Úrval - 01.04.1952, Blaðsíða 86

84
CTRVAL
hurfu þeir smám saman, og nú er
svo komið, að samfélagið er stund-
um alveg' óþolandi. Því að allt fólk
er orðið eins, í trú sinni, leikarasicap
sínum og hugsanagangi.
Að minnsta kosti afar mínir báð-
ir og önnur amma mín, myndu í dag
vekja bæði meðaumltun og ótta sem
sérvitringa,r. Weber afi minn flúði
hingað frá Þýzkalandi, til þess að
forðast handtöku og fangelsun, því
að hann var einn af foringjum bylt-
ingarhreyfingar gegn harðstjórn, sem
vildi svipta hann frelsi og misþyrma
persónuleika hans, en það gat hann
ekki þolað.
Hann var hraustmenni og hafði
verið dugandi járnsmiður í heima-
landi sínu, og allt til dauðadags tal-
aði hann með sterkum suður-þýzkum
málhreim. Hann eignaðist sjö börn,
þar á meðal móður mína, og hann
var trúr konu sinni frá þvi að hann
kvæntist henni og þar til hún lézt.
Þegar hún dó, neitaði hann að flytja
til barna sinna og bjó áfram í gamla
húsinu, þar sem hann hafði lifað allt
sitt líf. Hann vildi ekki vera „upp
á aðra kominn“. Hann hafði verið
góður borgari og lagt sinn skerf og
meira til, samfélaginu til velfarnaðar.
Hann óttaðist ekki einveruna.
Hann dó áttatíu og eins árs að
aldri, og það var víst bezt fyrir hann,
því ég minnist þess, að stundum
hermdu börnin eftir honum, þegar
hann var á gangi á götunni, og frænd-
ur mínir kváðust skammast sín fyrir
að eiga afa, sem gæti ekki talað al-
mennilega ensku. Það gerði hann frá-
brugðinn öðrum, og það kom við
kvikuna á þeim, sem sífellt reyndu
að líkjast öðrum af fremsta megni.
En það var líka önnur ástæða, sem
átti sér miklu dýpri rætur. 1 nýja
heiminum hafði hann fundið frelsið,
sem gerði honum kleift að vera mað-
ur, að lifa mannsæmandi lífi, vitandi
um styrk sinn og hæfileika og full-
ur trausts á velvilja nágrannanna.
Hann lifði ekki það lengi, að hann
sæi frelsið og sjálfstæðið breytast
í tilbreytingarlausan hversdagsleika,
og fórn andans, sem hann hafði bar-
izt fyrir, verða að leiðinlegri feðra-
dýrkun, sem var eins spillt og jafn-
vel enn banvænni en gamla harð-
stjórnin.
Afi minn og amma í föðurætt voru
af allt öðru sauðahúsi. Föðurafi minn
var kominn yfir miðjan aldur, þeg-
ar faðir minn fæddist, einn af tólf
börnum, og þessvegna fannst mér
hann vera fjörgamall, þegar ég
kynntist honum sem barn. Hann dó
níutíu og þriggja ára gamall, og hafði
lifað mestan hluta nitjándu aldar-
innar, þegar landið umhverfis Cres-
cent breyttist úr hálfgerðri auðn í
nýtizku iðnaðarhérað.
Hann var hár, grannur og mjög
harðger öldungur, sem ávallt virt-
ist yngri en hann var, og var í fullu
fjöri fram í andlátið. 1 eðli sínu var
hann landnemi, en það er ekki hægt
að gera landnám að ævistarfi, og
hann hafði lagt á margt gjörva hönd.
Á yngri árum hafði hann tekið þátt
í bardögunum við indíánana á slétt-
unum og ferðast víða um landið.
Hann var mikill sagnaþulur og ég
var ákaflega sólginn í sögur hans.
Þær voru betri en nokkrar aðrar sög-
ur, sem ég hef lesið, og stundum, þeg-
ar ég minnist þessara frásagna, verð
ég gripinn djúpum söknuði og sárs-
auka, því að landið, sem hann lýsti,
er ekki framar til og ég mun aldrei
fá tækifæri til að kynnast því.
Eg held að fleiri og fleiri af okk-
ur þjáist af vaxandi innilokunarótta.
Næsta borg er of nálæg, og milli-
bilið milli hennar og okkar borgar
er þéttsett sumarhúsum eða þesshátt-
ar byggingum. Stórborgir, sem mér
sem barni virtust vera ævintýralegir
og fjarlægir staðir, eru aðeins nokk-
urra stunda ferð í burtu, þegar far-
ið er með flugvél eða jafnvel bifreið.
Okkur líður æ verr undir þessum
vélrænu og fyrirframáætluðu aðgerð-
um til að minnka heiminn.
Föðurafi minn lifði í frjálsum
heimi, víðfeðmum og fullum af tak-