Arkitektúr og skipulag - 01.03.1989, Page 82

1960,18 m og 1962 niður í 5,5 metra og þá yfirbyggt með flötu Acry 1-
þaki.I Kanada var nýlokið við að byggja stúdentaheimili við háskólann
í Alberta, þar sem glerþak hafði verið sett yfir göngugötuna. Verslanir
og bókasöfn voru á neðstu hæð en íbúðir síðan á þremur hæðum. Og
í Þrándheimi í Noregi var að rísa svipað hús, teiknað af Henning
Larsen.
Fyrirbrigðið „Passage convert”, eða yfirbyggðar göngugötur með
glerþaki, var að vísu ekkert nýtt. 1786-88 eða fyrir réttum 200 árum
reis fyrsta yfirbyggða göngugatan í París, „Galeries de Bois”.
En síðan komu 1771 „Passage Feydeau” og 1799 „Passage Caire” og
er sú síðast nefnda ennþá til og í fullri notkun.
í London reis „Royal Opera Arcade” 1816-1818 og „Passage de la
Monnaie” í Brussel 1820.
Allt fram til 1925 voru yfirbyggðar göngugötur í allri Evrópu og í
öllum stærðum. Stærst þeirra var „Gallaria Vittorio Emanuele II” í
Mflanó byggð 1865-77 og er í fullri notkun í dag. Stærðarhlutföll eru
með ólíkindum.
Göngugötumar mynda tvo ása sem mynda kross. I skurðpunktinum
er smá torgmyndun.
Langásinn er 196.62 m en þverásinn 105,10 m langur. Breidd
göngugatna er 14.50 m og þvermál torgsins 36,60 m. Hæð á
göngugötu er 29,28 m en hæsta hæð kúpulsins yfir torginu er 47,08 m.
Það var því engin smásmíði og þurfti mikla tækni og verkkunnáttu til
að reisa slíkt mannvirki.
Við útreikninga á bygginga- og hitunarkostnaði yfirbyggðu
göngugötunnar kom fram að ekki yrði þörf á sérstakri upphitun nema
á yfirbyggða torginu ef einfalt gler er í gluggum og útveggir mót
göngugötunni eru ekki einangraðir. Heildar-hitatapúrhúsunum yrði
ekki meira en undir venjulegum kringumstæðum ef þau stæðu við
opna götu. Spamaður við einangrun og glerísetningu myndi að mestu
greiða kostnaðinn af glerþakinu við tveggja hæða byggð.
Af þessu skipulagi stendur í dag aðeins núverandi gatnakerfi að
80
mestu, Hús verslunarinnar, Borgarleikhús og fbúðabyggðin sunnan
Ofanleitis. Önnur byggð er samkvæmt nýju skipulagi gerðu af
Teiknistofunni hf. Armúla 6.
Þegar litið er ti! baka er margs að minnast. Strax í upphafi
skipulagsvinnunnar komu miklar efasemdir um réttmæti
miðbæjarkjamans í Kringlumýri. Margir töldu að með tilkomu nýs
miðbæjarhverfis ætti að leggja gamla miðbæinn niður. Einnig var
deilt um staðsetningu hans. Sumir vildu að hann yrði í Mjóddinni.
Einnig var deilt um stærð og samsetningu hans. Sumir vildu auka
íbúðabyggðina á kostnað verslana- og skrifstofurýmisins.
Borgarfulltrúar voru tvístígandi um ákvörðun og skipulagsstofnun
borgarinnar hafði ýmsar efasemdir.
Eg er þeirrar skoðunar að þegar hugmyndin um að reisa nýtt
miðbæjarhverfi kom fram, þá hafi það verið mikill þáttur í að viðhalda
gamla miðbænum. Minnkandi eftirspum eftir lóðum undir stór
skrifstofu- og þjónustufyrirtæki gaf borgaryfirvöld-um gott tækifæri
til að skipuleggja gamla miðbæinn og beina þá stærri byggingum sem
lítið höfðuðu til hins almenna vegfaranda inn í Kringlubæ, eins og t.d
Seðlabankahúsinu. Þá hefðu menn e.t.v. sæst á að staðsetja Ráðhúsið
við Amarhól. Einnig hefði verið hægt að hugsa sér lítið safnahús um
landnám íslands með veitingaaðstöðu út að Amarhóli.
Ef litið er á Laugaveginn frá Hlemmi niður að Morgunblaðshúsinu þá
er aðeins ein torgmyndun á allri þessari leið. Ef við lítum á Strikið í
Kaupmannahöfn þá eru þar torgmyndanir með vissu millibili til að
skipta götunni í ákveðin svæði.
Þungamiðja verslunarinnar hefur færst austur upp eftir Laugaveginum.
Ekkert hefur verið gert til að spoma við þeirri þróun, t.d. með myndun
verslunar- og þjónustukjama í Kvosinni. Byggt hefur verið upp í
mörg sund og göt á Laugaveginum þannig að möguleikinn til að
útvíkka byggðina á nokkrum stöðum og myndun kjama af verslunum
með torgum (sbr. torgin á Strikinu) fer ört þverrandi.
Það er ekki hægt að kenna því um að ekkert hafi verið skipulagt á
ARKITEKTUR OG SKIPULAG