AVS. Arkitektúr verktækni skipulag - 01.04.1997, Qupperneq 44

VÍÐIR KRISTJÁNSSON DEILDARSTJÓRI VINNUEFTIRLITI RÍKISINS
HÚSASÓTT - RAFSEGULSVIÐ
Til aö draga úr orkukostnaði í kjölfar
„olíukreppunnar“ var víöa gripiö til þess
ráðs aö þétta hús og þá um leið aö
draga úr loftræstingu. Þegar upp komu
vandamál í sambandi viö líðan fólks í byggingum
þar sem ekki fór fram iðnaðarstarfsemi(mengandii
starfsemi) töldu margir aö ástæöuna mætti rekja
till þessara aögeröa. á ensku var þetta vandamáll
kallaö „tight-building syndrome". en síöar var fariö
aö tala um „sick-building syndrome" eöa húsasótt
eins og þaö hefur verið nefnt á íslensku.
Ýmsar skilgreiningar eru notaðar um hvaö sé
húsasótt þó svo aö Alþjóðaheilbrigðisstofnun
(WHO) hafi þegar áriö 1983 gefiö út skilgreiningu
sína á hugtakinu. Fólk kvartar yfir ertingu og ó-
þægindum í augum, nefi, hálsi, öndunarfærum,
húöóþægindum og jafnvel ofnæmi án þess aö þaö
sé skilgreint nákvæmlega. Þá kvartar fólk um
þreytu, höfuöverk, ógleöi og svima, meöan dvaliö
er í byggingunni, sem
hverfi þegar vinnustaður-
inn er yfirgefinn í lok
vinnudags eöa um helg-
ar og í versta falli aðeins
þegar fariö er í langt frí.
Margar tilgátur eru í
gangi hver sé orsökin og
þá um leið hver sé lausn-
in en oft virðist það tengj-
ast því á hvaöa sér-
fræðisviði viökomandi er
og stundum er greinilegt
aö viðskiptalegir hags-
munir blandast inn í um-
ræðuna. Þetta gerir auö-
vitaö allan samanburö
milli rannsókna svo og
lausna mjög erfiðan en
taka skal fram aö miklu
meira hefur verið fjallaö
um vandamáliö og hugs-
anlegar orsakir heldur en
hvort og þá hvernig þaö
hafi verið leyst.
Oft hefur verið talaö um
fjóra meginflokka sem hafi áhrif á líðan fólks innan-
húss, þ.e. eölisfræðilegir þættir (t.d. hiti og raki),
efnafræðilegir þættir (t.d. mengun vegna tóbaks-
reykinga eöa uppgufunar frá málningu og lakki),líf-
fræöilegir þættir (t.d.örverur vegna rakaskemmda)
og aö lokum sálrænir þættir (t.d. álag í vinnunni,
samskiptavandamál). Flestir eru þó í dag sam-
mála um aö allir þessir þættir geta spilað saman
og því varla hægt aö finna einn orsakavald heldur
hljóti þeir yfirleitt aö vera margir og mismunandi.
T.d. virðist aukin loftræsting ekki hafa leyst vanda-
máliö. Margar rannsóknir hafa veriö geröar á
vandamálinu, þ.m.t viðamiklar mælingar á eðl-
isefna- og líffræöilegum þáttum, en menn hafa
komist að mismunandi niöurstööum.
Á síöari árum hefur mikiö veriö rætt um aö rafseg-
ulsviö gæti haft mikil áhrif á líöan fólks. Þá er ekki
átt viö þegar rætt hefur verið hér á landi um óskil-
greindar „árur" eöa strauma, sem menn mæla
STYRKUR (RAF)SEGULSVIÐS (mT) í fjarlægðinni z frá tækinu
Tæki z = 3 sm z = 10 sm z = 30 sm z = lOOsm
Hárþurrka 6-2000 2 0.01-7 0.01-0.3
Rakvél 15-1500 25 0.08-9 0.01-0.3
Örbylgjuofn 75-200 20 4-8 0.25-0.76
Ryksuga 200-800 20 2-20 0.13-2
Útvarpsvekjari 300 25 2.25 0.02
Sjónvarp 2.5-50 5 ' 0.04-2 0.01-0.15
Þvottavél 0.8-50 0.15-3 0.02-0.06
Uppþvottavél 3.5-20 0.6-3 0.07-0.3
Kaffivél 1.8-25 1 0.08-0.15 0.01
Brauðrist 7-18 0.06-0.7 0.01
Lampi (flúor) 20 5 0.01
Tölva 0.5-3
Tölvuskjár 5 2 0.05
Aths. Mæligildin í töflunni eru frá Bandaríkjunum þar sem netspennan er 110V og tíönin
60Hz,þannig aö samsvarandi giidi hér á landi meö netspennuna 220V og tíönina 50Hz
ættu aö vera um helmingi lægri.
42