Læknaneminn - 01.10.1988, Qupperneq 40

Takmarkast starfstækifæri framtíðar af reglu-
gerð um veitingu lækningaleyfis og sérfræði-
leyfa ?
Guðmundur Þorgeirsson læknir
Að beiðni ritstjórnar Læknanemans eru
eftirfarandi hugleiðingar festar á blað. Tilefnið er
auðsætt. Fjöldi læknislærðra íslendinga hefur á fáum
árum stóraukist og spurningar vakna: Hvar fær allt
þetta langmenntaða fólk verk að vinna ? Er þess að
vænta að störf lækna breytist í fyrirsjáanlegri framtíð
þannig að meiri mannafla verði þörf ? Hvaða möguleika
á læknislært fólk á því að leita út fyrir hefðbundið
starfssvið og sinna nýjum og e.t.v. lítt skyldum eða
óskyldum verkefnum ?
Fáar stéttir eiga ríkari hefð og ákveðnari
siðareglur um hvernig þær haga störfum sínum en
læknastéttin. I upphafskafla áttundu útgáfu Harrison’s
Principlesoflnternal Medicinekomastritstjórarnirsvo
að orði (lausleg þýðing): “Ekkert tækifæri er stærra og
engin skylda eða ábyrgð meiri en að þjóna sem læknir.
Við umönnun sjúkra þarf tæknilega hæfni, vísindalega
þekkingu og mannskilning. Sá sem nýtir slíka hæfi-
leika af auðmýkt, hugrekki og visku mun veita einstaka
þjónustu og sjálfur vaxa að persónuþroska. Læknir
skyldi einskis frekar óska af forlögunum og sætta sig
við ekkert minna” (1).
Þótt fæstir læknar lýsi köllun sinni til starfs með
svo hástemmdum hætti er sú tilfinning sennilega
nokkuð almenn innan stéttarinnar að vart finnist
verðugri viðfangsefni fyrir læknismenntaða menn og
konur en bein þjónusta við sjúklinga. A hinn bóginn
heyrist einnig oft sú skoðun að nám í læknisfræði sé svo
sérhæft að það nýtist lítt eða ekki við önnur störf.
Menntunin sé miðuð við það að greina og lækna
sjúkdómaog sé gagnslaus til annarra hluta. A málþingi
um atvinnuhorfur lækna sem haldið var fyrir tæpum
tveimur árum og birtist í Læknablaðinu (2) kom þetta
sjónarmið ítrekað fram, og þótt nokkrar ábendingar
heyrðust um möguleg nýmæli lögðu margir
fundarmanna á það áherslu að atvinnuhorfur lækna
takmörkuðust algerlega af vilja stjórnvalda til að ráða
menn til starfa við hefðbundna heilbrigðisþjónustu.
Þótt höfundur þessa skrifs aðhyllist eindregið það
sjónarmið að læknismenntunin eigi fyrst og fremst að
miða að undirbúningi undir þjónustu við hina sjúku og
geti tekið undir hin tilvitnuðu orð úr kennslubók
Harrisons, þá finnst honum íhugunarefni, hvort dygg
þjónusta við hefðina hefur ekki leitt til vanrækslu
stéttarinnar á viðfangsefnum sem sinna mætti betur,
sjúkum og heilbrigðum til hagsbóta. Þótt í
menntuninnni sé fyrst og fremst stefnt að hæfni til að
greina og lækna sjúkdóma er ekki þar með sagt að hún
geti ekki nýst til annarra starfa í þjóðfélaginu. Þegar
námið er skoðað og sundurgreint kemur í ljós nokkurt
undirstöðunám í raunvísindum efna-, eðlis- og
tölfræði, víðtæk undirstaða í líffræði með áherslu á
líffræði mannsins annars vegar og hina trufluðu
lífstarfsemi sem kallast sjúkdómar hins vegar. Þá má
finna kynni af ýmsum tækniþáttum, sálarfræði,
þjónustukerfi samfélagsins við sjúka og fatlaða o.s.frv.
Uppbygging námsins minnir um margt á hagnýtar
samsuðugreinar eins og verkfræði og viðskiptafræði,
sem gagnstætt læknisfræði hafabeint mönnum inn í alls
konar störf á mörgum sviðum þjóðfélagsins. Allt tal
um þröngt sérhæft nám er því nánast öfugmæli þótt
þessi víðtæku kynni af ýmsum fræðigreinum þjóni að
sjálfsögðu ákveðnu markmiði þar sem greining og
iækning sjúkdóma og umönnun sjúkra er í miðpunkti.
Ekkert er dregið úr göfgi læknisstarfsins sjálfs, þótt
bent sé á, að þessi menntun og þekking kunni að vera
nýtanlegar utan hins hefðbundna læknisstarfs. I
eftirfarandi umfjöllun mun ég annars vegar fjalla um
vanrækt svið og jaðarsvið skyld læknisfræði, sem
hugsanlega kunna að bjóða upp á ný starfstækifæri, og
hins vegar um fjarskyld eða óskyld svið þar sem færa
má rök fyrir því að læknisfræði í víðtækum skilningi
geti komið að notum.
Vanrækt svið og jaðarsvið
Meðal stórra verkefna í heilbrigðisþjónustu
framtíðar má ætla að hagnýting nýrrar líffræðilegrar
þekkingar, samband umhverfis og heilsu og stjómun og
38
LÆKNANEMINN %88-41. árg.