Úrval - 01.07.1968, Qupperneq 52

50
ÚRVAL
kvæmd á sviði fuglafriðunar í
Evrópu.
Þegar elskendurnir mætast, reka
þeir upp hátt gleðigarg, er hljóm-
ar sem „chee-chee-chee“. Svo halda
þeir upp á endurfundina með því
að elta hvorn annan í ótal sveig-
um í nöpru loftinu. Einstaka sinn-
um svífur karlfuglinn alla leið til
jarðar til þess að tína upp sprek,
sem hann ætlar að nota í stóra
hreiðrið, sem þau munu byggja sér
efst uppi í 40 feta háu grenitré, en
þar má enn sjá leifarnar af hreiðri
þeirra síðan í fyrra. Hreiður þeirra
er hvorki meira né minna en um 50
kíló á þyngd. Fiskiernirnir í Spey-
dalnum hafa valið tréð sitt af mik-
illi vandvirkni. Þeir hafa valið tré,
sem stendur nálægt nokkrum vötn-
um, þar sem nóg er af geddu og
silungi. Það er á fremur afskekkt-
um stað í skógarrjóðri, þannig að
ernirnir hafa óskert útsýni í allar
áttir frá hreiðrinu, og því eiga þeir
betra með að verjast mönnum, sem
kynnu að vera í eggjaleit.
Slík varúð er þeim lífsnauðsyn.
Öldum saman lifðu fiskiernirnir
óáreittir í Speydalnum. Svo á 19.
öld voru þessir stórkostlegu fugl-
ar reknir burt frá sínum fornu,
skozku aðsetursstöðum af landeig-
endum, sem vildu ekki deila veiði-
réttindum sínum með fiskiörnunum.
Það varð líka annað til þess að
hrekja þá burt. Þar var einnig um
að ræða sívaxandi söfnunaræði
manna, en það gerðist stöðugt vin-
sælla að safna eggjum og fuglum,
sem voru síðan troðnir út. Fiski-
ernirnir hættu að verpa í Bretlandi,
og' þar sáust þeir ekki síðan í yfir
50 ár, að undanskildum einstaka
fuglum, sem flæktust þangað endr-
um og eins. En þessi arnarhjón í
Speydalnum eru fyrstu, nýju land-
nemarnir eftir þessa löngu útlegð
fiskiarnanna.
Fiskiörninn er stórfallegur og
glæsilegur fugl. Hann er yfir 2 fet
á hæð og vegur 3—4 pund. Hann
er brúnleitur, en þó hvítur að neð-
an. Hann er með snjóhvítt höfuð,
en þó með svartar rendur í kring-
um heiðgul, frán augun, og teygj-
ast þessar rendur aftur fyrir hnakk-
ann báðum megin. Á fótunum hef-
ur hann aflmiklar, hvassar klær,
sem gera honum auðvelt að ná
tangarhaldi á hálum fiskum,
Það virðist svo sem fiskiernir
pari sig saman 1 eitt skipti fyrir
FISKIERNIRNIR SNÚA IIEIM
51
öll, en skipti aldrei um -maka. Fyrst
eftir að þeir snúa aftur norður frá
vetursetu sinni í hitabeltinu, byrjar
karlfuglinn á því að safna spreki
og greinum í hreiður. Hann lætur
sig falla leiftursnöggt niður á
dauðar grenigreinar og rífur auð-
veldlega allt að þriggja feta langar
greinar af bolnum, og þessu bætir
hann svo við ólögulegu hrúguna
uppi í trjátoppnum. Þegar assan er
kómin á hans fund, byrjar hún að
safna mosa, torfusneplum og gras-
tóm og fóðrar hreiðrið að innan
með þessu. Fiskiernirnir nota hvað
eina sem þeir geta náð í sem undir-
stöðu undir hreiður sitt, þannig að
það verði vel skorðað í þessari
miklu hæð. Fuglafræðingurinn
Clinton Abbot rannsakaði fiski-
arnarhreiður um aldamótin, og í
þeim fann hann hvorki meira né
minna en 40 mismunandi hluti, þar
á meðal vaxdúkspjötlur, fiskinet,
tunnustafi, skeljar og hjól úr barna-
kerru. Þegar hreiðurgerðinni er
lokið, setjast spörvar að „í kjallar-
anum“, þ. e. þeir byggja sér lítil
hreiður víðs vegar í hinni miklu
undirstöðu arnarhreiðursins og
grípa fiskiagnirnar, sem detta af
borði þessara stóru fug'la.
Varptíminn hefst í apríl eða í
byrjun maí. Kvenfuglinn verpir
þrem brúndeplóttum eggjum, sem
eru um 3% úr þumlungi á stærð.
Og meðan assan liggur á, fer karl-
fuglinn tvisvar á dag í veiðiferð.
Hann flýgur í um 30 feta hæð yfir
yfirborði vatnsins og baðar vængj-