Tímarit hjúkrunarfræðinga - 2024, Blaðsíða 92

90 Tímarit hjúkrunarfræðinga | 1. tbl. 100. árg. 2024
á LÞS milli þeirra sem voru eldri en 80 ára og þeirra sem voru
yngri (p=0,302), 44 eða 38,5% af þeim 121 sem voru með skráðan
líkamsþyngdarstuðul voru með LÞS lægri en 23,5 kg/m2 en það
eru viðmið um hættu á vannæringu hjá eldra fólki. Þá vantaði
skráningu á LÞS hjá 16% þátttakenda. ASA-flokkun var skráð í
91,7% tilvika fyrir aðgerð. Hærri ASA-flokkun var algengari í eldri
aldurhópnum (p=0,027), sjá töflu 2.
Flestir, eða 78,5% þátttakenda lögðust inn á bæklunardeild,
16% lágu í legurými á öðrum deildum á skurðlækningasviði
og 5,5% á lyflæknisdeild; þar af fór einn af slysadeild í aðgerð.
Af þátttakendunum fóru 17,3% ekki í gegnum bráðamóttöku
heldur lögðust beint á deild eða voru inniliggjandi á Landspítala.
Algengasti aðgerðartíminn var klukkan 17:00 eða hjá sjö einstak-
lingum.
Ekki reyndist vera marktækur munur á milli aldurshópa og eftir-
farandi breyta; ástæðu innlagnar, tegund brots, svæfingar/
deyfingar, breytingar á tíma aðgerðar, klukkustunda frá innlögn
á Landspítala til innlagnar á deild og klukkustunda frá innlögn
til aðgerðar, sjá töflu 3. Á tímabilinu 21:00–23:00 fóru 4,8% þátt-
takenda í aðgerð.
Að meðaltali biðu þátttakendur meira en 8 klst. frá innlögn á
Landspítala til innlagnar á deild. Konur biðu að meðaltali í 8,6 klst.
eftir innlögn á deild en karlar í 8,7 klst. (p=0,874). Meðalbiðtími frá
innlögn til aðgerðar var um 30 klst., sjá töflu 3. Konur biðu í 30 klst.
eftir að komast í aðgerð en karlar í 31 klst. (p=0,903).
Algengasta aðgerðin var bipolar prótesa, í 44,4% tilfella í báðum
aldurshópum, gammanegling var næstalgengasta viðgerðin
í báðum aldurshópum, 38,9%. Alls voru 27% þátttakenda á
blóðþynningu sem var algengasta læknisfræðilega ástæða fyrir
seinkun aðgerðar.
Tafla 2. Bakgrunnsupplýsingar þátttakenda,
hlutfall í prósentustigum %, fjöldi (n)
og samanburður milli aldurshópa
Breytur ≤ 79 ára
% (n)
≥ 80 ára
% (n)
Samanburður
milli aldurs-
hópa
Kyn
Kona
Karl
38,1 (37)
51,1 (24)
61,9 (60)
48,9 (23)
χ2(1) = 2.164,
p= 0.141＃
Aðsetur við komu
Heima
Þjónustuíbúð
Hjúkrunarheimili
Lá inni á Landspítala
58,7 (44)
50 (3)
20,8 (10)
26,7 (4)
41,3 (31)
50 (3)
79,2 (38)
73,3 (11)
χ2(3) = 18.93,
p <0.001＃
Líkamsþyngdarstuðull (LÞS)
Meðal LÞS, (Sf)
LÞS (n=121)
< 18
18–25,99
26–30
≥ 30
25,70 (5,85)
14,3 (1)
42,7 (32)
45,5 (10)
52,6 (10)
24,72 (4,62)
85,7 (6)
57,3 (43)
54,5 (12)
47,4 (9)
t(121) = 1.038,
p= 0.302*
ASA-flokkun
2
3
4
20 (60,6)
40 (38
15,4 (2)
15 (39,4)
60 (57)
84,6 (11)
χ2(143) = -7.233
p = 0.027＃
＃Kí-kvaðratpróf, *t-próf óháðra hópa, svartlitað p-gildi sýnir marktækan mun milli
aldurshópa.
Tafla 3. Samanburður á aldurshópum varðandi
aðgerðartengda þætti og tímamælingar
Breytur ≤ 79 ára
% (n)
≥ 80 ára
% (n)
Samanburður
milli aldurs-
hópa
Ástæða innlagnar
86,6 (71)
13,4 (11)
76,7 (46)
23,3 (14)
86,6 (71)
13,4 (11)
χ2(1) = 2.35,
p= 0.125*
Tegund brots (n=144)
Lærleggsháls
Lærleggshnúta
Neðan lærleggshnútu
52,5 (32)
31,1 (19)
16,4 (10)
45,8 (38)
37,3 (31)
16,9 (14)
χ2(2) = 0.72,
p= 0.669*
Tími dags í aðgerð (n=144)
7:30–15:30
15:30–21:00
51,8 (29)
48,2 (27)
40,7 (33)
59,3 (48)
χ2(1) = 1.63,
p= 0.202*
Svæfing / Mænudeyfing
Svæfing
Mænudeyfing
23 (14)
77 (47)
22,9 (19)
77,1 (64)
χ2(1) = 0,
p = 0.993*
Ástæður breytinga á
aðgerðartíma (n=138)
Læknisfræðilegt
Álag á skurðstofu
Næsti dagur/eðlilegt
23,3 (14)
23,3 (14)
53,3 (32)
25,6 (20)
21,8 (17)
52,6 (41)
χ2(2) = 0.11
p = 0.945*
Meðaltal klukkustunda frá
innlögn til innlagnar
á legudeild (n=119)
8,25
(sf. 5,3)
8,87
(sf. 5.6)
t(142) = 0,605,
p= 0,547＃
Meðaltal klukkustunda frá
innlögn til aðgerðar (n=144)
29,83
(sf. 18,4)
31,16
(sf. 20,6)
t(142) = 0,399,
p= 0,691＃
* Kí-kvaðratpróf, ＃ t-próf óháðra hópa.
Tafla 4. Undirbúningur, meðferðir og mat á ástandi
hjá sjúklingum ≥67 ára með mjaðmabrot á Landspítala
á biðtíma eftir mjaðmaaðgerð,
samburður milli aldurshópa
Breytur ≤ 79 ára
% (n)
≥ 80 ára
% (n)
Samanburður
milli aldurs-
hópa
Ráðgefandi öldrunarmat
Já
Nei
6,5 (4)
93,5 (57)
7,2 (6)
92,8 (77)
Næringarmat framkvæmt
Já
Nei
14,7 (9)
85,3 (52)
14,4 (12)
85,6 (71)
χ2(1) = 0.002,
p= 0.96*
Næringarástand metið
Já
Nei
9,8(6)
90,2 (55)
9,6 (8)
90,4 (75)
χ2(1) = 0.223,
p= 0.938*
Mat á vitrænni getu
Já
Nei
33,3 (21)
66,7 (40
48,2 (40)
51,2 (43)
χ2(1) = 2.729,
p= 0.099*
Ógleði
Já
Nei
20,6 (13)
79,4 (48)
25,3 (21)
74,7 (62)
χ2(1) = 0.31,
p= 0.557*
Meðferðartakmörkun
Já
Nei
20,6 (13)
79,4 (48)
49,4 (41)
50,6 (42)
χ2(1) = 12.770,
p <0.001*
Eru á blóðþynningu
Já
Nei
21,3 (13)
78,7 (48)
31,3 (26)
68,7 (57)
χ2(1) = 1.785
p= 0.18*
Óráðseinkenni
Já
Nei
33,3 (21)
66,7 (40)
51,8 (43)
48,2 (40)
χ2(1) = 4.30,
p= 0.038*
Veittar meðferðir á biðtíma
Já
Nei
44,4 (28)
55,6 (33)
37,3 (31)
62,7 (52)
χ2(1) = 1.063,
p= 0.32*
Staðdeyfing fyrir aðgerð
Já
Nei
6,3 (4)
93,7 (56)
2,4 (2)
97,6 (74)
Blóðgjöf fyrir aðgerð
Já
Nei
6,3 (4)
93,7 (59)
14,4 (12)
95,6 (71)
Notkun ópíóðaf yrir aðgerð
Já
Nei
41,6 (60)
0,007 (1)
55,5(80)
0,21(3)
*Veittar meðferðir á biðtíma: Sjúkraþjálfun, byltumat, þrýstingssáramat og óráðsmat.
*Kí-kvaðratpróf, svartlitað p-gildi sýnir marktækan mun milli aldurshópa.
Tímalengd föstu og undirbúningur aðgerðar hjá 67 ára og eldri á Landspítala vegna mjaðmabrots