Úrval - 01.04.1952, Blaðsíða 75

Úrval - 01.04.1952, Blaðsíða 75
BYLTING VÍSINDANNA 73 þess að ná sjötugs aldri. Það er helmingi hærri aldur en það gat gert sér vonir um ef það hefði fæðst fyrir 200 árum. Allt er þetta gott og blessað, en ég væri ekki ærlegur gagn- vart ykkur, niðjar mínir, ef ég leyndi ykkur því, að við erum eigi að síður áhyggjufull. Sjáið til: öll þessi vísindi eru fyrir- taks tæki. Þau leggja staðreynd á staðreynd ofan og hlaða úr þeim sannleiksfjall, sem hækkar með hverjum degi. En þessi sannleikur er ekki lengur hluti af okkur; hann er orðinn einkaeign sérfræðinga. Ég lifi með kynslóð, sem vís- indalegar staðreyndir hafa rugl- að í ríminu, og samt veit hún, að engin trú, sem ekki tileink- ar sér sannindi vísindanna, mun framar fullnægja henni. Þetta er sá baggi, sem fylgir því að lifa byltingu: heimurinn breyt- ist hraðar en hugsunarhátt- ur okkar. Hugsunarháttur okk- ar að því er snertir vísind- in er 100 árum á eftir tíman- um. Bak við efasemdir okkar býr viðhorf til sannleikans, sem er ömurlegt og hversdagslegt. Við lítum á sannleikann sem staðreyndir og ekkert annað en staðreyndir; og auðvitað er tal- ið sjálfsagt að þær tali sínu máli. Hér lifi ég á öld hinna ævintýralegustu hugleiðinga um vísindi; og í hvert skipti sem ég ætla að ræða þau við leik- mann dregur hann sig í hlé og vill spyrja einhvern sérfræðing um staðreyndirnar. Eru stjöm- urnar á gandreið burt frá okk- ur út í geiminn ? Spurðu stjörnufræðingana, segir ná- granni minn; þeir hafa stjörnu- kíkjana. Hvaða brautir hefur þróun mannsins þrætt til þess þróunarstigs, sem hann er nú á ? Spurðu steingervingana, seg- ir hann. í ykkar augum, barnabarna- börnin mín, verður þetta liðin saga; en í mínum augum er það ógnun við innra líf kynslóðar minnar. Því að þessi óvirka af- staða byggist á misskilningi á ágætustu verkum samtíðarinn- ar. Henni sést yfir hið mikla stökk, sem mannshugurinn verður að taka frá staðreynd- um vísindanna yfir djúpið til sannleikans. Það sem við sjá- um, heyrum og tökum eftir, allar staðreyndir heimsins, eru aðeins hráefni. Hinn sanni skilningur á vísindunum er annað og meira: eitthvað sem einstaklingshugurinn vegur og byggir upp, stein fyrir stein, unz það kveikir skyndilega hug- sýn. Því að staðreyndirnar tala ekki sínum máli. Sólin stóð ekki kyrr til þess að Kóperníkus gæti athugað hana, og þegar hann sagði að jörðin snerist í kringum sólina, tefldi hann mjög ósennilegri getgátu gegn því sem hann sá. Steingerving- arnir báru ekki nein merki- spjöld daginn sem Darwin las sögu þeirra, því að hann las hana ekki með augunum heldur
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116

x

Úrval

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Úrval
https://timarit.is/publication/1841

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.