryggari
samanborið við þær aðferðir sem
áður voru notaðar.
Sigurður Bjarnason segir vel hafi
gengið að tileinka sér þessa tækni
þar sem notkun rúlluvélarinnar
úti á túni svipaði til vinnulags við
notkun á sjálfhleðsluvagni. „Það
var spennandi að taka þátt í þessari
þróun og breyta heyskaparaðferðum
til hins betra.“ Eftir þetta komu
rúllurnar alfarið í staðinn fyrir
votheyið á bænum, en laust þurrhey
var áfram verkað samhliða.
Settar í poka
Á þessum árum áttu bændur hvorki
rúllugreipar né plastpökkunarvélar
eins og notaðar eru í dag, því hafi
meðhöndlun rúllubagganna krafist
öðruvísi vinnulags en tíðkast núna.
Þegar búið var að binda baggana
úti á túni þurfti að flytja þá heim
sem fyrst og setja þá í þar til gerða
plastpoka um leið og þeim var
staflað í stæðu. Í Nesi var flatgryfjan
notuð sem geymslustaður.
Pökkunin gat verið þriggja manna
verk, þar sem einn var á traktor og
lyfti rúllunum með sérútbúnum
tindi á ámoksturstækjunum og
keyrði inn í hlöðu. Síðan voru
tveir sem settu pokann yfir og
bundu fyrir með teygjum útbúnum
úr dekkjaslöngum. Rúllunum var
staflað í þrjár til fjórar hæðir og
voru ekki hreyfðar fyrr en kom að
því að gefa þær. Þegar rúllurnar
voru meðhöndlaðar fyrir gjafir
að vetrinum var þeim lyft með
sérstöku spjóti sem hengt var í
rafmagnstalíu á hlaupaketti. Þar
sem pokarnir voru gjarnan notaðir
oftar en einu sinni þurfti að byrja á
að leysa teygjuna áður en þeim var
lyft og sekkurinn tekinn af.
Kippur fylgdi
plastpökkunarvélunum
„Fyrstu árin voru menn spenntir
fyrir þessu og ég var í tvö-þrjú
ár að rúlla fyrir aðra bændur
þangað til þeir voru búnir að fá sér
rúlluvél sjálfir,“ segir Sigurður.
Eftir fjögur ár var tæknin orðin
útbreidd í sveitinni kringum hann.
Þegar plastpökkunarvélar komu
fram á sjónarsviðið kom mikill
kippur í rúlluvæðinguna þar
sem meðhöndlunin varð talsvert
auðveldari. Rúlluvélin í Nesi var
notuð þangað til Bjarni hætti í
búskap árið 2001. Sigurður segir að
vélin hafi verið áreiðanleg þar sem
gangverkið var tiltölulega einfalt.
Einstaka sinnum skemmdust legur,
en að öðru leyti gekk notkunin
klakklaust fyrir sig. /ÁL
Árdagar rúlluverkunar
Ein af fyrstu rúlluvélum landsins hefur verið flutt á Landbúnaðarsafnið
á Hvanneyri til varðveislu. Þessi vél er af gerðinni Claas Rollant 44 og
var í notkun í Nesi í Reykholtsdal frá 1982 fram yfir aldamót. Mynd / ÁL
Mynd sem birtist í Frey 1. júní 1983 Mynd / timarit.is
SAGA VÉLAR