AVS. Arkitektúr verktækni skipulag - 01.12.2000, Blaðsíða 47

þægindum, heldur ekki síður huglægu frelsi ein-
staklingsins.
Styrkleiki, jafnt sem léttleiki og gegnsæi, ein-
kennir borðið Pegaso (1999) eftir arkitektinn
Javier Sanchez Merina. Upprunalega var það
hannað og búið til sem vinnuborð, 3 x 2,5 metrar,
með tvo fætur og án þess að nokkur skrúfa eða
nagli festi fæturna við plötuna, sem er úr viði og
málmi. Smærri útfærsla, frumgerð, hefur verið
gerð að borðinu, þar sem sömu frumformin mæt-
ast - fóturinn og platan - og talast við. Fóturinn er
gerður úr málmröri, eða teini, án liðamóta, sem
leikið er með þangað til jafnvægi er náð og styrk-
leika. Borðplatan, úr tvöföldu gleri, býður eigand-
anum upp á möguleika á að gera frágang borðs-
ins persónulegan. Eftir ósk hans er hægt að setja
rósir, þurrkað lauf, fallega handavinnu, minningar
og jafnvel heimspeki á milli glerjanna til að geym-
ast þar um ókomna tíð. Nútímatækni og iðnaður
tvinnast saman við handverkið, til þess að móta
og fullgera þetta borð. Borð, sem leyfir kaupand-
anum að taka þátt í lokastigi þess og gefa því
hluta af sjálfum sér.
Atriði, sem eru sameiginleg þessum húgögnum,
vísa bæði í barrokkina og Nútímastefnuna. Ein-
földunin á forminu er að miklu leyti undir efninu
komin og eiginleikum þess sem iðnaðarframleið-
sla getur spunnið úr. Línur verkanna eru þó mjúk-
ar og hvöss horn og vinklar eru afrúnnuð og
sveigð og gera það að verkum að hönnun þeirra
fær á sig sérstæðan lífrænan lit. Sveigðar og
bungandi línur geyma innbyrðis afl og spennu, og
koma fram í heildarmynd hins þrívíða forms.
Einfaldleiki er þó hafður í fyrirrúmi sem felur í sér
vissa ögun og jafnvægi.
Samsetning efnisþátta
Spænskt þjóðfélag, sem og önnur nútíma-
þjóðfélög, einkennist af margbreytileika. Margir
arkitektar og hönnuðir hafa lagt sig fram við að
túlka flóknið mynstur samfélagsins í heimi há-
tækni, fjarskipta og fjölmiðlaáhrifa og reynt að
tengja mannfólkið aftur við það umhverfi sem í
kringum það er. Með öðrum orðum, að finna ein-
staklinginn, eða það einstaka, og byggja upp ný
tengsl milli hans og umheimsins. Efniviðurinn
hefur tekið gjörbreytingum með nýrri tækni og
hugviti eins og við gerð stólsins Rothko
(1993/1994) eftir arkitektinn Alberto Liévore. Upp-
haflega var hann gerður úr formbeygðum viði árið
1993, en ári síðar (1994), vegna nýrrar tækni-
getu.var hann framleiddur úr „gervivið” (Maderon)
eða mulinni möndluskel, og lækkaði þá fram-
leiðslukostnaðurinn um helming. Markaðsmögu-
leikar hans urðu þannig miklu sterkari og stóllinn
var ekki lengur sýningargripur einn. Ný iðntækni
við úrvinnslu efna hefur valdið því að Rothko-
stóllinn er nú talinn meðal umhverfisvænustu
hönnunar Spánar.
í þessum umhverfissinnaða hópi er líka alumini-
umstóllinn Toledo (1988) eftir Jorge Pensi. Líkt og
á við um Rothko, þá er það efniviðurinn - auðveld-
ur til endurvinnslu - sem gegnir helsta hlutverkinu
og er ráðandi um form hans. Vegna sérstakra
eiginleika efnisins, hefur það gefið formi stólsins
nýja möguleika á að segja „eitthvað”. Eitthvað nýtt
í skírskotun sinni til forms beinagrindarinnar,
forms sem margir stólar hafa útfært og býr náttúr-
lega í okkur sjálfum. Langir og grannir fætur stóls-
ins, á móti lágu bakinu, ýkja hlutverk hans og svo
virðist sem bæði efnið og formið taki þátt í sam-
ræðum sitjendanna.
Þrátt fyrir framleiðslu á óteljandi stólum og
sófum, borðstofu- og kaffiborðum, þá hefur grund-
völlurinn að fjölbreytileika þeirra oft legið í útlits-
breytingum eða formhönnun (styling). Markaðs-
þáttur hönnunar er orðinn svo mikilvægur að oft er
talað um að færa vörurnar í aðlaðandi búning sem
vegur þá meira en ný túlkun á hugtakinu. Ettore
Sottsass, hinn frægi arkitekt og stofnandi
Memphis-hópsins, gagnrýndi einmitt þennan þátt
hönnunarstarfsins og hélt því fram í formála sín-
um að spænska tímaritinu Experimenta tbl. 20,
að 80% af þeirri hönnun sem við sjáum í tímaritum
í dag séu stólar og sófar.1 Allir sófarnir eru mjög
svipaðir og alltaf staðsettir andspænis hvor öðrum
og í miðjunni er hið óbrigðula kaffiborð. Þannig er
sviðsetningin fyrirfram ákveðin og gefin, eins og
gert sé ráð fyrir henni frá upphafi.
Fjögurra sæta sófinn, Julianica (1998) mynd 4,
hannaður af Javier Sanchez Merina, brýtur upp
þetta fyrirfram ákveðna viðhorf. Sófinn er hreyfan-
legur á hjólum og er húsgagn sem hvetur til marg-
þættra samskipta og sveigjanleika í notkun. Sem
slíkur, reynir hann að yfirfæra flókið mynstur sam-
skipta sem á sér stað í þjóðfélaginu yfir í rými
heimilisins sjálfs. Julianica er umgjörð þar sem
tengsl manna á millum eru grunnurinn að tilgangi
og virkni sófans. Grindin virkar eins og skæri sem
þýðir að menn geta skipt um stöðu eftir því
hvernig samræðurnar þróast, skapið breytist eða
degi er tekið að halla. Síðar er hægt að stuðla að
45