Tímarit hjúkrunarfræðinga - 2024, Blaðsíða 104

102 Tímarit hjúkrunarfræðinga | 1. tbl. 100. árg. 2024
Hér kom fram að þeir sem höfðu harðari skráp létu ekki bjóða
sér slæm samskipti og lélega þjónustu. Þeir svöruðu fyrir sig og
leituðu oft annað. Það að ganga á milli heilbrigðisstarfsfólks í leit
að heilbrigðisþjónustu er þekkt. Þetta samræmist niðurstöðum
Gudzune o.fl. (2014) sem jafnframt tilgreindu að þeir sem einu
sinni höfðu skipt um lækni vegna þyngdarfordóma eða neikvæðrar
upplifunar væru líklegri til að gera það aftur. Margir þátttakendur
virtust sjálfir hvorki hafa góða þekkingu á sjúkdómnum offitu né
mögulegum meðferðum. Til að fagfólk geti frætt einstaklinga um
sjúkdóminn offitu og mögulegar meðferðir þarf það að hafa góða
þekkingu á sjúkdómnum. Í kerfisbundinni samantekt Warr o.fl.
(2021) kom fram að fagfólk hafi oft ekki næga hæfni og þekkingu
til að fræða og veita einstaklingum með offitu viðeigandi meðferð.
Hluti af því sem þátttakendur töluðu um sem fordóma virðist vera
samskiptavandamál, misskilningur og þekkingarleysi. Það skiptir
alltaf máli hvernig talað er um offitu. Virðing og nærgætni skal því
höfð að leiðarljósi við meðferð einstaklinga með offitu, bæði við
meðhöndlun sjúkdómsins og þeirra sjúkdóma sem geta fylgt (Erla
Gerður Sveinsdóttir o.fl., 2020). Í klínískum leiðbeiningum er talað
um mikilvægi þess að heilbrigðisstarfsfólk þekki og viðurkenni
offitu sem langvinnan sjúkdóm, biðji um leyfi skjólstæðings til að
veita ráðgjöf og aðstoð við að meðhöndla sjúkdóminn, geri mat
á skjólstæðingi með offitu með viðeigandi mælingum og greini
rót sjúkdómsins, fylgikvilla og hindranir í meðferð. Fræða þarf
skjólstæðing um helstu meðferðarmöguleika og gera samkomulag
um markmið meðferðar þar sem skjólstæðingur ákveður
áhersluþætti. Heilbrigðisstarfsfólk þarf að fylgja skjólstæðingnum
eftir, hvetja hann áfram, endurmeta ástand hans og veita góða
umönnun (Erla Gerður Sveinsdóttir o.fl., 2020; WHO, 2022).
Styrkleikar rannsóknarinnar voru meðal annars þeir að
þátttakendur voru fjölbreyttur hópur (m.t.t. kyns, aldurs og
búsetu). Einnig að þátttakendur voru bæði einstaklingar sem
höfðu farið í efnaskiptaaðgerðir og þeir sem ekki höfðu farið
í efnaskiptaaðgerðir. Þannig fékkst meiri breidd í reynslu
einstaklinga sem greindir eru með offitu. Til að auka áreiðanleika
rannsóknarinnar voru gögnin greind af báðum rannsakendum
og flokkuð kerfisbundið. Þar sem rannsakandinn er mælitækið
eykur það styrk, réttmæti og trúverðugleika rannsóknar að
rannsakendur séu fleiri en einn við gagnagreiningu, enda er ein
megináhættan sú að hugmyndir rannsakanda komi í veg fyrir að
hann átti sig á því sem þátttakendur eru að segja (Cavanagh, 1997).
Þar sem um eigindlega rannsókn er að ræða eiga niðurstöðurnar
ef til vill ekki við um reynslu allra einstaklinga með offitu af notkun
heilbrigðisþjónustunnar en þær gefa okkur innsýn í reynsluna.
Veikleiki rannsóknarinnar voru meðal annars brottfall í hópi
þátttakendanna sem buðu sig fram (42%), m.a. vegna veikinda
(Covid-19 og annarra árstíðabundinna sjúkdóma), veðurfars
og ófærðar. Mögulegt er að einstaklingarnir sem áttu erfiðustu
reynsluna hafi verið þeir sem ekki mættu í viðtölin.
Þetta er fyrsta íslenska rannsóknin á reynslu einstaklinga
með offitu af notkun heilbrigðisþjónustu. Mikilvægt er fyrir
hjúkrunarfræðinga og annað heilbrigðisstarfsfólk að sýna
nærgætni í samskiptum sínum við einstaklinga með offitu.
Lykilatriðið er að hlustað sé á skjólstæðinginn og að allir fái sömu
þjónustu, óháð holdafari.
Huga þarf að því að meðhöndla offitu þegar einstaklingar með
offitu leita sér þjónustu, svo þeir fái greiningu og viðeigandi
meðhöndlun sem fyrst. Hjúkrunarfræðingar og annað heilbrigðis-
starfsfólk verða að hafa hugfast að það er eðlilegt að tala um offitu
en það er ekki sama hvernig það er gert.
ÞAKKIR
Höfundar þakka þátttakendum fyrir að taka þátt í rannsókninni
og deila sinni reynslu, Vísindasjóði Félags íslenskra hjúkrunar-
fræðinga fyrir veittan styrk til rannsóknarinnar og Heilsugæslu
höfuðborgarsvæðisins fyrir lán á aðstöðu fyrir viðtölin og veitt
námsleyfi.
Það er eðlilegt að tala um offitu en það er ekki sama hvernig það er gert