Veiðimaðurinn - 01.04.1987, Qupperneq 47

eldisstöðvanna. Þessi seiði koma frá Sví-
þjóð, Finnlandi, Islandi, Skotlandi og
írlandi.
Það er alveg klárt að verið er að flytja inn
erfðaefni sem er fjarlægt eða óskylt því sem
Finnst í norskum laxastofnum. Flótti inn-
fluttu fiskanna úr kvíum hefur í för með
sér verulega hættu á að genatíðni norsku
laxastofnanna breytist í óæskilega átt.
T.d. eigum við á hættu að minnka mót-
stöðuafl gegn sjúkdómnum vibríósa hjá
náttúrulegum stofnum. Sem dæmi má
benda á niðurstöður tilraunar sem gerð var
í eldisstöðinni á Sunndalsöra 1974.
I tilrauninni bárum við saman dánar-
tíðni af völdum vibríósa hjá 14 norskum
laxastofnum og einum sænskum (Luleaa).
I norsku stofnunum var dauðinn á bilinu
0,87%-8,90%. í stofninum frá Luleaa var
dauðinn 29,71%!
Þetta er dæmi um þá erfðafræðilegu
áhættu sem tekin er gagnvart náttúrulegu
stofnunum með innflutningi seiða. Það er
e.t.v. réttlætanlegt að nota hér hugtakið
erfðamengun. En innflutningur göngu-
seiða er ekki einungis sjúkdómafræðilegt
vandamál, það hlýtur einnig að flokkast
undir náttúruverndarmál.
2. Kerfisbundnar kynbætur á eldis-
laxi
I Rannsóknastöð laxflska á Sunndalsöra
hafa verið stundaðar markvissar kynbætur
á fiski, með það að markmiði að fá fram dýr
með eiginleika sem gefa mikla uppskeru í
eldi.
Efniviður til kynbótanna var sóttur í
staðbundna fiskstofna margra vatnasvæða.
Eftir 3-4 kynslóðir hefur náðst meir en
30% aukning í vaxtarhraða, og tekist hefur
að breyta ýmsum atferlisþáttum í æskilega
átt (fyrir eldisfisk).
Aukning í vexti og breyting á atferli
þýðir væntanlega að genatíðnin hafi
breyst, og sé orðin óhagstæð fyrir villta
stofna.
Dæmi um flótta húsvaninna dýra eru
þekkt frá Astralíu þar sem rannsóknir
þeirra eru sérstök fræðigrein. Niðurstöður
þaðan slá föstu að afkvæmi „flóttamann-
anna“ eiga tiltölulega erfítt með að komast
af í náttúrunni.
з. Flutningur hrogna og seiða milli
fjarlægra staða
Hin mikla aukning í fiskeldi og sú mikla
samkeppni sem þar ríkir, hefur orðið til
þess að bæði gönguseiði og hrogn eru flutt
langar leiðir og út fyrir öll stofnamörk.
Þess vegna eru meiri líkur á að genatíðnin
sé önnur en í stofnunum sem þeir blandast.
Hversu mikið af laxinum sem gengur
upp í árnar er af eldisuppruna?
Að öllum líkindum vantar gögn sem
geta slegið því föstu en það má samt reyna
að giska á það.
Ef við athugum hve mikið trygginga-
félögin þurftu að greiða í bætur fyrir lax
sem slapp úr kvíum 1983, kemur í ljós að
það voru u.þ.b. 1 milljón fiskar þegar allt er
talið. Þetta var um 5% af þeim eldisfíski
sem þá var í sjó.
Hluti þeirra sem tapaðist var á seiða-
stigi, þeir hafa sennilega gengið á uppeld-
isstöðvar í hafínu. Hluti flækinganna hefur
hins vegar veiðst í sjó, í reknet eða önnur
veiðarfæri.
Hugsum okkur nú að svo lítið sem ein-
ungis 1% af fiskinum sem slapp úr kvíun-
um hafí gengið upp í árnar. Þetta svarar til
и. þ.b. 10000 eldisfiska.
Aflinn í ánum hefur verið um 360 tonn á
ári, en það svarar til 72000 laxa. Fiski-
fræðingar álíta að þetta sé um helmingur
af göngunni, afgangurinn hrygni í ánum.
Ut úr þessu kemur hjá okkur að á meðal
72000 náttúrulegra laxa hrygni um 5000
laxar af eldisuppruna.
VEIÐIMAÐURINN
43