Bændablaðið - 06.10.2022, Blaðsíða 48

48 Bændablaðið | Fimmtudagur 6. október 2022
LESENDARÝNI
Tækifæri á sviði ylræktar
Í byrjun september síðastliðnum
komu tveir erlendir sérfræðingar
í ylrækt í heimsókn til
Landbúnaðarháskóla Íslands.
Markmið heimsóknarinnar var
að ræða framtíðartækifærin innan
ylræktar á Íslandi og hvernig
Landbúnaðarháskóli Íslands
getur stutt við uppbyggingu
greinarinnar.
Heimsóknin
hefur staðið til
í nokkurn tíma,
og því var það
gleðilegt að
taka loks á móti
prófessor Julián
Cuevas González
og dr. Esteban
José Baeza
Romero þann 7.
september.
Prófessor Julián Cuevas
González er aðstoðarrektor við
Almeria háskólann á Spáni og ber
ábyrgð á alþjóðamálum háskólans.
Hann hefur stýrt vinnu við gerð
Evrópuumsóknarinnar UNIgreen
með Landbúnaðarháskóla Íslands
og sex háskólum til viðbótar á Ítalíu,
í Portúgal, Frakklandi, Póllandi,
Búlgaríu og Belgíu, sem fékkst
samþykkt nú í haust. Verkefnið
snýr að því að byggja upp samstarf
milli háskólanna, meðal annars með
sameiginlegum námsbrautum og
auknum rannsóknum, og þar opnast
ný tækifæri, meðal annars á sviði
ylræktar en háskólinn í Almeria er
framarlega á því sviði.
Dr. Esteban José Baeza Romero
hefur unnið við Wageningen
University Research (WUR) í
Hollandi, sem er einnig einn fremsti
háskólinn í heiminum á sviði
ylræktar. Esteban stýrir nú eigin
ráðgjafarfyrirtæki, Future Farms
Solutions. Hann hefur yfirgripsmikla
þekkingu á tækniþróun innan
greinarinnar og hefur komið að
fjölmörgum alþjóðlegum rannsókna-
og nýsköpunarverkefnum,
m.a. Geofood verkefninu, sem
sneri að því að nýta jarðhita í
hringrásarframleiðslu matvæla.
Verkefnið var unnið í samstarfi við
sérfræðinga á Íslandi og í Slóveníu,
með stuðningi frá Geothermica,
Rannís og ráðuneytum í Hollandi
og Slóveníu. Esteban hefur kynnt sér
tækifærin innan ylræktar hérlendis,
en hann vann skýrslu sem nefnist
„Business case for large scale crop
production in greenhouse facilities
in Iceland for the global market“ sem
kom út á síðasta ári og er öllum opin.
Julian og Esteban héldu erindi
á ráðstefnu Landbúnaðarháskóla
Íslands, Orkídeu og fleiri aðila
um nýsköpun og tækifæri í
matvælaframleiðslu sem haldin
var á Selfossi 8. september. Farið
var í heimsókn til Friðheima,
Espiflatar og Gufuhlíðar í Reykholti
í Biskupstungum og í gróðrarstöðina
Lambhaga og rætt við eigendur
stöðvanna um stöðu ylræktar á
Íslandi og tækifærin til framtíðar. Þá
var boðað til opins fundar á Flúðum
í samstarfi við Bændasamtök Íslands
þar sem Esteban og Julian héldu
erindi og málin voru rædd. Þeim
þótti mikið til koma hvernig staðið
væri að framleiðslunni hérlendis og
hversu góður árangur hefði náðst
í íslenskri ylrækt, bæði varðandi
framleiðslumagn og gæði.
Meginspurningin sem borin
var upp af þeim félögum var af
hverju framleiðslan væri ekki meiri
en raun ber vitni á Íslandi, og þá
jafnvel einnig til frekari vinnslu með
nýtingu jarðvarma og til útflutnings.
Þær stöðvar sem heimsóttar voru
eiga það allar sameiginlegt að hafa
aukið framleiðslu sína verulega á
undanförnum misserum og vel er
tekið á móti þeim hágæðaafurðum
sem boðnar eru neytendum. Byggð
hafa verið ný gróðurhús sem ýmist
hafa verið keypt frá Danmörku eða
Hollandi. Nýju húsin eru nokkuð
hærri en þau sem fyrir eru og ljóst að
tækniframfarir eru hraðar í þessum
geira. Sjálfvirknin er sífellt að þróast
og eykur það enn samkeppnishæfni
Íslands í alþjóðlegu samhengi
þar sem launakostnaður hér er
hlutfallslega hár.
Niðurstaða heimsóknarinnar
var að tækifæri Íslands á sviði
ylræktar eru mikil og brýnt að
Landbúnaðarháskóli Íslands nýti
þau sterku alþjóðlegu tengsl sem
myndast hafa við tvo sterkustu
háskólana í Evrópu á þessu sviði.
Næstu skref verða að útfæra tillögur
að samstarfi nánar og verður í því
sambandi haft náið samráð við alla
hagaðila og stjórnvöld þar með talin.
Ragnheiður I. Þórarinsdóttir
rektor LbhÍ.
Ragnheiður I.
Þórarinsdóttir.
Hildur Ósk Sigurðardóttir garðyrkjubóndi í Gufuhlíð, Julián Cuevas González, Dr. Esteban José Baeza Romero,
Ragnheiður Þórarinsdóttir, rektor LbhÍ og Axel Sæland, formaður búgreinadeildar garðyrkjunnar hjá BÍ.
Mynd / Aðsend
Bændur mæta
þörfum okkar
um fæðuöryggi
með gæðavörum
sem erfitt er að
jafna.
Það er okkar
hlutverk að
mæta þeim að
sama skapi.
Þeir glíma við
krefjandi starfsaðstæður sem flestir
myndu aldrei sætta sig við. Það
er sérstaklega vegna harðnandi
samkeppni í smásölu, þá aðallega
við erlenda stórframleiðendur sem
fullnægja ekki sömu stöðlum og
gert er hér heima, og regluverks sem
vinnur ekki með atvinnugreininni.
Nauðsynleg hagræðing
Staðreyndin er sú að staðan er orðin
verulega þung. Þá sérstaklega í
sauðfjárrækt og nautgriparækt.
Á sama tíma og stjórnmálamenn
keppast um að ræða mikilvægi
fæðuöryggis þá gleyma margir
þeirra að matreiða lausnir. Staðan
mun ekki leysast án þess að grípa
til aðgerða, og það strax.
Til eru fjölmargar aðgerðir
sem við getum farið í. Eitt dæmi
væri að endurskoða tollsamning
okkar við ESB. Höfuðmarkmiðið
í samningunum verður að vera að
skapa íslenskum landbúnaði eðlileg
og sambærileg samkeppnisskilyrði
gagnvart þeim landbúnaði sem hann
á að keppa við. Það er vandasamt að
keppa við innflutning matvöru þar
sem allt önnur lögmál gilda.
Í dag á Alþingi ræddi ég aðra
leið, sem við í Framsókn höfum
lengi unnið að. Leið til hagræðingar
innlendra kjötframleiðenda. Hún er
að heimila sameiningu afurðastöðva
innan kjötframleiðslunnar
með undanþáguákvæði innan
búvörulaga, sem veitir undanþágu
frá samkeppnislögum. Þessi
undanþága hefur nú þegar verið
veitt til mjólkurframleiðenda,
og það er engin fyrirstaða til
staðar fyrir því að slíkt verði gert
fyrir kjötframleiðendur. Ýmsar
greiningar hafa verið gerðar á
mögulegri hagræðingu innan
geirans. Þær benda til allt að 1,5
milljarða hagræðing gæti orðið innan
sauðfjár- og nautgriparæktunar. Ef
svína- og alifuglarækt væru tekin
með yrði talan enn hærri, þ.e.
um 2-3 milljarða hagræðing af
sameiningu á ári.
Grundvallaratriðið er að
ná fram hagræðingu og lækka
framleiðslukostnaðarverð. Í því
samhengi er ekki einungis verið að
hugsa um hag frumframleiðandans
heldur alla virðiskeðjuna.
Markmiðið er að tryggja hag allra,
ekki síst neytenda.
Augljós lykill
Með þessari einföldu lagabreytingu
er hægt að stuðla að samvinnu
innan innlendrar kjötframleiðslu.
Með því gerum við innlenda
framleiðslu samkeppnishæfari á
alheimsmælikvarða, stuðlum að
mikilli hagræðingu og bætum
starfsaðstæður og rekstrargrundvöll
bænda. Þetta eru markmið sem eru
öllum til heilla, allt frá framleiðanda
til neytanda.
Framsóknarfólk hefur ávallt sagt
að samvinna sé lykill að velgengni.
Þetta á við kjötframleiðslu rétt eins
og við stjórnmálastarf. Leyfum
bændum að ná þeirri velgengni sem
þeir berjast fyrir og eiga skilið.
Þórarinn Ingi Pétursson,
þingmaður Framsóknar.
Samvinna bænda
Þórarinn Ingi
Pétursson.
Vindmyllur í Norður-
árdal og Þverárhlíð
Vindmyllur henta vafalaust vel
til framleiðslu á rafmagni og það
er skiljanlegt að athygli beinist
að Íslandi til slíkrar raforku-
framleiðslu.
Þar eru fyrir hendi bæði
vindur og víðerni. Uppsetningu
vindorkuvera og starfrækslu fylgja
þó ýmis vandamál. Má þar nefna
vegagerð fyrir þungaflutninga,
jafnvel um ósnortið land,
mikið jarðrask við undirstöður
vindorkumastra, samfara
sjónmengun, hljóðmengun, áhrifa
á lífríki og verðfalli fasteigna og
er þá sjálfsagt ýmislegt ótalið. Um
þetta þarf vart að deila. Það ætti
einnig að vera óumdeilt að þessir
annmarkar einir og sér valda því að
það er full þörf á því að vanda vel til
verka þegar slíkum mannvirkjum
er valinn staður.
Norðurárdalur og Þverárhlíð eru
náttúruperlur í þjóðleið og nærri
henni, fjalllendið á milli þeirra,
Grjóthálsinn, er ósnortið land í
beinu framhaldi af öræfunum,
sem nú er unnið að því að friða
og gera að þjóðgarði. Slíkt land er
mikið verðmæti. Öll nýting þess er
viðkvæmt mál, sem krefst aðgæslu
og fyrirhyggju. Frá upphafi byggðar
í landinu hefur aðallega verið
stundaður landbúnaður á þessum
slóðum en náttúrufegurð og veiðar í
víðfrægum laxveiðiám hafa löngum
dregið að sér fólk sem sækist eftir
afþreyingu í fögru og ósnortnu
umhverfi. Á síðustu áratugum
hefur hefðbundinn landbúnaður á
þessu svæði dregist mjög saman
þó enn séu þar rekin myndarleg
bú. Það er ljóst að þarna er orðin
og er að verða veruleg breyting á
búskaparháttum. Hér er að vaxa
upp hægum skrefum umhverfi
afþreyingar, heilsuræktar og
menningartengdrar starfsemi. Nú
þegar er hér umtalsvert skólahald,
hótelrekstur, veitingasala og
ferðaþjónusta sem er orðinn einn
af aðalatvinnuvegum þjóðarinnar.
Við árnar hafa risið myndarleg
veiðihús. Hér er kominn golfvöllur
og talsverð orlofshúsabyggð
samfara skógrækt og hefðbundnum
búskap á þeim jörðum sem best
henta til landbúnaðar. Þá er
ótalinn sá mikli fjöldi ferðamanna,
innlendra og erlendra, sem á leið
um, á Þjóðvegi 1 eða eftir öðrum
vegum og slóðum, göngufólk og
hestaleiðangrar. Fólk, sem kýs að
hafa hér viðstöðu á leið sinni og
njóta þess sem í boði er.
Það er skoðun nær allra þeirra
sem hér búa að vindmyllugarðar
falli illa að þessu umhverfi og þeirri
uppbyggingu sem er fyrirsjáanleg
og fyrirhuguð. Ásýnd þeirra breytir
umhverfi okkar. Þeim fylgir röskun
á ósnortnu umhverfi. Fjárhagslegur
hagnaður sveitarfélagsins af rekstri
þeirra sýnist vera óverulegur
ef tekið er mið af óhagræði því
sem rekstri þeirra fylgir og þeim
óþægindum og áreiti sem þær valda
íbúunum. Þá er full ástæða til þess
að óttast áhrif þeirra á ferðaþjónustu
svæðisins sem og lífríki þess. Það
er talið að yfirgnæfandi meirihluti
erlendra ferðamanna sem hingað
koma séu að leita eftir ósnortinni
náttúru. Slík víðerni verða stöðugt
fágætari og eru sennilega þegar
allt kemur til alls mestu verðmæti
þessarar þjóðar.
Vindorkuver eiga einfaldlega
ekki heima í Norðurárdal og
Þverárhlíð. Þeir annmarkar á
vindorkurekstri sem hér eru taldir
mæla allir gegn þessari fyrirhuguðu
framkvæmd. Kjarni þessa máls er
hins vegar sá að mikill meirihluti
þeirra íbúa og jarðeigenda sem
hér eiga hlut að máli er eindregið
andvígur öllum hugmyndum um
vindorkurekstur á þessu svæði.
Sveitarstjórninni ber að virða þau
sjónarmið og standa með íbúunum
í þessari verndarbaráttu þeirra.
Þeir telja að hann falli engan
veginn að því samfélagi, sem
þeir vilja búa í og sé því bæði
skaðlegur og óviðunandi. Við
álítum að staðsetning þeirra þar
væru náttúruspjöll.
Á tveimur fremstu bæjum í
Norðurárdal er rekin umfangsmikil
skógrækt og landgræðsla. Þar
er fremur veðursælt eins og
í Borgarfjarðardölum. Hörð
norðanátt blæs þó stundum af
Holtavörðuheiðinni niður dalinn.
Sá skógur sem nú er að vaxa
upp í Króki og Sveinatungu mun
stilla þann vind og gera það enn
meira á komandi áratugum. Þá
verður dalurinn líkur því sem áður
var þegar jarðirnar voru þaktar
birkiskógi. Það eru landbætur.
Við eigendur skógræktar-
jarðarinnar í Króki mótmælum
þessum fyrirhuguðu vindmyllu-
framkvæmdum harðlega og lítum
á þær sem aðför að starfi okkar á
liðnum áratugum.
Gunnar Jónsson,
skógræktarbóndi í Króki.
Gunnar Jónsson.