Úrval - 01.09.1974, Page 63

F. SCOTT
61
aðir og bölvaðir" kom út, fóru þau
til New York, keyptu annars flokks
Rolls-Royce og leigðu hús út á Long
Island, og héldu óhófsveizlur. „Gest
ir eru beðnir að brjótast ekki inn,
til að ná í vínföng,“ var ein af regl-
um heimilisins, „jafnvel þótt svo
væri fyrirskipað af húsbændunum."
Þrátt fyrir allt sukkið, lagði Fitz-
gerald að sér við ritstörf til að
verða mikill rithöfundur. Og það
hlotnaðist honum árið 1925, með
bókinni „Great Gatsby“ — Gatsby
hinn mikli, sögu um mann svipaðan
honum sjálfum, sem átti sér draum
í hillingum og rómantískum rósa-
roða.
„Gatsby trúði á framtíðina ár frá
ári fram undan. En hún fjarlægðist
eins og regnboginn, þegar hún sýnd-
ist í greipar gengin. En hvað gerir
það til, á morgun hlaupum við hrað
ar, og teygjum hendurnar lengra.
Og einn góðan veðurdag . . .“
Sýningar hans voru töfrandi og
hann fékk eldheit hrósbréf frá
frægu fólki eins og Gertrude Stein,
H. L. Mencken og Willa Cather.
T. S. Eliot hrósaði Gatsby sem
hinu fyrsta skrefi áleiðis í sannri
skáldsagnaritun í Ameríku, síðan á
dögum Henry James. Og útgefand-
inn Arnold Gingrich lýsti yfir eftir
farandi:
„Scott Fitzgerald nær fíngerðustu
og hreinustu tónum úr enskri tungu
allra núlifandi höfunda."
Og Scott var ósköp ánægður. Að-
eins þrítugur hafði hann öðlazt þá
frægð, sem hann óskaði sé'r og
trúði á svo fastlega. Hann hafði
líka glöggt og göfugt skynbragð á
gáfum annarra. Stuttu áður en Gats
by kom út, hitti Fitzgerald óþekkt-
an höfund að nafni Ernest Hem-
ingway.
„Þetta er til að kynna ykkur ung
an mann Ernest Hemingway að
nafni, sem mun eiga ljómandi fram
tíð,“ ritar hann útgefanda sínum.
„Hann kann nú svei mér fyrir sér.“
Hemingway komst að og hélt beina
braut til lofs og frægðar.
ÚTBRUNNINN
En árið 1929 brast þessi bjarta
sápukúla Bandaríkjanna og Fitzger
ald, markaðurinn mikli hrundi og
harmleikurinn mikli fullgerðist,
þegar Zelda truflaðist og var flutt
á sjúkrahús í Sviss. Hún fór síðan
stöðugt úr einu sjúkrahúsi í annað,
það sem eftir var ævinnar og fórst
síðast í eldsvoða á hæli.
Fitzgerald vann baki brotnu til
að kosta dvöl Zeldu í sjúkrahúsum
og Scottie í skólum um alla Ame-
ríku, en sökk æ dýpra í skuldafen.
Hann tilbað Scottie sína og skrif
aði henni stöðugt, þegar þau voru
ekki í nánd hvors annars. í einu
bréfinu gerir hann eftirfarandi upp
skrift: „Hafðu ekki áhyggjur af al-
menningsálitinu. Hafðu ekki áhyggj
ur af fortíðinni. Hafðu ekki áhyggj
ur af sigrum. Hafðu ekki áhyggjur
af mistökum, nema þau séu þínum
eigin göllum að kenna.“
En þessar ráðleggingar til Scottie
hefði hann sannarlega átt að kenna
sjálfum sér, sem alltaf var á leið
niður hjarnið. Hann fór til Holly-
wood til að reyna að gera nýja
samninga um sýningu sinna ágæt-
ustu verka, sem hann ritaði fyrir
kvikmyndun, en voru gjörskemmd-