Læknablaðið - 01.07.2022, Qupperneq 10

330 L ÆKNABL AÐIÐ 2022/108
R A N N S Ó K N
Inngangur
Þrátt fyrir lækkað nýgengi hjarta- og æðasjúkdóma á Íslandi síð-
ustu fjóra áratugi má enn rekja um þriðjung allra dauðsfalla til
þeirra.1 Þessi lækkun er að miklu leyti afleiðing jákvæðrar þróunar
á algengi og alvarleika helstu áhættuþátta kransæðasjúkdóms, svo
sem lækkun blóðfitu og blóðþrýstings, en einnig minni reykinga.2
Hins vegar hafa sykursýki og offita orðið algengari síðastliðna ára-
tugi, sem gæti leitt til þess að nýgengi kransæðasjúkdóma muni
vaxa á ný, verði ekki gripið í taumana.1,3
Sykursjúkir eru í tvöfaldri áhættu á hjarta- og æðasjúkdómum
borið saman við einstaklinga sem ekki eru með sykursýki, jafnvel
þótt leiðrétt sé fyrir öðrum áhættuþáttum.4 Kransæðasjúkdómur
sykursjúkra er oft dreifður og þrengsli ná einnig til smærri
kransæðagreina. Því eru vinstri höfuðstofnsþrengsli og fjölæða
kransæðasjúkdómur algengari í sykursjúkum og það hefur áhrif á
horfur og fylgikvilla meðferðar.5,6
Meðferð við kransæðasjúkdómi má skipta í þrennt: lyfjameð-
ferð, kransæðavíkkun (percutaneous coronary intervention, PCI) og
kransæðahjáveituaðgerð (coronary artery bypass grafting, CABG).7
Margrét Kristín Kristjánsdóttir1
Heiðrún Ósk Reynisdóttir1
Brynjólfur Árni Mogensen2
Karl Andersen1,2
Tómas Guðbjartsson1,3
Martin Ingi Sigurðsson1,4
Ingibjörg J. Guðmundsdóttir1,2
Margrét Kristín Kristjánsdóttir og Heiðrún Ósk Reynisdóttir eru læknanemar við
læknadeild HÍ en aðrir höfundar eru læknar við Landspítala.
1Læknadeild Háskóla Íslands, 2hjartadeild, 3hjarta- og lungnaskurðdeild, 4svæfinga-
og gjörgæsludeild Landspítala.
Fyrirspurnum svarar Ingibjörg J. Guðmundsdóttir, ig@landspitali.is
Á G R I P
INNGANGUR
Sykursýki er vaxandi vandamál en sykursjúkir eru í aukinni hættu
á æðakölkun og útbreiddum kransæðasjúkdómi miðað við annað
fólk. Tilgangur rannsóknarinnar var að kanna hvernig meðferð
kransæðasjúkdóms sykursjúkra var háttað á Íslandi frá 2010-2020. Skoðaðir
voru áhrifaþættir meðferðarvals, hvort meðferð hefði breyst og langtímalifun
sjúklinga.
EFNIVIÐUR OG AÐFERÐIR
Rannsóknin var afturskyggn lýðgrunduð gagnarannsókn en gagna var aflað í
rauntíma með skráningu í SCAAR/SWEDEHEART-gagnagrunninn sem geymir
upplýsingar um bakgrunnsþætti sjúklinga, niðurstöður kransæðaþræðinga
og -víkkana og meðferðaráform. Meðtaldir voru allir sykursjúkir með
kransæðasjúkdóm greindan í kransæðamyndatöku á árunum 2010 til 2020
á Íslandi. Heildarlifun var metin með Kaplan-Meier-aðferð og sjálfstæðir
forspárþættir með Cox-aðhvarfsgreiningu.
NIÐURSTÖÐUR
Af 1905 tilfellum (1485 sjúklingar) voru 1230 (65%) meðhöndluð með
kransæðavíkkun, 274 (14%) með kransæðahjáveituaðgerð og 401 (21%)
með lyfjameðferð eingöngu. Aldursdreifingin var ólík í meðferðarhópunum
þremur: Víkkunarhópurinn var á breiðasta aldursbilinu, hjáveituhópurinn á
því þrengsta og meðalaldur lyfjameðferðarhópsins var hæstur. Sjúklingar
í STEMI eða hjartabilunarlosti voru frekar víkkaðir og sjúklingar sem
voru einnig með hjartalokusjúkdóm fóru frekar í hjáveituaðgerð. Hlutfall
hjáveituaðgerða hækkaði eftir því sem kransæðasjúkdómurinn var
útbreiddari: 41% sjúklinga með vinstri höfuðstofnsþrengsli og þriggja
æða sjúkdóm gengust undir hjáveituaðgerð en aðeins 2% sjúklinga með
einnar æðar sjúkdóm. Frá 2010 til 2020 hækkaði hlutfall kransæðavíkkana
úr 49% í 72% en hlutfall hjáveituaðgerða og lyfjameðferðar eingöngu
lækkaði. Ekki sást munur á heildarlifun sjúklinga eftir kransæðavíkkun og
kransæðahjáveituaðgerð (p=1,00).
ÁLYKTUN
Stærri hópur sykursjúkra er nú meðhöndlaður með kransæðavíkkun en áður
(þrír af hverjum fjórum). Ekki sást marktækur munur á lifun sjúklinga eftir
víkkun eða hjáveituaðgerð en hóparnir voru þó ekki að fullu sambærilegir.
Meðferð sjúklinga með sykursýki
og kransæðasjúkdóm á Íslandi:
Víkkun, hjáveituaðgerð
eða lyfjameðferð?