Úrval - 01.06.1949, Blaðsíða 69

VÍSINDI ÁN FRELSIS?
67
undrunarefni, að ungur, fram-
gjarn jarðræktarfræðingur frá
Ukrainu, Lysenko að nafni,
skyldi finna í skrifum Michur-
ins einmitt þá hvöt, sem hann
þarfnaðist. Lysenko hefur að-
eins hlotið óverulega, vísinda-
lega þjálfun, en hann sameinar
kænsku bóndans hæfileikanum
til að vekja á sér athygli, og
hann hefur komið á mörgum
umbótum í hagnýtum landbún-
aðarstörfum. Engar af um-
hótum hans eru þó frumlegar;
ein þeirra er t. d. sú að búta
útsæðiskartöflur í smábita til
að drýgja þær; önnur er sú að
setja kartöflur í Suður-Rúss-
landi seinna niður en venjulega,
svo að þroskatími kartaflanna
komi seint á haustin eftir að
kólna tekur í veðri. Þetta eru
gamalkunnar aðferðir utan
Rússlands. En þær hafa aukið
uppskeruna, og það er einmitt
það, sem Sovétstjórnin ætlast
til af landbúnaðarvísindamönn-
um sínum.
Afrek Lysenko voru á engan
hátt heimspekileg. Það var ekki
fyrr en miklu seinna, að sett
var á þau hinn fræðilegi stimp-
ill Marx-Leninismans. Það er
ekki auðvelt að skera úr um,
hversvegna heimspekin hafi
komizt í málið. Mín tilgáta er
sú, að Lysenko hafi fallið í
sömu freistni og Michurin, en
mætt mótspyrnu. Hann var orð-
inn forvígismaður bænda. Hann
taldi, að það veitti sér rétt til
áhrifa í Akademíinu. Hann tók
að vefa staðlausar kenningar
utan um hagnýtan árangur af
störfum sínum. Ein var ný
kenning um kjarnaskiptingu í
plöntufrumum; önnur var út-
færsla á kenningum Michurins
í hina svonefndu „nýju erfða-
fræði“. Sjálft orðalagið í vís-
indaskrifum Lysenko var nýtt.
Hann talar um tilfallandi kyn-
blöndun hjá jurtum sem „ástar-
hjónaband". Hann talar um
„sál“ jurtanna, og um frjó-
kornin notar hann rússneska
alþýðuorðið parenn, sem þýðir
„piltarnir". Hann afneitaði öll-
um hagfræðilegum athugunum
á starfsárangri sínum með þeim
ummælum, að hagskýrslur væru
vopn í höndum afturhaldssinna.
Og hann hugðist brjóta niður
öll kerfi nútíma erfðafræði
með nokkrum ómerkilegum
ágræðslutilraunum, sem ekki
myndu verða teknar gildar sem
æfingatilraunir námsmanna í
brezkum háskólum.
Þessi fáránlega ,,grasaferð“