Úrval - 01.01.1976, Blaðsíða 6

4
ORVAL
HÆTTULEGA LITLAR. Og það er ekki
hægt að leysa þennan vanda með því að
safna geysimiklum birgðum fyrirfram,
vegna þess að venjulegt blóð, sem engin
efni hafa verið tekin úr, geymist aðeins
óskemmt I 21 dag í venjulegri kælingu,
en úr því fara rauðu blóðkornin að
skemmast.
Á stórborgarsvæðum, svo sem í Stór-
New York, hefur slíkur blóðskortur I
almennum leyfum verið hættulegri en
annars staðar. Fyrir stuttu, þ.e. um jól
og nýár árið 1973, skorti sjúkrahúsin
í New York blóð og urðu þau þá að
stöðva alla uppskurði, þar sem blóðs
var þörf, enda voru blóðbirgðirnar 1
stærsta blóðbanka stórborgarinnar þá
komnar niður í 2 lítra. Læknaakademía
New Yorkborgat tók að rannsaka þetta
vandamál á síðari hluta sjötta áratugsins
til þess að reyna að fyrirbyggja að hroða-
legir atburðir gerðust á þessu sviði.
Hún komst að þvl, að um 160 stofnanir
1 borginni sáu um blóðsöfnun, meðhöndl-
un og gevmslu blóðs, og að þær kepptu
hver við aðra í andrúmslofti ósamkomu-
lags, skipulagsleysis og algerrar ringulreið-
ar. Rannsókn Læknaakademíunnar leiddi
til þess, að komið var á laggirnar 1
New Yorkborg miðstöð, sem starfaði í
þágu almennings að söfnun, vinnslu og
dreifingu blóðs til blóðgjafa. Og rann-
sóknin leiddi 1 ljós, að brýn þörf var á því
að fá fólk til þess að gefa blóð reglulega
og árvisst eftir vissu kerfi.
Myndun kerfisbundinnar midstjórnar.
Tuttugu af stærstu stofnununum, sem
unnu að blóðsöfnun, geymslu og dreif-
ingu blóðs án hagnaðarsjónarmiðs, sýndu
mikinn þegnskap með stofnun Borgar-
blóðráðsins árið 1959, sem þær gerðust
aðiljar að. Ráðinu tðkst að safna 6,5
milljón dollurum hjá fyrirtækjum, stofn-
unum og einstaklingum. Og árið 1963
keypti það ðnotaða skólabyggingu í Aust-
urbænum á Manhattan. Árið eftir setti
það svo á laggirnar Bióðmiðstöð New
Yorkborgar í byggingu þessari og hóf
söfnun, vinnslu, geymslu og dreifingu
blóðs, sem gefið var af sjálfboðaliðum.
Starfsemi þessi var ekki rekin 1 hagnað-
arskyni. Árið 1968 hóf Blóðmiðstöðin
samstarf við Rauðakrossinn og-setti á lagg-
irnar Blóðáætlun Stór-New York, sem
tekur nú til 23 hverfa o'g hreppa í New
Yorkfylki og NewJerseyfylki.
Meðan gamla og skipulagslausa blóð-
bankakerfið var enn við lýði, höfðu þús-
undir lítra af blóði eyðilagst á ári hverju
af þeirri ástæðu einni, að.það var ómögu-
legt að vita, hve mikið var til af blóði af
hverjum blóðflokki í hverjum blóðbanka.
Stofnun Blóðmiðstöðvarinnar hefur ráðið
bót á þvl ófremdarástandi. Hún hefur
ekki aðeins eftirlit með eigin birgðum,
heldur einnig birgðum 282 sjúkrahúsa
á Stðr-New Yorksvæðinu. Og þetta eftir-
lit er virkt allan sólarhringinn. Sóun blóðs
hefur nú verið næstum algerlega stöðvuð.
Starfandi blóðsöfnunarliðar, sem hafa
slíkt að fastri atvinnu, hafa komið fðt-
unum undir birgðakerfi Blóðmiðstöðvar-
innar með því að telja meðlimi ýmissa
samtaka á að gefa blóð reglulega, svo
sem á sviði kaupsýslu, kirkjufélaga og
ýmissa annarra samtaka, jafnvel íbúa
hcilla hverfa og hreppa. Og blóðgjafar-
magnið hefur verið aukið um 20% á
ári hverju á kerfisbundinn hátt. Aukn-
ingin hefur verið látin koma fram.rétt
áður en búist hefur verið við sérstaklega
mikilli blóðgjafarþörf. I ár mun verða
safnað 500.000 einingum blóðs á vegum
Blóðáætlunarinnar.
Sérhvert félag, sérhver samtök eða hóp-
ur manna getut tryggt sér öruggan að-