AVS. Arkitektúr verktækni skipulag - 01.12.2000, Qupperneq 68

„Telur þú að bílnotkun þín eigi eftir að minnka í
framtíðinni?” Niðurstaðan er verulegt umhugsun-
arefni en 93,2% svöruðu spurningunni neitandi,
þ.e. höfðu ekki uppi áform um að draga úr notkun
sinni á bíl, þrátt fyrir áhyggjur sínar af neikvæðum
áhrifum bílaumferðar á umhverfið. Þegar fólk var
spurt hvers vegna það teldi að bílnotkun ætti ekki
eftir að minnka í framtíðinni, töldu 38,7% bílinn
vera nauðsynlegan og 36,7% sögðu notkun sína á
bíl vera nú þegar takmarkaða. Sérstaka athygli
vakti að aðeins 5,4% töldu aðrar samgöngur, s.s.
almenningssamgöngur, vera það slakar að ekki
væri hægt að færa sig úr bílnum yfir í slíkan ferða-
máta. Það virðist því ekki vera sterkt samband
milli viðhorfs og hegðunar þegar umferð og bíl-
notkun er annars vegar og að einhverjir aðrir þæt-
tir en viðhorf hafi meiri áhrif á bílnotkun.
Skipulagsmál
Tölulegar upplýsingar benda í sömu átt. Ef
skoðuð er þróun íbúafjölda, lengdar gatnakerfisins
og fólksbílaeignar í Reykjavík frá 1960-1997
kemur í Ijós að íbúafjöldi hefur aukist um 47%,
gatnakerfið hefur lengst um 128% en fjöldi fólks-
bíla hefur aukist um hvorki meira né minna en
634%. Ljóst má vera að þessi þróun hefur áhrif á
umhverfið og verður að draga þá ályktun að þau
áhrif séu neikvæð.
Því miður bendir fátt til þess að draga muni úr
þessari þróun. Umferðarspár gera ráð fyrir að
umferð muni aukast jafnt og þétt og fátt bendir til
þess að bifreiðasala muni dragast saman svo
nokkru nemi enda stuðla aðgerðir líkt og lækkun
vörugjalds á bílum ekki að slíku.
Til þess að samgöngukerfið á höfuðborgar-
svæðinu anni þessari umferðaraukningu þurfa að
koma til verulegar viðbætur á gatnakerfi svæðis-
ins. Þetta eru kostnaðarsamar aðgerðir enda ekki
mikið pláss til að koma við nýjum götum nema
með byggingu brúa, leggja vegi í stokka og/eða
grafa göng. Að auki mun mengun aukast verulega
í borginni vegna aukningar á umferð.
Vistvænar almenningssamgöngur
Sú leið sem flestar borgir í Evrópu hafa farið til
að sporna við þeirri þróun sem hér að ofan er lýst
er að bæta og styrkja almenningssamgöngur til að
auka nýtinguna á þeim. T.d. hafa almenningssam-
göngufarartæki fengið aukinn forgang í umferð,
einkabílum er takmarkaður aðgangur að sumum
svæðum og gerðar hafa verið auknar kröfur til
Orkuhringrás vetnis.
mengunarbúnaðar í farartækjum sem fara um
ákveðin svæði.
íslensk NýOrka, SVR og fleiri aðilar vinna nú að
því að taka í notkun vistvæna strætisvagna, þ.e.
vagna sem nota vetni sem orkubera í stað dísil-
olíu. Með því leysist mengunarvandamál frá stræt-
isvögnum en gera mætti enn betur með því að
styrkja almenningssamgöngukerfið með t.d.
auknum forgangi í umferð. Líklegt er að slíkt
myndi að lokum spara umtalsverða fjármuni því
draga mætti úr framkvæmdum við nýja vegalagn-
ingu, slysum myndi fækka og mengun minnka.
Það er þó rétt að benda á að skipulagsyfirvöld
verða að taka tillit til nýs eldsneytis því einhverjar
breytingar verða á eldsneytisdreifingu í kjölfar
vetnisvæðingar á strætisvögnum (og bílum) í
framtíðinni. Til að byrja með er líklegt að nýjar
eldsneytisstöðvar muni verða eitthvað plássfrekari
en núverandi bensínstöðvar. Þetta er ekki aðeins
tengt dreifingu á vetni heldur er einnig líklegt að
orkustöðvar framtíðarinnar verði með fleiri tegund-
ir eldsneytis til sölu en nú er, þ.e. að til að byrja
með verður um viðbót að ræða og má þar nefna
metangas, etanól, metanól og rafmagn. Orku-
stöðvarnar verða þó að vera almenningi aðgengi-
legar og því er rétt að gera ráð fyrir því við borgar-
skipulagningu í nánustu framtíð.
Hugsanlegir ávinningar
Almenningur virðist hafa talsverðar áhyggjur af
þeirri þróun sem orðið hefur á undanförnum árum
í samgöngum á höfuðborgarsvæðinu. Samgöngu-
kerfið kostar nú þegar verulega fjármuni bæði í
nýframkvæmdum og auknu viðhaldi. Með bættum
66