Úrval - 01.07.1968, Blaðsíða 84

82
ÚRVAL
Nikolai, einnig. Margt t'leira mætti
neína, en óhætt er að fuilyrða að
engum er fært að verða snillingur,
sem ekki hefur fengið gáfur til þess
að erfðum.
UPPELDI HEFUR FEIKNA
ÞÝÐINGU
eftir Natan Leites.
Norbert Wiener heitir maður, og
er hann heimsfrægur stærðfræðing-
ur, höfundur þeirra visindagreinar,
sem kallast cybernetik, og fjallar
um lögmálin fyrir hreyfingum
manna og dýra. Ævisögu sína kall-
ar hann Fyrrverandi undrabarn. -—
Hann er vísindamaður, rithöfundur,
heimspekingur, talar fjölmörg
tungumál, er svo gerfróður um alla
skapaða hluti að allir undrast það,
og frumlegur og frjór í hugsun.
Slíkir og þvílíkir hæfileikar láta
ekki alltaf á sér bæra í barnæsku,
né heldur verður jafnmikið úr
undrabörnum og vænzt er, nema
stundum. Algengara er það að erfitt
sé að finna hvað í barni býr, og því
minni líkur til þess að unnt sé að
spá um framtíð þess. Óvenjulega
gott minni, afbragðs næmi og gott
söngeyra hjá barni þurfa engan veg-
inn að boða frábær afrek síðar á
ævinni, Stundum reynist auðkeypt-
ur sigur á æskuárum ekki til bóta.
Og oftast ná menn hámarki síðar á
ævinni, jafnvel á gamals aldri. Ser-
gei Aksakov (rússneskur rithöfund-
ur) skrifaði sína fyrstu bók þegar
hann var 56 ára. Walter Scott lauk
við hina fyrstu af sagnfræðiskáld-
sögum sínum þegar hann var 43 ára.
Tchaikovsky var líka seinn til,
-— byrjaði ekki fyrr en eftir tvítugt.
Aram Kasjaturian komst fyrst í tón-
listarskóla 19 ára. Nikolai Luzin,
sem er framúrskarandi stærðfræð-
ingur, var lélegur í stærðfræði í
barnaskóla og þurfti að hafa auka-
tíma. Leiðir til menntunar eru svo
margar og fjölbreytilegar að enginn
veit hverja þeirra hver einstakur
muni fara.
Sálfræðingar hafa gert nákvæmar
skýrslur um athuganir sínar á sam-
svörun taugaviðbragða og hæfileika.
Gerð taugakerfisins ræður fyrir
lyndiseinkunn hvers eins, en gerð
heilans að því er við kemur sjón,
heyrn, hreyfingum og öðru, ræður
fyrir þroska eða vanþroska þess-
arra sérstöku hæfileika. Það sem
fengið er að erfðum er aðeins einn
þátturinn í gerð vitsmunalífsins. Það
þarf að samhæfast reynslunni.
Mannsheilinn hefur þá sérstæðu
byggingu, sem gerir manni fært að
læra að tala og skilja mál. En það
er eingöngu komið undir því hvaða
mál er talað í umhverfi barns, hvaða
mál það lærir að tala, hitt skiptir
engu hvaða mál forfeður þess hafa
talað.
Umhverfi hefur því meiri þýðingu
fyrir barn sem það er yngra, og
meðan heilinn er óþroskaður. Ekki
á þetta sízt við um tónlistar- og
dráttlistarhæfileikann, en þessir
hæfileikar virðast oft koma fram
eins og af sjálfu sér.
Það er sjálf tónlistin, sem vekur
manni hæfileikann til að njóta henn-
ar en dráttlistin er undir eftirlík-
ingu komin.
í barnæsku gerist allt í leik, og
hvatning til að neyta hæfileika sinna
er fengin í leikum, og enginn tekur