Tímarit hjúkrunarfræðinga - 2024, Blaðsíða 49

47
Ritrýnd grein | Peer review
Tímarit hjúkrunarfræðinga | 1. tbl. 100. árg. 2024
Hæfni hjúkrunarfræði-
nemenda á lokaári
og ári eftir útskrift,
námsumhverfi og áhrif
þess á hæfnina:
Lýsandi ferilrannsókn
INNGANGUR
Hæfni og fagleg þróun hjúkrunarfræðinga hefur verið til skoðunar á heimsvísu á
undanförnum árum. Áherslan hefur að mestu verið á hæfni hjúkrunarfræðinga, enda
er hæfni í starfi nauðsynleg til að tryggja gæði þjónustu og örugga og siðlega umönnun
(Flinkman o.fl., 2017). Hæfni hjúkrunarfræðinga byggir á grunnnámi þó sí- og endurmenntun
skipti sköpum í þróun heilbrigðisgreina. Breytingar í samfélagi og atvinnulífi kalla jafnframt
á framþróun og nýjar áherslur í kennslu í háskólanámi (European Commission, 2017a). Þá
hefur COVID-19 faraldurinn, aukin vitund um frekari heimsfaraldra, umhverfisáhætta eins og
loftslagsbreytingar, fjölgun tæknilausna, auk langlífis og fjölgunar langvinnra sjúkdóma haft
þau áhrif að heilbrigðisþjónusta og nám heilbrigðisstétta þarf að vera í sífelldri endurskoðun
(Alvarez-Nieto o.fl., 2018; European Commission, 2017b). Kennsla hjúkrunarfræðinemenda
ásamt skipulagningu og innihaldi náms þeirra skiptir sköpum við þær öru samfélagslegu
breytingar sem heimurinn býr við nú.
Bologna-yfirlýsingin frá árinu 1999 hafði áhrif á skipulag hjúkrunarnáms í Evrópu. Meginstoð
yfirlýsingarinnar var samvinna og gæðatrygging menntunar, að koma á samevrópsku
háskólasvæði, koma á og skipuleggja gæðaeftirlit innan háskóla og efla sameiginlegan
vinnumarkað. Í kjölfar yfirlýsingarinnar hófst Bologna-ferlið sem hafði þau áhrif að menntun
varð nemendamiðaðri; áhersla var lögð á það sem er lært í stað þess sem er kennt. Jafnframt
varð menntunin hæfnimiðuð. Þá fá allir nemendur skírteinisviðauka við útskrift með
kerfisbundinni lýsingu á prófgráðum og námi og áhersla er lögð á þekkingu, hæfni og færni
sem nemendur eiga að búa yfir við námslok.
Hjúkrunarfræðinám hérlendis fer fram við Háskólann á Akureyri (HA) og Háskóla Íslands
(HÍ) og skal uppfylla skilyrði tilskipunar 2005/36/EB og 2013/55/EU um viðurkenningu
á faglegri menntun og hæfi (tilskipanir 2005/36/EC og 2013/55/EU) og þar er að finna
lýsingu á lágmarkshæfni hjúkrunarfræðinemenda við útskrift (sjá töflu 1). Ekki er gerð
krafa um sameiginleg hæfniviðmið fyrir hjúkrunarnám í Evrópu umfram að þau uppfylli
lágmarkshæfnina. Tafla 2 sýnir heildarhæfniviðmið sem nemendur í hjúkrunarfræði við HÍ
og HA eiga að hafa náð við útskrift. Heildarhæfniviðmiðin skulu hríslast niður í öll námskeið
námsleiðarinnar þannig að hæfniviðmið námskeiða eiga að endurspegla heildarhæfniviðmið
námsleiðarinnar. Í tilskipun 2005/36/EC segir meðal annars um klínískt nám að það skuli
fara fram á sjúkrahúsum, í heilsugæslu eða á öðrum vettvangi á ábyrgð hjúkrunarfræðinga,
í samvinnu við og með aðstoð annarra hæfra hjúkrunarfræðinga. Þá segir að klínísk
reynsla ætti að vera valin með tilliti til þjálfunargildis hennar og vera undir eftirliti hæfra
hjúkrunarfræðinga þar sem fjöldi hæfra starfsmanna og tækjabúnaðar hentar fyrir hjúkrun
sjúklinga. Ekki er fjallað um hver hæfni klínískra hjúkrunarfræðikennara ætti að vera
umfram það að hafa hjúkrunarfræðipróf. Á Íslandi er stefna háskólanna að deildarkennarar
þ.e. klínískir kennarar á deild hafi B.S.-gráðu og að lágmarki tveggja ára starfsreynslu sem
hjúkrunarfræðingar og sérfræðikennarar hafi M.S.-gráðu. Námið er skipulagt af akademískum
kennurum (lektor, dósent, prófessor) þar sem doktorspróf er krafa.
Höfundar
HERDÍS SVEINSDÓTTIR
Hjúkrunar og ljósmóðurfræðideild,
Háskóla Íslands, Landspítala
MARGRÉT HRÖNN SVAVARSDÓTTIR
Hjúkrunarfræðideild Háskólans á Akureyri
KATRÍN BLÖNDAL
Hjúkrunar- og ljósmóðurfræðideild,
Háskóla Íslands, Landspítala
HRUND S. THORSTEINSSON
Hjúkrunar- og ljósmóðurfræðideild,
Háskóla Íslands, Landspítala
BRYNJA INGADÓTTIR
Hjúkrunar- og ljósmóðurfræðideild
Háskóla Íslands
ProComp-rannsóknahópurinn
Professional Competence in Nursing | Nursing
Science Research Programmes (utu.fi)